روغن ژرانیوم (شمعدانی)؛ از التهاب پوست تا درد زونا

موبنا؛ دکتر رکسانا دانیالی – شمعدانی نام یک سرده از تیره شمعدانیان و شامل گیاهان یک ساله، دو ساله و چند ساله است. این دسته از گیاهان اکثرا در مناطق جغرافیایی معتدل، کوه های استوایی و همچنین بخش شرقی منطقه مدیترانه یافت می شوند. در این میان اسانس روغنی شمعدانی که از تقطیر برگهای Pelargonium graveolens یا همان شمعدانی عطری به دست می آید، فواید فوق العاده ای را به نمایش گذاشته است. لازم به ذکر است که گیاهان کشت شده در مناطق مختلف سراسر اروپا و آسیا، از نظر بو متفاوت هستند. اما از دید ترکیب، مزایا و کاربردها تقریبا یکسان به شمار می روند.

روغن شمعدانی از قدیم به طور گسترده به عنوان یکی از ترکیبات اصلی عطرها و لوازم آرایشی استفاده داشته است. این اسانس همچنین در رایحه درمانی یا آروماتراپی به منظور کمک به مدیریت یک سری از بیماری ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در تکنیک آروماتراپی، اسانس های روغنی به وسیله دستگاه بخور آماده استنشاق می شوند و از این طریق فواید خود را اعمال می کنند. در مجموع به نظر می رسد که روغن شمعدانی دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی، ضد التهابی و قابض باشد.

فواید اسانس روغنی شمعدانی

بر اساس گزارشی از مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا، روغن شمعدانی مزایای بیشماری دارد که در ادامه به برخی از مهم ترین آنها اشاره خواهد شد. لازم به ذکر است که همچنان مطالعات بیشتری به منظور تایید 100 درصدی فواید زیر از نظر علمی نیاز خواهد بود:

– آکنه، درماتیت و شرایط التهابی پوست

با استناد به مطالعه ای مروری در سال 2017 که یافته های کامل آن از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی است، روغن شمعدانی خواص آنتی باکتریال و ضد عفونی کننده ای دارد که می تواند آن را تبدیل به یک فرآورده موضعی مناسب برای مراقبت از پوست کند. تا به امروز این ترکیب به صورت مستقل و همینطور در فرمولاسیون محصولات پوستی برای کاهش آکنه، التهاب، سوزش و عفونت های پوستی کاربرد داشته است.

طی پژوهشی معتبر دیده شده که اسانس شمعدانی به عنوان یک داروی ضد التهابی قوی با عوارض جانبی محدود، گزینه امیدوار کننده ای خواهد بود.

– ادم

بر اساس نتایج به دست آمده از مطالعه ای حیوانی، خواص ضد التهابی روغن شمعدانی برای کاهش تورم پا ناشی از ادم مفید خواهد بود. به نظر می رسد که افزودن اسانس روغنی شمعدانی به آب وان حمام و خوابیدن در این آب برای مدت زمانی نسبتا کوتاه، به درمان ادم پاها کمک کند.

– عفونت

مطالعات متعدد نشان می دهند که روغن شمعدانی قادر به مبارزه با عفونت های باکتریایی خواهد بود. این مزیت به واسطه خواص ضد میکروبی شمعدانی علیه چندین سویه از باکتری های بیماری زا ایجاد می شود. برای مثال دیده شده که اسانس روغنی این گیاه می تواند به اندازه آموکسی سیلین در مقابله با سویه هایی از باکتری ها نظیر استافیلوکوکوس اورئوس موثر باشد. طی همین مطالعه ثابت شد که مبارزه با سویه متفاوت لیستریا مونوسیتوژنز امکان پذیر نبوده است.

– بیماری های تخریب کننده سیستم عصبی

برخی از بیماری های تخریب کننده سیستم عصبی مانند آلزایمر، ام اس و پارکینسون با درجات مختلفی از التهاب عصبی همراه هستند. مشخص شده که غلظت بالای یکی از اجزای اسانس شمعدانی به نام سیترونلول، مانع از تولید نیتریک اکسید و به دنبال آن کاهش التهاب و مرگ سلول های مغزی می شود.

از این رو محققان معتقد هستند که محصول مد نظر ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری های نورودژنراتیو از جمله التهاب در سطح دستگاه عصبی مرکزی مفید باشد.

– یائسگی

دیده شده که رایحه درمانی با استفاده از اسانس روغنی شمعدانی می تواند در تحریک ترشح استروژن بزاق مفید واقع شود. بر اساس همین یافته، محققان آزمایشات بیشتری را به منظور شفاف سازی نقش شمعدانی در افزایش ترشح استروژن لازم دانسته اند. اکنون این پرسش مطرح است که آیا اسانس شمعدانی می تواند با کاهش استروژن و علائم مرتبط با آن طی دوران یائسگی مقابله کند؟

– استرس، اضطراب و افسردگی

رایحه درمانی به وسیله اسانس روغنی شمعدانی در کمک به درمان و مدیریت استرس، اضطراب و افسردگی نیز موثر خواهد بود. به دنبال یک کارآزمایی بالینی در بخش زنان و زایمان بیمارستان دیده شد که استنشاق اسانس شمعدانی دارای اثرات آرام بخشی است و می تواند اضطراب زایمان را کاهش دهد.

این ترکیب همچنین در محدود سازی علائم افسردگی هم کاربرد دارد. مطالعه ای حیوانی روی موش های صحرایی حاکی از خواص آرام بخشی و ضد افسردگی گیاه شمعدانی بوده است.

– درد زونا

مورد بعدی از سری کاربردهای روغن شمعدانی به کاهش درد زونا یا همان نورالژی پس از هرپس مربوط می شود. این حالت وضعیتی بسیار دردناک است که فیبرهای عصبی و پوست را در امتداد عصب درگیر شده تحت تاثیر قرار می دهد.

به نظر می رسد که مصرف موضعی روغن شمعدانی به طرز قابل توجهی درد عصبی پس از ابتلا به هرپس را ظرف تنها چند دقیقه تسکین می دهد. البته این اثرات موقتی هستند و باید مجددا استفاده موضعی را تکرار کند.

– آلرژی

این کاربرد نیز به جز سیترونلول موجود در روغن شمعدانی باز می گردد. با وجود آن که پژوهش های مختلفی از تاثیر ترکیب مذکور بر آلرژی پرده برداشته اند، اما باز هم نیاز به بررسی های بیشتری در این زمینه خواهد بود.

اسانس روغنی شمعدانی به صورت موضعی می تواند خارش ناشی از واکنش های آلرژیک پوستی را هم کاهش دهد. این عملکرد به نقش ضد التهابی گیاه شمعدانی مرتبط خواهد بود.

 منبع: عصرایران