” قبض هاي کاغذي فراموش مي شوند “

با طراحي سامانه 1818 در جهاد دانشگاهي خواجه نصيرالدين طوسي
قبض‌هاي كاغذي تلفن فراموش مي‌شوند
جام جم – وسايل ارتباط جمعي روز به روز بيش از گذشته در زندگي تك تك ما رسوخ مي‌كنند و به همراه خود آسودگي و سرعت را به ارمغان مي‌آورند، اما استفاده روزافزون از همين وسايل ارتباطي در كنار مزاياي بي‌شماري كه براي كاربرانشان فراهم مي‌كنند، مشكلات و دردسرهايي هم به دنبال دارد.
مشكلاتي كه گاهي اوقات مي‌توانند براي مشترك وقت‌گير و حتي كلافه‌كننده باشند. پرداخت قبوض تلفن، مشكلات غيرقابل پيش‌بيني خطوط تلفن، نپرداختن قبوض و قطعي خط كه تنها با ارائه قبض پرداخت شده توسط مالك حقيقي خط قابل رفع است، شايد از بديهي‌ترين اين مشكلات باشد كه كاربران تلفن، يكي از اصلي‌ترين مصداق‌هاي گسترش ارتباطات جمعي را با خود درگير كرده است. فراگير شدن خدمات اينترنتي از يك سو و الكترونيكي شدن خدمات دولتي از سوي ديگر، باعث شده مشكلاتي از اين نوع براي كاربراني كه وقت براي آنها كالايي گرانبها به حساب مي‌آيد تا حدودي رفع شود. راه‌‌اندازي سامانه 1818 در شبكه مخابراتي كشور كه از سوي جهاد دانشگاهي خواجه نصيرالدين طوسي طراحي و اجرا شده است، پاسخي مناسب براي تمامي كاربران تلفن محسوب مي‌شود.
طي ساليان گذشته، يكي از مهم‌ترين علل تردد مشتركان تلفن ثابت به مراكز مخابراتي و بانك‌ها، دريافت فهرست مكالمات، صورتحساب، قبوض المثني و نيز پرداخت وجوه قبوض بوده است؛ البته از آنجايي كه تمام بخش‌هاي دولتي وخصوصي كشور به سمت اجراي كامل دولت الكترونيك حركت مي‌كنند، براي اجراي هماهنگ فعاليت‌هاي مخابراتي شماره تلفن 1818 به عنوان كانال انجام خدمات امور مشتركان پيشنهاد شده است و به گفته مديرعامل شركت مخابرات ايران، تمامي‌ شركت‌هاي مخابرات استاني موظف به عرضه الكترونيكي خدمات امور مشتركان در قالب اين طرح شده‌اند. در واقع مخابرات، اين سامانه را براي ارائه خدمات اطلاعاتي به مردم، در راستاي اهداف دولت الكترونيك و كاهش مراجعه افراد، راه‌اندازي كرده است. اين سامانه به مشتركان امكان مي‌دهد تا با شماره‌گيري يك كد 4 رقمي و وارد كردن شماره مورد نظر اطلاعات مورد نياز خود را دريافت كرده، به سرويسي براي توليد و پرداخت قبض‌هاي تلفن شهري از طريق خود سيستم تلفن و به روش تلفن گويا دسترسي پيدا كنند، البته بدون اين كه نيازي به مراجعه حضوري به بانك داشته باشند.
به يقين اجراي اين طرح مزايا و ارزش افزوده قابل توجهي براي شركت مخابرات به همراه خواهد داشت. با اين كه مخابرات استان تهران، قبلا نيز از شماره 1818 براي ارائه اطلاعات به مشتركان استفاده مي‌كرد، اما فناوري به‌كار گرفته شده در طرح جديد اين سامانه، قابل مقايسه با سيستم قبلي نبوده و سطح خدماتي كه در حال حاضر از طريق اين سامانه به مردم ارائه مي‌شود، به مراتب فراتر از سيستم پيشين است. مشتركان با استفاده از اين سامانه نه تنها قادر به كسب اطلاعات از كاركرد تلفن خود هستند، بلكه مي‌توانند قبوض خود را از اين طريق به صورت دوره‌اي و ميان دوره‌اي، دريافت و وجه آن را پرداخت كنند. در ضمن، اين سامانه به نحوي طراحي شده كه مشترك در صورت قطعي تلفن مي‌تواند بدون مراجعه به مراكز مخابراتي، نسبت به وصل تلفن اقدام كند. در ادامه هم مشتركان در آينده نزديك با اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي ديگر مي‌توانند ديگر خدمات مخابراتي را از طريق همين سامانه دريافت كنند.
گامي به سوي دولت الكترونيك
سامانه 1818 با هدف حذف بسياري از مشكلات موجود در فرآيند توزيع و پرداخت قبوض تلفن طراحي شده است. سامانه گوياي ريز مكالمات تلفن ثابت در ظاهر يك شماره 4رقمي با اعداد 1818 است، ولي در عمل از 8 سامانه لينك‌هاي پرسرعت PRI استفاده شده كه برابربا 240 خط است؛ بنابراين تنها يك شماره در اختيار مشتركان قرار ندارد، بلكه سامانه به گونه‌اي طراحي شده است كه پس از وارد كردن اين 4رقم، اولين خط آزاد گرفته مي‌شود. در ضمن اين سامانه به‌صورت مكانيزه است و هيچ اپراتوري پاسخگوي مشتركان نيست.
ارائه سامانه 1818 در راستاي اهداف دولت الكترونيك و كاهش مراجعات مشتركان تلفن راه‌اندازي شده است
در اين سامانه نيازي به شناسه قبض و شناسه پرداخت نيز نيست و تنها با وارد كردن شماره تلفن مورد نظر مي‌توان به 3 خدمت آگاهي از اطلاعات قبض، پرداخت صورتحساب و همچنين دريافت ريزمكالمات اقدام كرد. به گفته مهندس ابوالفضل تابش، مدير پروژه‌يابي و عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي خواجه نصيرالدين طوسي، بخش پاسخگويي به مشتركان از يك مجموعه سخت‌افزار ارتباطي تشكيل مي‌شود كه تماس‌هاي مشتركان از طريق خطوط آنالوگ معمولي را به وسيله دروازه‌هايي به سيستم ديجيتال پردازشگر سامانه 1818 مرتبط مي‌سازد. اين بخش علاوه بر خوشامدگويي به تماس گيرنده، فرمان‌هاي وي را پردازش كرده و پاسخ‌هاي بخش‌هاي مختلف سيستم مانند بازگويي شماره تلفن و ميزان بدهي آن و بازگويي شماره كارت بانكي و… را نيز توليد (سنتز) كرده و براي تماس گيرنده پخش مي‌كند. از محاسن اين بخش، تكيه سيستم بر ترانك‌هاي ديجيتال است تا در صورت افزايش تعداد تماس‌ها در واحد زمان، مشتركان با كمترين زمان انتظار ممكن مواجه باشند و درصورت نياز بتوان بسهولت به گسترش سيستم اقدام كرد.
تابش در ادامه در خصوص بخش استخراج اطلاعات مالي نيز مي‌گويد: در اين بخش صورتحساب شماره تلفني كه توسط تماس‌گيرنده وارد شده است، متكي بر پايگاه داده صورتحساب مشتركان شركت مخابرات در هر استان استخراج مي‌شود. اطلاعات اين پايگاه داده در هر دوره محاسبه (كه در استان تهران 48 ساعت است) دراختيار سامانه قرار مي‌گيرد و تا محاسبه دوره بعدي حفظ مي‌شود، بنابراين مبلغ هر قبض را قبل و حتي پس از مهلت پرداختي كه در قبض متعلق به آن شماره درج شده است مي‌توان از طريق اين سامانه پرداخت كرد. براي اين كار يك دروازه ارتباطي بين پايگاه داده صورتحساب‌هاي مشتركان مخابرات و سامانه طراحي و پياده سازي شده است و ملاحظات امنيتي كافي براي اين كه از طريق اين سامانه نتوان به محتويات پايگاه داده صورتحساب‌هاي مشتركان مخابرات دست يافت، پيش‌بيني شده است.
تابش مي‌افزايد: در بخش پرداخت نيز نياز به يك ارتباط با شبكه فراگير بانكي كشور يعني شتاب وجود دارد كه از اجزاي سامانه به شمار مي‌رود. سامانه از طريق صفحه كليد تلفن شماره كارت شتاب مشترك را دريافت كرده و پس از اعتبارسنجي، مبلغ صورتحساب را از موجودي حساب مشترك كم مي‌كند. در اين نقطه اتصال نيز ملاحظات امنيتي كافي وجود دارد، به طوري كه سامانه تنها از طريق سرويس‌دهنده سيستم بانكي به شبكه شتاب ارتباط دارد.
خدمت ديگري كه سامانه انجام مي‌دهد، ارائه فهرست ريز مكالمات از طريق شنيداري يا نمابر است كه براي يك شماره تلفن در ازاي وارد كردن كلمه عبور انجام مي‌شود.
به گفته تابش، طراحي سامانه 1818 جديد به گونه‌اي صورت گرفته كه هم از نظر كمي ‌و هم از جهت كيفي و سطح خدمات كاملا قابل توسعه بوده و نيازي به تغيير ساختار سيستم ندارد. به عبارت ديگر، شعار يك طراحي و يك سيستم براي هميشه، مدنظر بوده است. در اين طراحي نيازي به استفاده از كارت‌هاي سخت‌افزاري نبوده و با داشتن يك سيستم متمركز در مركز استان، بدون نياز به نصب مجدد در هر شهرستان پاسخگويي به مشتركان شهرستاني نيز صرفا با افزايش تعداد خطوط ارتباطي ممكن خواهد شد.
تابش در پايان مي‌افزايد: سيستم طراحي شده براي خدمات جديد 1818 درحقيقت بخشي از يك مركز تماس (contact server) است. در آينده نزديك و با توسعه اين سيستم (كه حسب سفارش در دست اقدام است) مشتركان مي‌توانند تمام خدمات مخابراتي از قبيل وصل خودكار خطوط قطع شده، فعال و غير فعال كردن دوصفر، انتظار مكالمه و… را از همين طريق انجام دهند.