چرا پیوند عضو باعث تغییر اخلاق و شخصیت فرد می‌شود
بارها دیده شده است که شخصیت یک فرد پس از پیوند عضو تغییر پیدا می‌کند.
بارها دیده شده است که شخصیت یک فرد پس از پیوند عضو تغییر پیدا می‌کند. گاهی هم علایق فرد دریافت‌کننده عوض می‌شود تا حدی که انگار به فرد دیگری تبدیل شده است. چه توضیحی برای این اتفاق عجیب وجود دارد؟
در گذشته در فرهنگ‌های مختلف از قلب به‌عنوان مرکز احساسات، عواطف و خاطرات انسان یاد می‌شد. به همین‌خاطر نیز نماد دوست داشتن به‌شکل قلب است و از اصلاح شکستن قلب هنگام ناراحتی استفاده می‌شود. گرچه پیشرفت در علم پزشکی باعث شده که مغز جای قلب را بگیرد و به قلب به‌عنوان عضوی برای پمپاژ کردن خون نگاه شود. هرچند تغییر شخصیت افراد پس از عمل پیوند عضو باعث تردید در میان دانشمندان شده است.
نظریه‌های مختلف در رابطه با تغییر شخصیت پس از پیوند عضو
بسیار پیش آمده که فردی پس از عمل پیوند عضو با تغییرات مختلف مواجه شود. این تغییرات فراتر از تلقین ساده یا تاثیر باورهای سنتی و فرهنگی هستند و از یک مسئله مهم بیولوژیک خبر می‌دهند. اولین عمل پیوند قلب انسان در سال ۱۹۶۷ انجام شد. از آن زمان تاکنون بسیاری از بیماران گفته‌اند که برخی تغییرات ایجاد شده در خاطرات، احساسات و شخصیت خود را درک نمی‌کنند. گویی که به فرد دیگری تبدیل شده‌اند.
برخی پس از عمل جراحی می‌گویند که انگار بخشی از وجود آنها تغییر کرده و حالا شبیه اهدا کننده عضو هستند. به‌عنوان مثال در دهه ۱۹۹۰ فردی پس از دریافت قلب یک موسیقی‌دان جوان گفت که ناگهان به موسیقی علاقه‌مند شده است. وی گفت که پیش از عمل توانایی نواختن موسیقی را نداشته و حتی سراغ آن نمی‌رفت؛ اما پس از پیوند عضو انگار نوعی تغییر در شخصیت او رخ داده است. چراکه عشق شدید به موسیقی را در قلب خود احساس می‌کند.
برخی افراد می‌گویند که پس از عمل پیوند عضو به غذاهای خاصی علاقه پیدا کرده و برخی نیز سراغ حرفه‌های متفاوتی رفته‌اند. حتی تغییر در تمایلات جنسی و گرایش به هنر نیز دیده شده است. یکی از معروف‌ترین نمونه‌‌ها به یک استاد دانشگاه ۵۶ ساله تعلق دارد. او قلب یک افسر پلیس را دریافت کرد. چند هفته پس از عمل فرد دریافت کننده گفت که شب‌ها خواب یک انفجار نور را در برابر صورت خود می‌بیند و کمی بعد برای لحظه کوتاهی چهره عیسی مسیح ظاهر می‌شود.
همسر فرد اهدا کننده گفت که این صحنه لحظه مرگ کارل را توصیف می‌کند. او با شلیک گلوله به صورتش جان باخت و مظنون اصلی نیز تا حدودی به‌یکی از تصاویر مسیح شباهت داشت. معمولا اینگونه گزارش‌ها چندان در اخبار پزشکی و سلامت دیده نمی‌شود. چراکه پزشکان و دانشمندان با دیده تردید به آنها نگاه می‌کنند و تغییر شخصیت ناشی از پیوند عضو را صرفا نوعی بزرگنمایی می‌دانند. به باور این افراد نگاه تاریخی به جایگاه قلب باعث شده که شاهد چنین مواردی باشیم.
پژوهش متفاوت دانشگاه کلرادو
با وجود همه تردیدها، اخیرا پژوهشگران دانشگاه کلرادو آمریکا به دستاورد حیرت‌انگیزی رسیده‌اند. نتایج بررسی‌های آنها نشان می‌دهد که تغییر شخصیت افراد فقط محدود به عمل قلب نمی‌شود و سایر موارد پیوند عضو را نیز در بر می‌گیرد. پژوهشگران با ۲۳ فرد دریافت کننده قلب جدید و ۲۴ فرد دریافت کننده عضوی دیگر از بدن مصاحبه کردند. تقریبا ۹۰ درصد افراد گفتند که شخصیت آنها پس از پیوند عضو تغییر کرده است.
بدین‌ترتیب می‌توان گفت که عصاره هر فرد در تمامی سلول‌های بدن ذخیره می‌شود و فقط محدود به یک یا دو عضو مهم نیست. افراد شرکت‌کننده در این پژوهش گفتند که آنها حداقل ۴ تغییر مهم را تجربه کرده‌اند. این موارد نیز شامل تغییر در اخلاق و رفتار، میزان احساساتی بودن، غذاهای مود علاقه، درک فرد از شخصیت خود، باورهای مذهبی و خاطرات می‌شوند.
تردیدی وجود ندارد که تعداد شرکت‌کنندگان در این پژوهش برای رسیدن به یک جمع‌بندی قوی کافی نیست؛ اما حداقل نشان می‌دهد که تغییر شخصیت پس از عمل پیوند عضو فقط به قلب محدود نمی‌شود. همچنین این تغییرات موقتی نیستند و گاهی زندگی فرد را دگرگون می‌کنند. به‌عنوان مثال پس از عمل پیوند کلیه یا کبد معمولا شاهد استرس، اضطراب، افسردگی یا دیگر مشکلات روانی هستیم.
همچنین دیده شده است که پس از دریافت عضو از یک حیوان نیز تغییراتی در فرد پیش می‌آید. این مسئله باعث شده که سوال‌های زیادی در جامعه پزشکی ایجاد شود. اگر ایده ساخت ارگان‌های حیاتی بدن با پرینتر ۳ بعدی محقق شود، آیا باز هم ممکن است شاهد تغییراتی باشیم؟
گروهی تصور می‌کنند که نسخه کوچکی از مغز در قلب وجود دارد و همان کارها را انجام می‌دهد. گرچه چنین توضیحی نمی‌تواند برای تغییرات ایجاد شده در اثر پیوند سایر اعضا پاسخگو باشد. گروهی معتقد هستند که تاثیر شدید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن باعث ایجاد تغییر در شخصیت فرد می‌گردد. گروهی هم نظریه حافظه سیستماتیک را بهترین پاسخ می‌دانند. به‌باور این افراد خاطرات یک فرد به‌صورت گسترده در قسمت‌های مختلف بدن ذخیره می‌شود و فقط محدود به چند عضو مهم نمی‌گردد.
در واقع تمامی سلول‌های زنده بدن این خاطرات را در اختیار دارند. به همین‌خاطر پس از پیوند عضو فرد دریافت‌کننده ناخودآگاه به خاطرات فردی دیگر دسترسی پیدا می‌کند. البته در هنگام پیوند ارتباطات عصبی عضو موردنظر قطع می‌شود؛ اما اعصاب داخل عضو همچنان می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. همچنین برخی شواهد نشان می‌دهند که یکسال پس از پیوند برخی از ارتباطات عصبی عضو مجدد برقرار می‌گردد. در این مرحله تعاملات انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌توانند روی سیستم عصبی فرد و شخصیت او تاثیر بگذارند.
برخی دانشمندان توضیح دیگری را برای مسئله تغییر شخصیت فرد پس از پیوند عضو ارائه می‌دهند. آنها متوجه شده‌اند که سلول‌های فرد اهدا کننده تا دو سال پس از عمل پیوند نیز همچنان در بدن فرد دیده می‌شوند. اینکه این سلول‌ها کجا می‌روند و چه اتفاقی برای DNA آنها رخ می‌دهد مشخص نیست. وقتی DNA از سلول خارج می‌شود، می‌تواند سبب التهاب گردد. التهاب مزمن و ضعیف نیز خود را در قالب تغییرات شخصیتی نشان می‌دهد. پس شاید صرفا حضور این سلول‌ها باعث ایجاد تغییرات ادعایی شود.
اگرچه این توضیح منطقی به‌نظر می‌رسد، اما نمی‌تواند تکرار خاطرات فرد را توضیح دهد. در شرایط فعلی به‌نظر می‌ٰرسد که دانشمندان باید تحقیقات گسترده‌ای را روی این مسئله انجام دهند. در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۵۰ هزار عمل پیوند عضو در سرتاسر جهان انجام شده بود. اگر واقعا پیوند عضو می‌تواند باعث تغییر در خاطرات و شخصیت فرد شود، باید بتوانیم ماهیت آن را بهتر درک کنیم.