۵ فناوری نوآورانه فوتبالی در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه (+عکس)

موبنا – فوتبال یک صنعت ثروتمند و چندصد میلیارد دلاری محسوب می‌شود که میلیاردها هوادار در سراسر جهان دارد و به همین خاطر از آن به عنوان یکی از تاثیرگذارترین ابزارهای موجود روی کره خاکی یاد می‌کنند. بنابراین دور از ذهن به نظر نمی‌رسد که عرصه فناوری هم تمایل داشته باشد در این صنعت حاضر شود و با دستاوردهای خود فصل جدیدی از ورزش فوتبال را در مقابل هواداران به نمایش بگذارد.

در واقع باید گفت فناوری برای بازیکنان، سازمان دهندگان و تماشاگران نقش مهمی ایفا می‌کند و خدمات متمایز و قابل ملاحظه‌ای را ارایه می‌دهد. در این میان با آغاز مسابقات جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه به کارگیری فناوری در عرصه فوتبال بیش از هر زمان دیگر خود را نمایان کرده است تا تاثیرات محسوس و متفاوت آن نمایان شود.

آخرین دور از مسابقات جام جهانی فوتبال که سال ۲۰۱۴ میلادی در کشور برزیل برگزار شده بود برای نخستین بار فناوری هوشمند تشخیص خط گل را به کار گرفت. این نخستین بار بود که در مسابقات رسمی و جهانی فوتبال فناوری و دنیای مجازی برای نتیجه نهایی بازی فوتبال تصمیم می‌گرفت. امسال فدراسیون جهانی فوتبال (FIFA) یک گام جلوتر رفته است تا دستیار ویدیویی مخصوص داور (VAR) مورد استفاده قرار بگیرد. این سیستم هوشمند به گونه‌ای طراحی شده است که برای اتخاذ تصمیمات حیاتی و نهایی به داور کمک می‌کند و در شرایط ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد تا او بتواند بدون هرگونه خطا و اشتباه، رای نهایی خود را اعلام کند.

با این وجود باید توجه داشته باشید که دستیار ویدیویی داور تنها فناوری موجود در مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه نیست و در کنار آن فناوری‌های هوشمند و کاربردی دیگری هم مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این گزارش با پنج فناوری هوشمند و منحصر به‌فردی آشنا می‌شوید که به صورت اختصاصی برای جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه طراحی شده‌اند و قرار است از این پس در دیگر مسابقات فوتبال خدمات خود را ارایه کنند.

دستیار ویدیویی داور

تغییرات اندکی که سال‌های اخیر در عرصه جهانی فوتبال اعمال شد مدیران فیفا را مجاب کرد تا در جام جهانی فوتبال روسیه برای نخستین بار از فناوری VAR استافده کنند. این فناوری ویدویی که توسط داور مورد استفاده قرار می‌گیرد برای مدت‌های طولانی مراحل آزمایشی خود را پشت سر گذاشته بود و قرار است خدمات مشابه که پیش‌تر در ورزش‌های راگبی، تنیس، کریکت و … ارایه شده بود را در اختیار داور بگذارد.

ایده اصلی مربوط به این فناوری بسیار آسان است. داورها می‌توانند تمام تغییرات و اتفاقات صورت گرفته در بازی از جمله گل‌ها، پنالتی‌ها، کارت‌های قرمز و احتمالا هرگونه خطای تشخیص داده شده را به صورت ویدیویی تماشا کنند و از این طریق بتوانند تصمیم بهتر و درست‌تر بگیرند. دستیار ویدیویی داور پیش از این در رقابت‌ها و مسابقات بزرگ و مختلف مورد آزمایش قرار گرفت که از جمله آن می‌توان به لیگ فوتبال جام حذفی انگلستان اشاره کرد. با این وجود به کارگیری فناوری مذکور واکنش‌های مختلفی را پیش روی خود دید و بسیاری از کارشناسان اعلام کردند دستیار ویدیویی داور می‌تواند فوتبال را از مسیر اصلی خود خارج کند و نتیجه نهایی آن را با مشکلات غیرقابل جبران مواجه کند.

با این وجود انتقادات صورت گرفته باعث نشد فیفا از به کارگیری فناوری دستیار ویدیویی دست بردارد در نهایت تصمیم بر آن شد که در تمام ۶۴ بازی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه این فناوری مورد استفاده قرار گیرد. سیستم اختصاصی ویدیویی مخصوص داور هر بازی به گونه‌ای طراحی شده است یک سیستم ویدیویی اصلی و سه دستیار ویدیویی فرعی را شامل می‌شود که تمامی آنها به اتاق عملیات ویدیویی (VOR) در مرکز پخش بین‌المللی مسکو متصل شده‌اند.

دستیارهای ویدیویی مخصوص کمک به داور به صورت مستقیم با شخص داور صحبت می‌کنند و به سیستم رادیویی مبتنی بر فیبر نوری مجهز شده‌اند. هر کدام از این دستیارهای ویدیویی ۳۳ دوربین ویدیویی پخش که در ورزشگاه نصب شده است را تحت پوشش قرار می‌دهند و همچنین دو دوربین ویژه مخصوص تشخیص آفساید نیز به آنها متصل است و در نهایت همه این اطلاعات به صورت لحظه به لحظه به اتاق عملیات ویدیویی انتقال داده می‌شود. در بین اطلاعات مذکور تصاویر مربوط به هشت دوربین به قابلیت پخش بسیار آهسته مجهز شده‌اند و چهار دوربین قابلیت نمایش تصاویر در حالت فوق آهسته را دارند. در بازی نهایی جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه نیز دو دوربین دیگر با قابلیت نمایش فوق آهسته به کار گرفته خواهند شد.

ایده مطرح شده برای استفاده از فناوری مذکور این است که هر یک از سیستم‌های دستیار ویدویی می‌توانند از زاویه دید یک دوربین مختلف بازی را مشاهده کنند، به صورت لحظه به لحظه به داور اطلاعات بدهند و هرگونه خطا یا صحنه‌ای که از دید داور پنهان مانده است، یا سوالات احتمالی که داور از کمک‌های خود دارد را در اختیار او بگذارند.

استفاده از این فناوری در ظاهر ساده به نظر می‌رسد، ولی واقعیت با این قضیه متفاوت است. داوران با دسترسی به سیستم دستیار ویدیویی باز هم می‌توانند تصمیمات اشتباه را اتخاذ کنند و این در حالی است که هواداران حاضر در استادیوم مطلع نیستند که داور به صورت همزمان این فناوری را مورد استفاده قرار می‌دهد. در بازی نهایی لیگ فوتبال «آ-لیگ» استرالیا که فناوری دستیار ویدیویی مورد استفاده قرار گرفته بود، داور در نهایت نتوانست تصویر ویدیویی دوربینی که در زاویه زمین نصب شده بود را به صورت واضح مشاهده کند و به دلیل خطای فنی سرنوشت گل زده شده مشخص نشد.

فیفا در ماه‌های اخیر تلاش‌های فراوان انجام داده است تا مشکلات فناوری دستیار ویدیویی را به حداقل برساند و به صورت کاربردی‌تر از آن استفاده کند. همین مسئله باعث شد «سیستم اطلاعات VAR» برای این فناوری طراحی شود تا پخش کنندگان، مفسران و اپراتورهای اطلاعاتی نیز داده‌های دقیق و لحظه به لحظه را در اختیار بگیرند. این سیستم به داور کمک می‌کند تا پیش از رای نهایی خود بررسی‌های لازم را از زاویه دید دوربین‌های مختلف انجام دهد و بتواند نگاه جامع‌تر به زمین فوتبال داشته باشد. سیستم مبتنی بر رایانه لوحی که به دستیار ویدیویی متصل می‌شود نیز به صورت خودکار قابلیت‌های گرافیکی تلویزیونی را برای پخش کنندگان بازی‌ها فراهم می‌کند.

ولی مهم‌ترین نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که استفاده از فناوری مذکور هیچ تاثیری روی سرعت بازی نمی‌گذارد. بسیاری از داوران تصمیم گرفته‌اند در مسابقات جامی جهانی ۲۰۱۸ روسیه از دستیار ویدیویی استفاده کنند و به روش سنتی تصمیمات خود را اعمال کنند تا اختلالی در بازی‌ها ایجاد نشود.

به هر حال باید توجه داشته باشیم که بسیاری از کارشناسان و هواداران فوتبال معتقدند که این فناوری می‌تواند در این مسابقات فاجعه بیافریند.

تصاویر ویدیویی ۴ هزار پیکسلی و واقعیت مجازی

هر دوره از مسابقات جام جهانی فوتبال یک نسل جدید از فناوری‌های مربوط به پخش تصاویر را در اختیار می‌گیرد و امسال از سیستم پخش تصاویر فوق باکیلیت ۴ هزار پیکسلی (۴K UHD) استفاده شده است. در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل نخستین آزمایش‌ها برای پخش تصاویر با کیفیت ۴ هزار پیکسل صورت گرفت و این نخستین باری است که تمامی بازی‌های جام جهانی فوتبال با کیفیت ۴ هزار پیکسل پخش می‌شود و پخش کنندگان مسابقات می‌نند از این طریق تعداد تماشاگرانی که بازی‌ها را پشت گیرنده تلویزیونی تماشا می‌کنند، افزایش دهند.

پیش از آغاز این دوره از مسابقات بسیاری از شرکت‌های بزرگ رسانه‌ای با مسئولان برگزار کننده مسابقات جام جهانی قرارداد منعقد کردند تا تصاویر را با کیفیت ۴ هزار پیکسل دریافت کنند و آنها را در اختیار مردم خود قرار دهند.

در این میان مرکز رسانه‌ای بی‌بی‌سی اقدام جالبی انجام داده است تا کاربران بتوانند روی اینترنت و به صورت آنلاین هم بازی‌ها را با کیفیت ۴ هزار پیکسل مشاهده کنند. برای نخستین بار سیستم «بی‌بی‌سی آی‌پلیِر» این بازی‌ها را به صورت آنلاین با کیفیت ۴ هزار پیکسل پخش می‌کند تا بزرگترین تحول در این زمینه صورت گیرد. این مسئله به آن معنی خواهد بود که به جز بینندگان تلویزیون، میلیون‌ها کاربر آنلاین در سراسر جهان هم می‌توانند این بازی‌ها را با این کیفیت مشاهده کنند.

بی‌بی‌سی به صورت همزمان فناوری واقعیت مجازی را هم برای مسابقات جامی جهانی ۲۰۱۸ روسیه مورد استفاده قرار می‌دهد و این سیستم از طریق اپلیکیشن «بی‌بی‌سی اسپورت وی‌آر» در اختیار کاربران قرار می‌گیرد فناوری مذکور به گونه‌ای طراحی شده است که کاربران با استفاده از آن احساس می‌کنند به صورت زنده و مستقیم در ورزشگاه قرار دارند و بازی‌ها را به این شکل مشاهده می‌کنند.

سیستم‌های عملکرد الکترونیکی و ردیابی

دومین نوآوری بزرگ فیفا که در این دوره از مسابقات مورد استفاده قرار گرفته و توجه همگان را به خود جلب کرده است سیستم عملکرد الکترونیکی و ردیابی (EPTS) نام دارد. این سیستم مبتنی بر رایانه لوحی طراحی شده است و به مربی‌ها امکان می‌دهد به صورت مستقیم به تمام ۳۲ تیم حاضر در مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه دسترسی داشته باشند و در آن واحد تصاویر ویدیویی مربوط به بازی‌های آنها را در هر مکان و زمانی مشاهده کنند.

هر تیم سه دستگاه تبلت در اختیار می‌گیرد. یکی از این تبلت‌ها تحلیل در ایستگاه‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد، تبلت دیگر به منظور تحلیل روی نمیکت طراحی شده است و تبلت سوم هم برای تیم پزشکی کاربرد دارد. بازی‌ها برای آنکه تحلیل‌های نهایی را شامل شوند با تاخیر ۳۰ ثانیه‌ای روی تبلت‌ها پخش می‌شوند و داده‌هایی مانند موقعیت‌یابی بازیکنان، نحوه پاس دادن، نگه داشتن توپ در حال حرکت، سرعت و تکل‌های صورت گرفته را منشتر می‌کنند.

فناوری هوشمند EPTS به سیستم‌های مبتنی بر دوربین‌های داخل ورزشگاه فناوری‌های پوشیدنی مربوطه متصل شده است که فیفا سال ۲۰۱۵ میلادی استفاده از آنها را تایید کرده بود. برای جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه داده‌ها از طریق دو دوربین هوشمند مجهز به فناوری ردیاب اپتیکی جمع‌آوری می‌شود که این دوربین‌ها در موقعیت‌های ویژه استادیوم نصب شده‌اند و تیم‌ها به صورت لحظه به لحظه می‌توانند به دوربین‌های تاکتیکی هم دسترسی داشته باشند.

نسل پنجم فناوری‌های مخابراتی در روسیه

جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه مدت کوتاهی پیش از معرفی رسمی نسل پنجم فناوری‌های مخابراتی و ارتباطی موسوم به ۵G برگزار می‌شود. با این وجود دو اپراتور روسی تی‌ام‌اس و مگافون که حامیان رسمی جام جهانی فوتبال هستند، به صورت آزمایشی فناوری ۵G را در طول انجام این بازی‌ها در کشور روسیه مورد استفاده قرار می‌دهند.

پیش‌بینی شده است شبکه مخابراتی ۵G در سال ۲۰۱۹ میلادی به صورت رسمی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گیرد تا امکان دسترسی به اینترنت و خدمات بی‌سیم با سرعت بالاتر، ظرفیت بیشتر و تاثیر بسیار کمتر فراهم شود. این مسئله به آن معنی خواهد بود که ارتباطات اینترنتی برای هواداران در استادیوم‌های فوتبال در آینده نه چندان دور بسیار ارتقا میابد. در این میان تلاش‌های فراوانی برای به کارگیری این فناوری در جریان بازی‌های امسال انجام شده است.

به عنوان مثال شبکه مجهز به فناوری اینتر در «المپیک زمستانی ۲۰۱۸ پیونگ‌چانگ» قابلیت‌هایی را در اختیار داشت که امکان تماشای ویدیوهای واقعیت مجازی در حالت ۳۶۰ درجه را برای مراکز پخش فراهم کرد.

اوایل هفته گذشته نیز شرکت مخابراتی اریکسون و اپراتور ام‌تی‌اس روسیه طی بیانیه مشترکی علام کردند که جام جهانی فوتبال بزرگترین میزبان سیستم Massive MIMO به عنوان جدیدترین فناوری موبایلی خواهد بود و به صورت همزمان تجهیزات رادیویی مجهز به فناوری ۵G در بیش از ۴۰ سایت مختلف در ۱۱ شهر میزبان مسابقات جام جهانی مستقر خواهد شد.

این شبکه به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند تمام استادیوم‌ها، محل‌های استقرار هواداران‌، ایستگاه‌های حمل و نقل شهری و مراکز دیدنی اصلی در شهرهای مذکور را تحت پوشش قرار دهد که از جمله مراکز مذکور می‌توان به میدان سرخ مسکو اشاره کرد.

توپ تِل‌استار آدیداس

شرکت تولیدکننده تجهیزات ورزشی آدیداس به صورت رسمی امتیاز طراحی و تولید توپ بازی‌های جام جهانی فوتبال را از سال ۱۹۷۰ میلادی به بعد در اختیار دارد و از این اتفاق برای نمایش آخرین فناوری‌ها و نوآوری‌های خود در جهت ساخت توپ‌های فوتبال استفاده می‌کند. از آنجایی که دروازه‌بانان همیشه شکایت‌های فراوان از توپ عکس‌ العمل آن در سرعت‌های بالا دارند، آدیداس در طراحی جدید خود سعی کرده است همه مشکلات قبلی را از میان بردارد.

توپ امسال که «تِل‌استار ۱۸» نام دارد شکل ظاهری توپ فوتبالی که در نخستین جام جهانی فوتبال مورد استفاده قرار گرفته بود را هم به نوعی نمایان می‌کند و آدیداس سعی کرده است طراحی چندلایه در آن به کار ببرد  که گفته می‌شود این نوع طراحی ویژه عملکرد و استحکام توپ در ورزشگاه و فضاهای باز را بیشتر می‌کند.

ولی جالب‌ترین نکته به کار برده شده در مورد این توپ استفاده از تراشه هوشمند کوتاه‌برد (NFC) در آن است. این تراشه در اصل فناوری ویژه‌ای است که اپل و سامسونگ برای پرداخت‌های موبایلی بدون کارت بانکی از آن بهره می‌برند و سیستم‌های «اپل پِی» و «اندروید پِی» مبتنی بر آن کار می‌کنند. سیستم مذکور این امکان را فراهم میکند تا توپ بتواند با گوشی هوشمند نزدیک خود ارتباط مستقیم برقرار کند.

قابلیت‌های این فناوری در توپ فوتبال محدودیت‌هایی را برای انتقال اطلاعات در اختیار دارد و با تمام این توضیحات، این نخستین بار است که توپ فوتبال مجهز به تراشه NFC در یک مسابقه جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا راه را برای دیگر فناوری‌های مربوطه باز کند.

شرکت آدیداس پیش از این یک توپ فوتبال هوشمند عرضه کرده بود که «می‌کُوچ اسمارت بال» نام داشت و در آن از حسگرهای هوشمند برای تشخیص مسافت طی شده، سرعت توپ و مسیر توپ استفاده شده است. ولی این توپ مقاومت‌های لازم برای حضور در یک مسابقه فوتبال را نداشت.