ارزیابی مجید رضاییان از چهار معیار برای تغییرات مخاطب پساکرونایی

به عبارتی با توجه به اینکه تکنولوژی ارتباطی و جهان ارتباطات هوشمند می شود، وب۳ بیش از گذشته روزنامه نگاری را به چالش می کشد. او می گوید: رسانه ها از نظر درون سازمانی برای پسا کرونا نیازمند این هستند که خود را بازخوانی و وظایف خود را بررسی کنند. علاوه بر ان صنعت رسانه و سازمان رسانه از نوع کسب درآمد، پوشش دهی به رویدادها، انتخاب سوژه ها، پردازش ها، فرم های نگارشی و… تغییر پیدا خواهد کرد و روزنامه نگاری روز به روز متفاوت و متکامل می شود.

مجید رضائیان استاد روزنامه‌نگاری و پژوهشگر ژورنالیسم به بررسی تاثیرات دوران کرونا بر گسترش فضای ارتباطی و وسایل ارتباطی در آینده می پردازد و به شفقنا رسانه می گوید: اولین مسئله این است که تغییرات مخاطب را مورد توجه قرار دهیم. این تغییرات از چهار زاویه قابل بحث است. نکته اول این است که مخاطب به تناسب آنچه در محیط رخ داده است، تغییر می کند و من اسم آن را تلنگری گذاشتم که شبه واقعیت هایی را کنار می زند که تصور می کرد واقعیت است و الان مقداری با واقعیت نزدیک تر می شود. به عبارتی بر اساس نظریه استوارت هال شبه واقعیت ها و بازنمایی هایی که قبلا صورت گرفته بود الان در حال از دست دادن یا تغییر جایگاهشان هستند. یعنی واقعیت سیستم سیاسی، اقتصاد، زندگی جمعی، انچه در فرهنگ و هنر می گذشت و… مخاطب را با یک فضا و محیط جدید مواجه کرده است. بنابراین علاوه بر فاکتور تغییر محیط، روبه روشدن مخاطب با واقعیت های بیشتر و دوری از شبه واقعیت ها اتفاق افتاده است.

او ادامه می دهد: نکته بعدی مسئله ای است به نام انتظارات. یعنی مخاطب یک انتظاراتی داشته است و با این تغییر محیط، وظایف سیستم سیاسی تغییر پیدا کرده است. به عبارتی سیستم سیاسی همان است ولی در چنین شرایطی مردم در کشورهای مختلف احساس برداشت دیگری از وظایف سیستم سیاسی دارند و انتظاراتشان از خودشان، جامعه و… تغییر کرده است. الان دیگر به سیستم سیاسی، اقتصادی، محیط زیستی و… نگاه دیگری دارند. از این به بعد گرمایش زمین شوخی نیست و اگر قبلا تصور می کردند برخی از دغدغه ها در اجلاس های جهانی می گذرد الان تبدیل به مسئله خود مردم شده است. پس انتظارات مخاطب هم عوض شده است و رسانه نمی تواند رسانه قبلی باشد. این تغییر به معنای بهتر یا بدتر نیست. یعنی انتظارات مخاطب به صورت افقی و عمومی گسترده تر و عمیق تر شده است.

رضاییان نکته بعدی را موضوع تکنولوژی ارتباطی و وب۳ می داند و می گوید: نمی توانیم وب۳ را نادیده بگیریم. با آمدن وب هوشمند کتاب جدیدی از ارتباطات بشر گشوده می شود و نمی توان آن را نادیده گرفت. بنابراین ما در زندگی پساکرونایی چهار تغییر جدی را درباره مخاطب داریم و باید او را با این چهار عنصر بسنجیم. به عبارتی با توجه به اینکه تکنولوژی ارتباطی و جهان ارتباطات هوشمند می شود، وب هوشمند یا وب۳ بیش از گذشته روزنامه نگاری را به چالش می کشد.

با این حال برای آمادگی در دوران پساکرونا رسانه ها نیازمند چه ملزوماتی هستند؟ این استاد روزنامه نگاری پاسخ می دهد: رسانه ها از نظر درون سازمانی نیازمند این هستند که خود را بازخوانی و وظایف خود را بررسی کنند. قطعاً الان رسانه های ما از جمله خبرگزاری ها، مطبوعات و … باید به طور جدی توجه داشته باشند که نمی توانند قواعد و سیستم های گذشته را برای مخاطب الان داشته باشند بلکه باید به تغییرات توجه کنند. باید دید این خبرگزاری ها می خواهند مثل گذشته همین سرویس ها را داشته باشند یا تغییر می کنند؟ سبک نگارش مطبوعات، خبرگزاری ها و تلویزیون چه تغییری خواهد کرد؟ ما در خبرنویسی، گزارش نویسی و… چه تغییراتی خواهیم داشت؟ آیا ممکن است که سبک های جدید نوشتاری تولید شوند؟ چه سبک های جدیدی مناسب این فضا هستند؟ علاوه بر آن باید دید آیا واقعاً مدیریت رسانه همان مدیریت قبلی است؟ آیا ارتباطات و حوزه های خبری تغییر نمی کنند؟

او تاکید می کند: به عقیده من صنعت رسانه و سازمان رسانه از نوع کسب درآمد، پوشش دهی به رویدادها، انتخاب سوژه ها، پردازش ها، فرم های نگارشی و… تغییر پیدا خواهد کرد. روزنامه نگاری روز به روز متفاوت و متکامل می شود. چرا ژانر روزنامه نگاری تحلیلی در دنیا مهم است و روز به روز مهم تر می شود؟ چون تکنولوژی همه چیز را در اختیار شما قرار می دهد. یک زمانی اطلاعات بود بعد پیام شد که تولید متن در شبکه های اجتماعی توسط خود مخاطب صورت گرفت و خود مخاطب تبدیل به رسانه شد، الان علاوه بر آن می گویند دیتاها و بیگ دیتا در حال ظهور هستند و اشیاء هم داده تولید می کنند. در اینجا آنچه باقی می ماند روزنامه نگاری و خرد است. در یک جایی باید به پرسش های مخاطب جواب داد و این مسئله روزنامه نگاری را به سمت پاسخ به پرسش های بیشتر می کشاند و پرسش محوری بیشتر می شود. چراکه تکنولوژی ارتباطی با همه گسترشش نمی تواند به پرسش های خردورز بشر پاسخ دهد. بنابراین این ژانرها روز به روز متفاوت تر می شوند و ژانرهای جدیدی پا به عرصه ظهور خواهند گذاشت.