ناسا، بیش از نیم قرن اکتشاف فضا

موبنا – ناسا (NASA – National Aeronatics and Space Administration) سازمانی مستقل در بخش اجرایی دولت فدرال آمریکا است که با تمرکز روی مطالعات و اکتشافات فضایی و هوانوردی غیرنظامی فعالیت می‌کند. دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۵۸ دستور تأسیس این سازمان را داد و از همان ابتدا روی غیرنظامی بودن تحقیقات آن تأکید کرد.

ناسا از زمان تأسیس تاکنون، بسیاری از مهم‌ترین پروژه‌های اکتشافی و مطالعاتی آمریکا در علوم فضایی را به انجام رسانده است. برخی از مشهورترین پروژه‌های این سازمان، ماموریت آپولو برای فرود روی ماه، ایستگاه فضایی اسکای‌لب و پروژه‌‌ی فضایی اسپیس شاتل بوده‌اند. در حال حاضر ناسا یکی از پشتیبانان اصلی پروژه‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی است.

از پروژه‌های در دست اقدام سازمان ملی هوافضای آمریکا می‌توان به فضاپیمیای اوریون، سیستم پرتاب SLS و توسعه‌ی فضاپیماهای خصوصی سرنشین‌دار در مدار پایینی زمین یا ‌Commercial Crew اشاره کرد. برنامه‌‌ی کنترل پرتاب موشک LSP نیز توسط این سازمان و در مرکز فضایی کندی اجرا می‌شود.

ناسا پس از سال‌ها اکتشافات فضایی، برنامه‌های مطالعه روی کره‌ی زمین را نیز با استفاده از تجهیزات پیشرفته‌ی خود مدیریت کرد. این برنامه‌های مطالعاتی در زیرمجموعه‌ی Science این سازمان اجرا می‌شوند. علاوه بر آن، ارسال تجهیزات مطالعاتی پیشرفته به فضا برای مطالعه‌ی عمیق‌تر این پدیده‌ی عظیم هنوز توسط این سازمان ادامه دارد. پدیده‌های علمی بسیار مهم همچون بیگ بنگ نیز تحت نظارت واحد Great Observatories ناسا مورد مطالعه قرار می گیرند.

_{یکی از ساختمان‌های مرکز فضایی جان اف کندی ناسا}

تاریخچه تأسیس

تاریخچه مطالعات آمریکایی‌ها روی فضا را باید از مطالعات هوانوردی آن‌ها در دهه‌ی ۱۹۲۰ شروع کرد. سازمان مشاوره‌ای ملی هوانوردی یا NACA در سال ۱۹۱۵ تأسیس شد تا تحقیقات در این زمینه را سازمان‌دهی کند. این سازمان تحقیقات متعددی را روی توسعه‌ی هواپیماها و فرآیند ساخت آن‌ها انجام داد. از پروژه‌های به‌جا مانده ازسازمان تحقیقات هوانوردی آمریکا می‌‌توان به فرآیند تولید Naca Duct یا ورودی هوای هواپیما، طراحی آئرودینامیک Naca Cowling و همچنین سیستم طراحی بال Naca Airfoils اشاره کرد که هنوز هم در صنایع هوایی کاربرد دارند.

تحقیقات سازمان ملی هوانوردی روی هواپیماهای مافوق صوت همچون Bell X1 از سال ۱۹۴۶ شروع شد. با شروع دهه‌ی ۱۹۶۰، چالش مطالعاتی هوافضا در آمریکا، ساخت فضاپیمایی به مناسبت سال جهانی ژئوفیزیک در ۱۹۵۷ بود. اولین پروژه برای ساخت این محصول، ونگارد نام داشت.

سال‌های میانی قرن بیستم شاهد رقابت شدید آمریکا و شوروی بر سر فناوری‌های جدید و کشفیات علمی تازه بود. سازمان فضایی شوروی با ماهواره‌ی اسپوتنیک ۱ خود را به عنوان پیشگام در این زمینه به جهان معرفی کرد. در چهارم اکتبر سال ۱۹۵۷، آمریکایی‌ها پس از حس کردن خطر پیشرفت روزافزون شوروی، تمرکز خود را روی پروژه‌های فضایی قبلی معطوف کردند.

در پاسخ به تهدید ایجاد شده برای امنیت ملی و تلاش آمریکا برای پیشگامی در دنیای فناوری قرن بیستم، پروژه‌ی بحران اسپوتنیک، در کنگره‌ کلید خورد. هدف از این پروژه، اقدام سریع در پاسخ به پرتاب ماهواره توسط دولت شوروی بود. رئیس جمهور وقت آمریکا، وایت آیزنهاور و مشاورانش به طور اختصاصی وارد این برنامه شدند و اقدام هرچه سریع‌تر برای آن را الزامی کردند.

_{NACA، سازمان مشاوره‌ی هوانوردی آمریکا که بعدا به ناسا ملحق شد}

به‌منظور اجرای هرچه سریعتر این پروژه‌ی دولتی، در ۱۲ ژانویه‌ی سال ۱۹۵۸، سازمان NACA زیرمجموعه‌ای به منظور مطالعات پیشرفته‌ی فضایی به مدیریت گایفورد استیور تأسیس کرد. مدیر ناکا در آن زمان، هیو دریادن بود. او پس از تأسیس این زیرمجموعه در بیانیه‌ای با موضوع «برنامه‌ی تحقیقات ملی در فناوری فضایی»، موضوع را این‌گونه بیان کرد:

مسئله‌ی ایجاد شده (اسپوتنیک)، شرایطی ویژه برای کشور ما ایجاد کرده است. اقدام سریع برای اجرای برنامه‌ای تحقیقاتی و توسعه‌‌ای به منظور فتح فضا در دستور کار قرار گرفته که برای حفظ منافع ملی و همچنین مقابله با پیامدهای نظامی این اتفاق، اجرای آن اهمیت اورژانسی دارد.

زیرمجموعه‌ی ایجاد شده در ناکا تنها با تمرکز روی فعالیت‌های غیرنظامی فضایی تأسیس شد. پس از آن به منظور ادامه‌ی تحقیقات نظامی در فضا، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته یا ARPA در فوریه‌ی ۱۹۵۸ تأسیس شد.

_{آیزنهاور در حال تقدیم حکم تأسیس ناسا}

سرانجام دوایت آیزنهاور قانون ملی هوافضا را در ۲۹ جولای سال ۱۹۵۸ امضا کرد که منجر به سازمان ملی هوافضای آمریکا یا NASA شد. در متن قانون دستور امضا شده برای تأسیس این سازمان آمده است: «اقدامی برای انجام تحقیقات پیرامون چالش‌های پرواز درون و بیرون از اتمسفر کره‌ی زمین و مسائل دیگر». با تأسیس ناسا، تمامی کارمندان و بودجه‌ی سالانه‌ی ناکا نیز به آن منتقل شدند. این بودجه در آن زمان سالانه ۱۰۰ میلیون دلار در نظر گرفته شده بود. سه آزمایشگاه تحقیقاتی بزرگ و دو کارخانه‌ی تولیدی ناکا نیز در پی این ادغام به ناسا ملحق شدند. مهر رسمی ناسا نیز در سال ۱۹۵۹ توسط آیزنهاور تایید شد.

علاوه بر ناکا، بخش‌های عملیاتی آزمایشگاه تحقیقات دریایی ایالات متحده و آژانس موشک‌های بالستیک نظامی نیز ناسا ملحق شدند. با پیوستن تیم تحقیقاتی موشک‌های بالستیک، نتایج تحقیقات برنامه‌ی موشکی آلمان تحت مدیریت ورنر فون براون نیز به ناسا ارسال شد. این تحقیقات اولین قدم‌ها برای رقابت جدی آمریکا با شوروی را برای ناسا برداشت. تحقیقات اولیه‌ی نیروی هوایی ارتش آمریکا و بسیاری از برنامه‌های اولیه‌ی سازمنان دارپا نیز در پی تأسیس ناسا در این سازمان ادامه پیدا کردند. در دسامبر سال ۱۹۵۸، ناسا مدیریت آزمایشگاه پیش‌رانش جت (JPL) را نیز بر عهده گرفت.

شروع پروژه‌های پرواز فضایی

ناسا در طول تاریخ خود پروژه‌های فضایی متعددی اجرا کرده است. پروژه‌های پروازی این سازمان به دو بخش با سرنشین و بدون سرنشین اجرا شده‌اند. پروژه‌های بدون سرنشین عموما به ارسال ماهواره یا تجهیزات به فضا اختصاص داشته‌اند و پروژه‌های حامل فضانوردان، به منظور رساندن اجرای فرآیندهای تحقیقاتی و مشاهده از نزدیک اجرا شده‌اند.

_{آیزنهاور در مراسم تأسیس مرکز هوایی مارشال ناسا}

ماموریت‌های بدون سرنشین ناسا یا از زمین به فضا پرتاب می‌شدند یا از موشک‌های شاتل و ایستگاه‌های پرتابه در فضا، به فواصل دورتر فرستاده می‌شدند. اولین پروژه‌ی بزرگ بدون سرنین، ماهواره‌ی Explorer 1 بود که در سال‌های ابتدایی رقابت فضایی اجرا شد. این ماهواره در ژانویه‌ی سال ۱۹۵۸ و دو ماه پس از پرتاب اسپوتنیک شوروی به فضا فرستاده شد. پس از تشکیل ناسا، تیم توسعه‌ی این ماهواره نیز به سازمان جدید منتقل شد و تا به امروز در آن مشغول به کار و تحقیق است. تمرکز اصلی مطالعات ماهواره‌ی اکسپلورر، زمین و خورشید، میدان‌های مغناطیسی و طوفان‌های خورشیدی است.

در بخش پروژه‌های باسرنشین، اولین برنامه‌ی بزرگ ناسا در پی رقابت‌ آن‌ها با سازمان فضایی شوروی بود. رئیس جمهور جان اف‌ کندی دستور داده بود که ارسال انسان به کره‌ی ماه باید توسط آمریکایی‌ها انجام شود و این مهم تا پایان دهه‌ی ۱۹۷۰ اجرا شد. برنامه‌های بعدی ناسا تا چند سال به رقابت در این بخش اختصاص داشت تا سرانجام پروژه‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی با همکاری آمریکا و روسیه اجرا شد و تحقیقات فضایی رنگ و بوی همکاری به خود گرفت.

_{هواپیمای ماموق صوت X-15}

البته اولین تلاش‌های ناسا در پروژه‌های حامل انسان، به هواپیماهای مافوق صوت باز می‌گردد. پروژه‌ی X-15 یکی از این هواپیماها بود که شروع آن به سال ۱۹۵۴ و سازمان NACA باز می‌گردد. در ادامه‌ی تحقیقات این هواپیما، نمونه‌های اولیه در سالل ۱۹۵۶ ساخته و به پرواز درآمدند. پس از تشکیل ناسا و در خلال سال‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۸، ۱۹۹ پرواز با این هواپیما به پرواز درآمد و رکرود سرعت پرواز هوایی را به خود اختصاص داد.

هواپیمای X-15 را می‌توان یک راکت آزمایشی نامید که با قدرت پرواز در ارتفاع حدود ۱۴ کیلیموتری از سطح زمین و سرعت ۸۰۵ کیلومتر در ساعت، اولین قدم‌ها برای توسعه‌ی فناوری موشکی را برداشت. مهندسی به‌کارگرفته شده در این پروژه بعدا در برنامه‌های پرواز هوایی متعددی مورد استفاده قرار گرفتند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اسپیس شاتل اشاره کرد.

پس از موفقیت‌های اولیه در ساخت راکت‌های مافوق صوت، رقابت فضایی آمریکایی‌ها را وادار کرد تا پروژه‌ای برای ارسال انسان به مدار زمین ترتیب دهند. پروژه‌ی مرکروری (عطارد) از دل تحقیقات نیروی هوایی آمریکا بیرون آمد و با هدف فرستادن هرچه سریع‌تر انسان به مدار زمین، با شروع فعالیت ناسا شروع شد. در این پروژه از موشک‌های تحقیقاتی و کپسول‌های حاوی فضانوردی که در نیروی هوایی طراحی شده بودند، استفاده شد.

_{سه نفر از اولین فضانوردان انتخاب شده برای پروژه‌های ناسا}

به‌مظنور انتخاب اولین فضانوردان آمریکایی برای این پروژه، هفت خلبان نمونه از نیروی هوایی و دریایی این کشور انتخاب شدند. در نهایت، آلن شپرد اولین آمریکایی بود که سوار بر فضاپیمای فریدام ۷ و با استفاده از موشک رداستون پرواز بالستیک ۱۵ دقیقه‌ای را در تاریخ پنجم می سال ۱۹۶۱ انجام داد. پس از او جان گلن اولین فضانوردی بود که وارد مدار زمین شد. او در بیستم فوریه‌ی سال ۱۹۶۲ با فضاپیمای فرندشیپ ۷ به فضا فرستاده شد و سه دور به دور زمین گشت.

_{جان گلن، اولین فضانورد آمریکایی که به دور زمین گشت}

در سوی دیگر ماجرا، سازمان فضایی شوروی نیز در پی ارسال انسان به هوا بود. آن‌ها در آوریل سال ۱۹۶۱، یوری گاگارین را پیش از شپرد به فضا فرستادند که پروازی به طول یک دور زمین را انجام داد.

توسعه‌ی تحقیقات و تولد آپولو

پس از موفقیت‌های اولیه در پروژه‌ی مرکوری، مطالعات برای افزایش دقت پروازها و همچنین فرودهای بی‌نقص ادامه پیدا کرد. پروژه‌ی جمنای (Project Gemini) اولین برنامه برای فرستادن دو انسان به فضا بود که برای رقابت با پروژه‌ی ووستوک شوروی شروع شد. این برنامه که در سال ۱۹۶۲ شروع شد، پایه‌های پروژه‌ی فرود بر کره‌ی ماه یعنی آپولو را محکم کرد.

_{فضانورد اد وایت، در حال پیادّ‌روی فضایی پروژه‌ی جمنای}

اوین پرواز پروژه‌ی جمنای در ۲۳ مارس سال ۱۹۵۶ و توسط گاس گریسام و جان یانگ اجرا شد.  پروژه‌ی بعدی تا سال ۱۹۶۶ انجام شدند و بزرگترین آن‌ها، یک پرواز ۱۴ روزه در فضا بود که تمامی مراحل پرتاب و ملحق شدن اجزای پرتابه را اجرا کرد. علاوه بر آن تاثیر پزشکی بی‌وزنی بر فضانوردان نیز در این پروژه بررسی شد.

در این رقابت نیز شوروی پیشتاز بود و پیش از اولین پرواز جمنای، با بهبود پروژه‌ی ووستوک، پروژه‌ای با نان ووسخود را شروع کرده بود. آن‌ها پیش از جمنای، دو پرواز حامل دو فضانورد را اجرا کرده بودند. اولین پرواز شوروی حامل سه فضانورد در سال ۱۹۶۳ انجام شد و اولین پیاده‌روی خارج از فضاپیما نیز در سال ۱۹۶۴ و پیش از آمریکایی‌ها توسط آن‌ها انجام شد.

_{رئیس جمهور جان اف کندی در کنار مدیر وقت ناسا، جیمز وب}

پس از پیروزی‌های متعدد شوروی در مسابقه‌ی فضایی، دیدگاه عمومی در آمریکا به تحقیقات فضایی کشور ناامیدانه شد. به همین دلیل، رئیس جمهور جان اف کندی در سال ۱۹۶۱ فرمانی صادر کرد که طی آن، دولت فدرال باید برنامه‌ای برای فرستادن انسان به کره‌ی ماه طراحی می‌کرد که تا پایان دهه‌ی ۱۹۷۰ اجرایی می‌شد. این فرمان، شروع پروژه‌ی مشهور آپولو بود.

آپولو یکی از گران‌قیمت‌ترین پروژه‌های علمی آمریکا بود. این پروژه در دهه‌ی ۱۹۷۰ هزینه‌ای بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار داشت که در حال حاضر حدود ۲۱۳ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. موشک‌های پرتابه‌ای در این پروژه، ساترن نام داشتند. ماژول‌های فرمان، کنترل و فرود روی کره‌ی ماه از اولین طراحی‌های فضاپیمایی بودند که در این پروژه اجرا شدند. برنامه‌ی پرواز این‌گونه بود که ماژول فرود روی کره‌ی ماه باقی می‌ماند و فقط ماژول کنترل حامل سه فضانورد به زمین باز می‌گشت.

اولین پروژه‌ی آپولو با حادثه همراه بود و سه فضانورد خود را به کام مرگ کشاند. این حادثه باعث شد تا کنگره‌ی آمریکا دستور تشکیل گروهی با نام پنل مشاوران امنیت هوافضا (ASAP) را در سال ۱۹۶۷ صادر کند. این گروه در زمینه‌‌ی امنیت و چالش‌های جانی به ناسا مشاوره می‌دهند. گروه ASAP در سال ۱۹۷۷ با مشاوران تحقیق و توسعه‌ی ناسا ادغام شد و نام NASA Advisory Council برای آن انتخاب شد.

_{باز آلدرین در حال ثدم زدن روی کره‌ی ماه}

پروازهای متعددی با نام آپولو توسط ناسا انجام گرفت تا شرایط فرود فضانورد روی کره‌ی ماه به‌خوبی بررسی شود. آپولو ۸ یکی از این پروازها بود که با پرواز به دور ماه، این شرایط رابررسی کرد. در دو پرواز بعدی، مانورهای اتصال که برای فرود آمدن روی کره‌ی ماه الزامی بودند، بررسی شدند. سرانجام در جولای سال ۱۹۶۹، آپولو ۱۱ به‌عنوان اولین پروژه‌ی فرود انسان روی کره‌ی ماه، ماموریت خود را به طور کامل اجرا کرد.

اولین فضانوردی که روی کره‌ی ماه فرود آمد،نیل آرمسترانگ بود. پس از او، باز آلدرین روی این کره پا گذاشت. آخرین پروژه در این زمینه، آپولو ۱۷ نام داشت که در دسامبر سال ۱۹۷۲ اجرا شد. در طول این پروازهای فضایی، مجموعا ۱۲ فضانورد روی کره‌ی ماه پیاده‌روی کردند. این ماموریت‌ها، اطلاعات علمی بسیاری را به همراه ۳۸۱.۷ کیلوگرم از خاک ماه برای ناسا به ارمغان آورد. پروژه‌ی آپولو و علامتی که آرمسترانگ به نشانه‌ی انسانیت در فرود روی کره‌ی ماه نشان داد، خط پایانی بر رقابت فضایی قرن بیستم کشید.

موفقیت آپولو باعث شد تا رقابت آمریکا و شوروی در فضا به همکاری تبدیل شود. ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا و آلکسی کاسیگین نخست وزیر شوروی در تاریخ ۲۵ می سال ۱۹۷۲ تفاهم‌نامه‌ای به منظور اجرای پروژه‌ی فصایی مشترک امضا کردند که بر اساس آن، پروژه‌های بعدی هر دو کشور نیز امکان اتصال به یکدیگر را داشته باشند. این تفاهم‌نامه منجر به اجرای پروژه‌ی آپولو-سایوز شد که طی آن، یک ماژول کنترلی آپولو در مدار زمین به فضاپیمای سایوز متصل شد. این همکاری زمینه‌ را برای همکاری‌های بعدی آمریکا و روسیه همچون برنامه‌ی شاتل-میر و ایستگاه فضایی بین‌المللی فراهم کرد.

_{وارنر فون براون در ماموریت پرتاب موشک ساترن}

آپولو نقاط عطف بسیاری را در تاریخ علوم فضایی ایجاد کرد. این پروژه به عنوان اولین اقدام در فرستادن انسان به خارج از مدار زمین و فرود روی یک جرم آسمانی شناخته می‌شود. آپولو ۸ اولین فضاپیمایی بود که به دور یک جرم آسمانی گشته بود و آپولو ۱۷ به عنوان آخرین پروژه‌ی فرود روی ماه و ماه‌پیمایی در تاریخ شناخته می‌شود.

برنامه‌ی آپولو باعث شد تا پیشرفت‌های بزرگی در فناوری‌های فضایی رخ دهد. این پیشرفت‌ها از ارتباطات و تجهیزات فضایی تا کامپیوترهای مرتبط با آن‌ها را تحت تاثیر قرار داد. آپولو علاقه به زمینه‌های متعدد مهندسی را در متخصصان افزایش داد و تجیهزات استفاده شده در آن و همچنین کارخانه‌های تولیدی درگیر در آن را به نمادهایی تاریخی تبدیل کرد. برخی از این نمادها اکنون در موزه‌های سرتاسر جهان از جمله موزه‌ی ملی هوافضای اسمیتسونین نگهداری می‌شوند.

_{ماه‌پیمایی در پروژه‌ی آپولو ۱۷}

دهه‌ی ۱۹۸۰ با چند دستاورد بزرگ در زمینه‌ی فضاپیماهای بدون سرنشین برای ناسا همراه بود. آن‌ها در سال ۱۹۷۳ توانستند کاوشگر وایکینگ یک از پروژه‌ی وایکینگ خود را برای مطالعه‌ی مریخ به سطح این سیاره بفرستند. در همان سال، کاوشگر پایونیر ۱۰ برای مطالعه‌ی مشتری وارد جو این سیاره شد. سیاره‌ی زحل نیز در همین دهه و در سال ۱۹۷۹، شاهد کاوشگران ناسا بود. پایونیر ۱۱، نام کاوشگری بود که برای اولین بار سطح زحل را مشاهده می‌کرد.

نکته‌ی جالب در مورد پروژه‌های بدون سرنشنین ناسا این که کاوشگرام پایونیر و سری Voyager که در دهه‌ی ۱۹۹۰ برای مطالعه‌ی اورانوس و نپتون به فضا پرتاب شدند، به حرکت خود ادامه می‌دهند و پیام‌های برای موجودات احتمالی ساکن در برون از منظومه‌ی شمسی با خود حمل می‌کنند. ارتباط با کاوشگر پایونیر ۱۰ در سال ۲۰۰۳ قطع شد اما Voyager 1 و Voyager 2 هنوز به کاوش در فضای پشت منظومه‌ی شمسی و بین ستاره‌ای مشغول هستند و پیام‌هایی به زمین ارسال می‌کنند.

اسپیس شاتل

_{فضانورد Mae Jemison در اسپیس‌لب در سال ۱۹۹۲}

سال‌های پایانی دهه‌ی ۱۹۸۰ و دهه‌ی ۱۹۹۰، تمرکز اصلی ناسا روی پروژه‌ای برای طراحی و ساخت موشک‌هایی با قابلیت استفاده‌ی دوباره بود. تا سال ۱۹۸۵، چهار شاتل فضایی توسط این سازمان ساخته شدند اولین نمونه‌ی آن‌ها با نام کلمبیا در سال ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۱ به فضا پرتاب شد. اجزاء اصلی شاتل فضایی، یک هواپیما-فضاپیما (Spaceplane) مجهز به یک مخزن سوخت خارجی و دو راکت پرتابی سوخت جامد بود. مخزن سوخت که بزرگتر از فضاپیمای اصلی بود، تنها بخش غیرقابل بازیافت این شاتل‌ها محسوب می‌شد.

از پروژه‌های مهمی که توسط شاتل‌های فضایی ناسا انجام شده‌اند می‌توان به اسپیس‌لب اشاره کرد. این آزمایشگاه فضایی با همکاری سازمان فضایی اروپا ساخته شد و فضانوردان در پروژه‌های بعدی در آن به تحقیق پرداختند. پروژه‌ی مهم بعدی، ارسال و تعمیرات بعدی تلسکوپ فصایی هابل بود که در سال ۱۹۹۰ و ۱۹۹۳ انجام شد.

_{تلسکوپ فضایی هابل}

تلسکوپ فضایی هابل در سال ۱۹۹۰ به فضا پرتاب شد. پس از مدت کوتاهی دانشمندان ناسا متوجه شدند که اشتباه عملکردی در مراحل پالیش آینه‌ی این تلسکوپ، باعث شده تا عملکرد آن دچار مشکل شود. در دسامبر سل ۱۹۹۳، یک تیم فضانوردی با پیاده‌روی فضایی طولانی مدت، تجهیزات اصلاح شده‌ی جدید را روی این تلسکوپ نصب کردند. این ماموریت تعمیری، یکی از نقاط عطف تاریخی بود که ظرفیت‌های انسان برای انجام عملیات در فضا را نشان می‌داد.

_{همکاری فضانوردان روسیه و آمریکا}

در سال‌های بعدی همکاری ناسا با سازمان فضایی روسیه بیشتر شد و پروژه‌هایی همچون شاتل-میر به کمک فضاپیماهای دو کشور انجام شد که سرانجام به ساخت ایستگاه فضایی بیت‌المللی منجر شد.

شاتل فضایی دو حادثه‌ی مرگبار نیز در تاریخ خود دارد. فضاپیمای چلنچر در سال ۱۹۸۶ و کلمبیا در سال ۲۰۰۳، حوادثی بودند که منجبر به نابودی دو فضاپیما و مرگ ۱۴ فضانورد شدند. در مجموع این شاتل‌ها ۱۳۵ ماموریت فضایی انجام دادند و آخرین ماموریت، فرود شاتل آتلانتیس به مرکز فضایی کندی در سال ۲۰۱۱ بود. شاتل‌های فضایی در طول ۳۰ سال ماموریت، بیش از ۳۰۰ فضانورد را به فضا فرستادند.

اسکای‌لب و ایستگاه‌ فضایی بین‌المللی

اسکای‌لب اولین و تنها ایستگاه فضایی مستقل آمریکایی‌ها بود. این پروژه به‌صورت ساخت یک ورکشاپ در فضا در سالی ۱۹۶۵ شروع شد. قرار بر این بود که از یک بخش فوقانی موشک Saturn IB برای ساخت این مجموعه استفاده شود. وزن این محموله حدود ۷۷ تن بود که روی زمین ساخته شده و در ۱۴ می سال ۱۹۷۳ توسط موشک Saturn V به فضا پرتاب شد.

_{ایستگاه فضایی اسکای‌لب}

پرتاب این محموله با حوادثی نیز همراه بود که خسارت‌هایی را به بدنه‌ی آن وارد کرد. دلیل وارد شدن این خسارات، عدم تامین حفاظت گرمایی کامل بود. به‌هرحال اسکای‌لب به مقصد رسید و توسط اولین تیم حاضر تعمیر شد. این ایستگاه به مدت ۱۷۱ روز محل اقامت ۳ تیم فضانوردی بود. اسکای‌لب دارای یک آزمایشگاه جاذبه و همچنین واحد مطالعه‌ی خورشیدی بود.

پروژ‌ه‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی بزرگترین همکاری آمریکا، روسیه، ژاپن، کانادا و اروپا است که شروع آن به دهه‌ی ۱۹۹۰ باز می‌گردد. در این دهه ناسا تصمیم گرفت تا ایستگاه فضایی فریدام را به صورت مستقل طراحی و اجرا کند؛ اما کمبود بودجه باعث شد تا پروژه، به یک برنامه‌ی فضایی بین‌المللی با مشارکت ناسا، آژانس فضایی فدرال روسیه (RKA)، آژانس اکتشافات فضایی ژاپن (JAXA)، آژانس فضایی اروپا (ESA) و آژانس فضایی کانادا (CSA) تبدیل شود.

_{ایستگاه فضایی بین‌المللی}

ایستگاه فضایی بین‌المللی ترکیبی از ایستگاه فریدام ناسا، ایستگاه میر-۲ روسیه، ایستگاه کلمبوس اروپا و ماژول آزمایشگاهی کیبو ژاپن است. این ایستگاه متشکل از ماژول‌های تحت فشار، تراس‌های فضایی، پنل‌های خورشیدی و بسیاری اجزاء پیشرفته‌ی دیگر است که توسط موشک‌های سویوز و پروتون روسیه و شاتل‌های فضایی ناسا به فضا فرستاده شده‌اند. مالکیت و استفاده از امکانات این ایستگاه فضایی با تفاهم‌نامه‌هایی بین دولتی تصویب شده است. بخش روسی این ایستگاه به طور کامل در مالکیت روسیه بوده و بخش آمریکایی آن بین واحدهای بین‌المللی دیگر تقسیم شده است.

همکاری با شرکت‌های خصوصی

ناسا از میانه‌های دهه ی ۲۰۱۰ تصمیم گرفت تا برنامه‌هایی را برای مشارکت شرکت‌های دیگر در پروژه‌ها اجرا کند. این برنامه‌ها از سال ۲۰۰۶ و با پروژه‌ی Commercial Resupply Services یا CRS شروع شدند. هدف از این برنامه، ساخت وسایل نقلیه‌ی باربری فضایی بدون سرنشین بود که به پروژه‌های ایستگاه فضایی بین‌المللی خدمت‌رسانی کنند. اجرای پروژه‌های به‌صورت فازبندی طراحی شد تا شرکت‌ها پس از تحویل هر فاز، هزینه‌ی آن را از ناسا و دولت آمریکا دریافت کنند.

_{فضاپیمای دراگون متصل شده به ایستگاه فضایی بین‌المللی}

اولین پروژه‌ی تامین تجهیزات باربری برای ناسا، در سال ۲۰۰۸ به شرکت اسپیس ایکس و Orbital Sciences Corporation داده شد. اسپیس ایکس برای اجرای این پروژه از موشک‌های فالکون ۹ و فضاپیمای دراگون خود استفاده کرد. اوربیتال ساینسیز نیز از موشک‌های آنتارس و فضاپیمای سیگنوس برای اجرای پروژه‌ی ناسا استفاده می‌کند. اولین پروژه‌ی اسپیس ایکس در سال ۲۰۱۲ و اولین پروژه‌ی اوربیتال نیز در سال ۲۰۱۳ انجام شدند. در حال حاضر تمامی نیازهای آمریکا در ایستگاه فضایی بین‌المللی توسط این قراردادهای تجاری تامین می‌شوند. البته این پروژه، ماموریت‌هایی نیز برای بخش اروپایی و ژاپنی ایستگاه انجام داده است.

ناسا برای اجرای ماموریت‌های ارسال فضانورد نیز برنامه‌ای مشابه دارد. در سال ۲۰۱۰ آن‌ها برنامه‌ای تحت عنوان Commercial Crew Development یا CCDev طراحی کردند که قوانینی مشابه CRS داشت و برای تامین تجهیزات ارسال فضانورد به ایستگاه فضایی بین‌المللی اجرا می‌شد. محصول این برنامه فضاپیمایی بود که گروه حداقل چهارنفره‌ای از فضانوردان را به ایستگاه برده، به مدت ۱۸۰ روز به ایستگاه متصل می‌ماند و در نهایت، به زمین باز می‌گشت.

_{فضاپیمای سیگنوس متصل شده به ایستگاه فضایی بین‌المللی}

اجرای این برنامه از سال ۲۰۱۰ شروع شد و اولین گروه پنج عضوی از شرکت‌های داوطلب، در مجموع ۵۰ میلیون دلار هزینه‌ی تحقیق و توسعه برای ساخت این فضاپیماها را دریافت کردند. در سال ۲۰۱۱ فاز دوم اجرا شد و در مجموع ۲۷۰ میلیون دلار به چهار شرکت پرداخت شد. مرحله‌ی سوم مجموع ۱.۱ میلیارد دلار را به سه شرکت در سال ۲۰۱۲ پرداخت کرد و در نهایت، درسال ۲۰۱۴ برندگان فاز نهایی مشخص شدند. اسپیس ایکس با فضاپیمایی دراگون V2 و بوئینگ با اتلس V برنده‌ی رقابت نهایی شدند و به ترتیب ۲.۶ و ۴.۲ میلیار دلار برای این پروژه دریافت کردند.

فعالیت‌های اخیر و برنامه‌های آتی

ناسا با شروع دهه‌ی ۲۰۲۰، تمرکز خود را روی پروژه‌های خارج از مدار نزدیک به زمین معطوف کرده است. موشک‌‌های پرتابه‌ای Saturn V و فضاپیمای اوریون از پروژه‌های این برنامه هستند. فضاپیمای اوریون پیش از آن در پروژه‌ی کنسل شده‌‌ی Constellation طراحی شده بود که در سال ۲۰۱۰ و به دستور باراک اوباما تعطیل شد. دلیل این اقدام نیز کاهش بودجه‌ی سازمان فضایی و تمرکز روی دریافت خدمات از شرکت‌های خصوصی بود.

_{فضاپیمای اوریون}

به هر حال پروژه‌‌ی حاضر با هدف بازگشت آمریکایی‌ها به ماه و همچنین سفر به مقاصد دوردست همچون مریخ طراحی شده است. این پروژه در حال حاضر با نام space launch system یا SLS شناخته می‌شود. اولین پرواز بدون سرنشین این پروژه در سال ۲۰۱۹ و برای طی کردن مدار ماه اجرا خواهد شد. پروژه‌ی بعدی دارای سرنشین نیز در سال ۲۰۲۲ به فضا پرتاب خواهد شد. این پروژه یک گروه چهار نفره را در ماموریتی ۱۰ تا ۱۴ روزه به مدار ماه خواهد برد.

_{طرح کاوشگر Mars 2020}

از ماموریت‌های بزرگ سال‌های اخیر ناسا در مطالعه‌ی فضا می‌توان به کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) اشاره کرد که در ۶ آگوست ۲۰۱۲ به سلامت روی کره‌ی مریخ نشست و مطالعات خود از سطح این سیاره را شروع کرد. این کاوشگر پروژه‌‌ای در آزمایشگاه مریخ ناسا تحت عنوان Mars Science Laboratory است. هدف اصلی کاوشگر کنجکاوی، مطالعه‌ی آب و هوا و وضعیت سطح کره‌ی مریخ است. کاوشگر بعدی ناسا برای این پروژه، Mars 2020 نام دارد که بر اساس طراحی شبیه به کنجکاوی در حال آماده شدن است. علاوه بر آن، کاوشگر پرنده‌ی Insight نیز برای مطالعه‌ی دقیق‌تر سطح مریخ طراحی شده است.

_{چرخ‌های کاورشگر کنجکاوی پس از سال‌ها گردش در مریخ}

از دیگر پروژه‌های در حال اجرا در ناسا می‌توان به برنامه‌های مطالعاتی زحل، زمین و خورشید اشاره کرد. پروژه‌های فضاپیمایی جونو برای سیاره‌ی مشتری، نیو هوزایزن برای مشتری، پلوتو و فضای پس از آن و داون برای مطالعه روی کمبرند سیارک‌ها نیز در حال اجرا توسط این سازمان هستند.

فضاپیمای نیو هورایزن یا افق‌های نو یکی از پروژه‌های بلندپروازانه‌ی ناسا در سال‌های اخیر بوده که به منظور مطالعه‌ی سیاره‌ی پلوتو به فضا پرتاب شده است. این پروژه و پرواز فضاپیما در سال ۲۰۰۶ شروع شد و نیوهورایزن در فوریه‌ی سال ۲۰۰۷، با گذر از کنار مشتری توانست تصاویر و اطلعات مفیدی را ازاین سیاره و قمرهای آن به زمین مخابره کند. سرانجام در سال ۲۰۱۵، نیوهورایزن به هدف خود یعنی نزدیکی سیاره‌ی پلوتو رسید و با پرواز در ارتفاع پایین این سیاره، اطلاعات مفیدی را از آنجا مخابره کرد.

ناسا در سال ۲۰۱۴ به کمک شرکت آموزشی بین‌المللی I doodle Learning، برنامه‌ای سالانه برای آموزش دانش‌آموزان ۱۱ تا ۱۸ ساله شروع کرد. این برنامه‌ی آموزشی رقابتی برای نوجوانان است تا پروژه‌هایی فضایی را طراحی کرده و بسازند تا به کمک موشک یا بالن‌های ناسا به فضا پرتاب شود. کوچک‌‌ترین ماهواره‌ی جهان با نام Kalam SAT که توسط یک تیم دانش‌آموزی هندی طراحی شده، در سال ۲۰۱۷ در طی این برنامه به فضا پرتاب شد.

_{پوستر ناسا برای کاوش مریخ}

از پروژه‌های آتی ناسا که برای اجرا در سال‌های آینده برنامه‌ریزی شده‌اند، می‌توان به Europa Clipper اشاره کرد. این کاوشگر برای مطالعه‌ی قمر اروپا سیاره‌ی مشتری در سال ۲۰۲۲ به فضا پرتاب خواهد شد. تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز که با همکاری ناسا، آزانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا آماده خواهد شد نیز برای پرتاب به فضا در سال ۲۰۲۰ برنامه‌ریزی شده است. این تلسکوپ پیشرفته، حایگزین هابل خواهد شد. پراب مطالعاتی پارکر پروژه‌ی بعدی است که به‌منظور مطالعه‌ی سطح خورشید در تابستان سال جاری به فضا پرتاب خواهد شد.

_{سرح تلسکوپ جیمز وب}

سیاست عملکردی و مدیریت ناسا

اولین سیاست بزرگ ابلاغ شده به ناسا، فرود آوردن انسان روی کره‌ی ماه بود. بعد از آن، ساخت شاتل فضایی و همچنین ایستگاه فضایی به عنوان ماموریت‌های اصلی ناسا انتخاب شدند. دستورالعمل‌های ناسا ترکیبی از مشاره‌های مالی، سیاسی، علمی و افکار عمومی را شامل می‌شود. نقشه‌ی راه این سازمان برای سال‌های آتی، تمرکز روی سیاره‌ی مریخ را نشان می‌دهد؛ البته تجدیدنظرها و بازنگری‌ها برای انتخاب اولویت مطالعاتی در ناسا همیشه جریان دارد.

_{طرح فضاپیمای بین ستاره‌ای ناسا}

بیانیه‌های اخیر ناسا و دستورالعمل‌های ابلاغی، تلاش مستمر برای اسکان انسان روی سیاره‌ی مریخ را نشان می‌دهد. این سازمان برای سال مالی ۲۰۱۷ بودجه‌ای در حدود ۱۹.۵ میلیارد دلار دریافت کرده که بخش عمده‌ی آن به تحقیق در این زمینه اختصاص خواهد داشت. هدف نهایی ناسا برای قابل سکونت کردن مریخ، دهه‌ی ۲۰۴۰ عنوان شده است.

_{طرح ناسا برای سکونت در ماه}

در سال ۲۰۱۷ و در سالگرد ۴۵ سالگی آخرین فرود انسان روی کره‌ی ماه، تیم اجرایی ناسا دستورالعملی در این مورد از رئیس جمهور آمریکا دریافت کرد که نشان‌دهنده‌ی تصمیم آن‌ها برای سفر مجدد به ماه است:

ما یاد خواهیم گرفت. بیانیه‌ای که من امروز امضا می‌کنم، بار دیگر تمرکز برنامه‌ی فضایی آمریکا را روی اکتشافات معطوف خواهد کرد. این بیانیه نشان‌دهنده‌ی گامی مهم برای بازگرداندن فضانوردان آمریکایی روی کره‌ی ماه است. این بار هدف فضانوردان کاوش عمیق‌تر و طولانی‌تر خواهد بود. در این ماموریت، ما دیگر تنها پرچم کشور یا جای پایمان را در ماه نخواهیم گذاشت؛ بلکه بنیادی برای ماموریت نهایی به سمت مریخ تأسیس خواهیم کرد. شاید روزی به دنیاهای پس از آن نیز گام بگذاریم.

ساختمان‌های اصلی فعالیت ناسا، مراکز تحقیقاتی، ساخت و تولید و ارتباطی آن هستند که به پیشرفت هرچه بیشتر پروژه‌ها کمک می‌کنند. مراکز تحقیقاتی و پروژه‌های این سازمان به قدری بزرگ هستند که خط آهن داخلی در مرکز فضایی کندی کشیده شده است. علاوه بر آن، ناسا برای حمل و نقل شاتل‌های فضایی خود از هواپیماهای اختصاصی بوئینگ ۷۴۷ استفاده می‌کند.

_{آزمایشگاه پیش‌رانش جت در پاسادنا کالیفرنیا}

مرکز فضایی جان اف کندی در فلوریدا یکی از مشهورترین مراکز عملیاتی ناسا است. این مرکز از سال ۱۹۶۸ برای تمام ماموریت‌های پروازی حامل فضانورد در ایالات متحده‌ی آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. در حال حاضر، ماموریت‌های پرتاب موشکی و برنامه‌های بدون سرنشین نیز دز سکوهای پرتاب مرکز کیپ کاناورال انجام می‌شوند.

_{یکی از سالن‌های کنترل مرکز جانسون}

مرکز فضایی لیندون بی.جانسون در هیوستون، یکی از مراکز دیگر ناسا است که ماموریت کنترل پروژه‌های حامل فضانورد رابر عهده دارد. این مرکز، تمامی عملیات مربوط به ایستگاه فضایی بین‌المللی را نیز برای ناسا انجام می‌دهد. علاوه بر آن، مرکز NASA Astronaut Corps که وظیفه‌ی گزینش، آموزش و ارائه‌ی فضانوردان به ماموریت‌های ناسا را بر عهده دارد، در داخل مرکز لیندون فعالیت می‌کند.

مرکز عملیاتی مهم دیگر ناسا، مرکز پروازهای فضایی مارشال در هانتس‌ویل آلاباما است که موشک Saturn V و اسکای‌لب در آن طراحی و ساخته شدند. علاوه بر موارد گفته شده، مراکز تحقیقاتی و عملیاتی متعدد دیگری برای ناسا فعالیت می‌کنند. این مراکز در ایالت‌های کالیفرنیا، مریلند، ویرجینیا، اوهایو و میسی‌سیپی تأسیس شده‌اند.

_{درصد بودجه‌ی ناسا نسبت به بودجه‌ی اسلانه‌ی دولت فدرال}

ناسا یکی از معدود سازمان‌های عظیم دولتی در آمریکا است. البته در تعریف این سازمان، ناسا بخشی مستقل از وزارت‌خانه‌های اجرایی ایالات متحده معرفی شده که مستقیما به رئیس جمهور آمریکا گزارش می‌دهد.  بودجه‌ی سالانه این سازمان در زمان توسعه‌ی پروژه‌ی آپولو به بیشترین حد خود در تاریخ رسید و در سال ۱۹۶۶، حدود ۴.۴ درصد از بودجه‌ی سالانه‌ی آمریکا را به خود اختصاص داد. پس از آن و با شروع دهه‌ی ۱۹۸۰، بودجه‌ی ناسا به یک درصد بودجه‌ی فدرال کاهش پیدا کرد و تاکنون این کاهش ادامه داشته است.

 منبع: زومیت