تاریخچه ورود ADSL به ایران و روند رشد آن (+نمودار)

موبنا – اینترنت به صورت عمومی از سال‌ ۱۳۹۳ میلادی (حدود سال ۱۳۷۲ شمسی) برای استفاده‌های دانشگاهی وارد ایران شد. مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران اولین مرکزی بود که به سمت استفاده از اینترنت گام برداشت و از طریق دانشگاه وین به اینترنت متصل شد.

پس از گذشت سال‌ها، این روزها زندگی ما در سرتاسر اینترنت و دنیای دیجیتال می‌گذرد. دولت ایران در سال‌های اخیر متوجه این واقعیت غیر قابل انکار شده، که توجه بسزایی به آن نموده و سرمایه گذاری‌های عظیمی را در این زمینه شروع کرده است. در چهار سال گذشته، دولت ایران زمینه‌های مختلفی از صنعت ICT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) را به طور موثر توسعه داد، که در اینجا به روند رشد ایران و برخی از دستاوردهای سال‌های اخیر در بخش صنعت ICT اشاره شده است.

اولین و مهمترین تغییراتی که در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران دیده شد، حاصل سرمایه‌گذاری در زیرساخت کشور بود. در سال ۱۹۹۳ ایران دومین کشوری بود که در خاورمیانه به شبکه اینترنت متصل شد. هرچند شروع خوبی در این زمینه بود ولی در سال‌های بعد از آن، کشور ایران رشد واقعی نداشت. در اواخر دهه ۹۰ و اوایل دهه سال ۲۰۰۰ میلادی (اواخر دهه ۷۰ هجری شمسی) به طور طبیعی اینترنت شروع به پیدا کردن جایگاه خود در میان جوانان و تحصیل کرده‌های ایرانی کرد، که این کار به لطف وبلاگ نویسان فارسی در کشور اتفاق افتاد. اما در آن زمان کاربران از سرعت پایین اینترنت و محدودیت‌های ISP ها در ارائه سرویس ADSL رنج می‌بردند.

آمارهای متناقض زیادی در مورد فراگیر شدن اینترنت در ایران وجود دارد، اما منابع قابل اطمینان به ما نشان می‌دهد که آمار کاربران اینترنت در سال جاری به ۵۲% رسیده است و در کشور ۴۲ میلیون نفر از این سرویس استفاده می‌کنند (شکل ۱). با اینکه هنوز سرعت و کیفیت خدمات اینترنت در مقایسه با خیلی از کشورهای دیگر دور از سطح کیفی عالی است، اما تغییر تدریجی و پیشرفت به وضوح دیده می‌شود.

از سال ۲۰۱۲ هنگامی که رئیس جمهور روحانی به دفتر ریاست نشست، دولت همت و جاه طلبی خود را در نحوه عملکرد بر روی اینترنت زیرساخت کشور نشان داد. طبق گزارش مرکز آمار ایران، ۱۳٫۵ میلیون خانوار (۵۵٫۵% از جمعیت کشور) در ایران به اینترنت دسترسی دارند، که از این تعداد ۷ میلیون خانوار (۵۱٫۹ درصد) به اینترنت ثابت با سرعت بالا دسترسی دارند و ۱۰٫۷ میلیون خانوار (۷۹ درصد) دسترسی به اینترنت پرسرعت وایرلس دارند.

در سال ۲۰۱۵، پهنای باند اینترنت ایران ۶۲۴ Gbps (624 گیگابیت در ثانیه) بود و اکنون به ۱۴,۰۰۰ Gbps رسیده است. در سالی که گذشت دولت برنامه‌های خود را جهت افزایش مقدار پهنای باند اینترنت کشور به ۱۲۰,۰۰۰ Gbps تا پایان سال ۲۰۱۷ اعلام نمود (شکل ۲).

در سال‌های گذشته قیمت استفاده از اینترنت بخصوص برای محتوای ارسال شده در سرورهای داخلی کشور به نسبت کاهش یافته است. درحال حاضر ISP های ایرانی برای پهنای باند و ترافیک مورد استفاده برای برخی از وب سایت‌های ایرانی مثل آپارات (نسخه داخلی YouTube در ایران) هزینه کمتری پرداخت می‌کنند.

روند رشد اینترنت در سال‌های اخیر

در سال ۲۰۰۷ زمانیکه سه اپراتور شبکه تلفن همراه به نام‌های “همراه اول یا MCI، ایرانسل یا MTN و تالیا” شروع به ارائه خدمات GPRS و بعد از آن  Edgeبه کاربران خود کردند، ایرانیان نیز از خدمات اینترنت تلفن همراه بهره‌مند شدند. سال‌ها بعد در سال ۲۰۱۲، رایتل به عنوان چهارمین اپراتور تلفن همراه در ایران، خدمات خود را راه‌اندازی نمود و سرویس اینترنت ۳G را برای کاربران خود عرضه کرد. بعد از حدود یکسال انحصار اینترنت ۳G رایتل به پایان رسید و در نتیجه سایر اپراتورها نسبت به راه‌اندازی کمپین‌های خود جهت ارائه سرویس اینترنت ۳G و ۴G اقدام نمودند و این کار سبب شد روحیه جدیدی در بخش فناوری اطلاعات کشور ایجاد شود.

این روزها بسیار شایع شده افرادی را ببینید که سرویس اینترنت ثابت برای منزل ندارند و از خدمات سرویس ۴G و LTE در دستگاه‌های موبایل خود استفاده می‌کنند. درحال حاضر ۷۴۲ شهر ایران به اینترنت نسل چهارم دسترسی دارند.

بر اساسا گزارش مرکز آمار ایران، فراگیر شدن موبایل (در میان کاربران ۶ ساله و بالاتر) ۷۷٫۹ درصد می‌باشد که این تعداد در مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۸۰٫۵% و ۷۰٫۸% می‌باشد. این تعداد از سال ۲۰۱۰ رشد ۲۴ درصدی داشته است.

به گفته آقای محمود واعظی، وزیر ارتباطات ایران، طی ۳ سال و نیم گذشته، ۲۷،۰۰۰ روستای کشور به شبکه اینترنت متصل شده‌اند و این درحالی است که قبل از دولت آقای روحانی هیچ روستایی دسترسی به خدمات اینترنت پرسرعت نداشت. بر اساس اظهارات رسمی، در پایان دولت یازدهم، ۹۵ درصد روستاهای کشور که بیش از ۲۰ خانوار دارند به خدمات اینترنت پرسرعت دسترسی دارند.

پیرو گسترش فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات جنبش استارت‌آپ در ایران حدود ۴ سال پیش شکل گرفت. تقریبا از زمانی که دولت فعلی کار خودش را در سال ۲۰۱۲ شروع کرد و به بسیاری از استارت‌آپ‌های کشور کمک‌های مادی و معنوی کرد. در روزهای تحریم به منظور گسترش روحیه کار آفرینی، رویدادهای استارت‌آپ متعددی از سمت دولت پشتیبانی مالی شدند.

همچنین دیده شده که بسیاری از برنامه‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی خارجی نیز در زمان مشکل از دولت حمایت کردند و حتی برخی از آنها با وزارت ارتباطات جهت ارائه خدمات خود در ایران مذاکره کردند.

تاثیر افزایش بازار نسل جدید اینترنت پهن باند سیار (۴G) در سهم بازار اینترنت پهن باند ثابت باسیم(ADSL)

همانطور که مشخص است اینترنت پهن باند سیار در کشور ایران در حال افزایش می باشد و شرکت‏هایی مانند ایرانسل، همراه اول و رایتل سعی در پیشبرد اینترنت نسل جدید سیار در ایران را دارند.

سوال بسیار مهمی که مطرح می شود این است که با افزایش مشترکین اینترنت ۴G سهم بازار ADSL به چه صورت تغییر می کند؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که اینترنت ۴G از محدودیت سرعتی برخوردار است و در مقابل خانواده‏ها شرکت‏های تجاری با توجه به اینکه اشتراک گذاری اینترنت در آنها بسیار زیاد است، سرعت بالای اینترنت برای آنها بسیار مهم می باشد.

برای این‏که تاثیر افزایش تعداد مشترکین اینترنت پهن باند سیار را در کم شدن سهم بازار اینترنت با سیم در ایران را مورد ارزیابی قرار بدهیم باید از تجربه کشورهای مشابه استفاده شود. در بسیاری از کشورهای جهانی با توجه به اینکه با توجه به اینکه استفاده از ۴G در آنها به صورت گسترده‏ای صورت می گیرد اما با این حال اینترنت باسیم نیز سهم خود را در بازار نگه داشته اند. از جمله این کشورها می توان به کشور کره، چین و ترکیه اشاره کرد. در کشور کره با اینکه ضریب نفوذ اینترنت موبایل در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۰۵% می باشد(یعنی بیشتر از جمعیت کشور مشترک اینترنت پهن باند سیار وجود دارد) اما ضریب نفوذ اینترنت باسیم آنها در همان سال معادل ۳۸% می باشد.

در مورد کشور چین و ترکیه نیز به همین صورت است. در سال ۲۰۱۳ ضریب نفوذ اینترنت موبایل برای چین و ترکیه به ترتیب ۲۱٫۴% و ۳۲٫۳% می باشد اما ضریب نفوذ ADSL به ترتیب ۱۳٫۶% و ۱۱٫۲% خواهد بود.

لازم به ذکر است که در بیشتر کشورهای جهان با رشد سهم بازار اینترنت موبایل اما سهم ADSL ثابت مانده و  اشباع شده است.

همانطور که در نمودارهای زیر قابل مشاهده است باوجود رشد بازار اینترنت سیار ، اینترنت باسیم نیز در طول زمان رشد داشته و از ضریب نفوذ آن کم نشده است، تنها نرخ رشد آن کاهشی می باشد.

بنابراین آنچه که مشخص است با وجود رشد سریع اینترت موبایل در جهان، نه تنها توسعه اینترنت ADSL متوقف نشده بلکه همچنان در حال رشد می باشد.

حال با توجه به اینکه اینترنت ایران به لحاظ تکنولوژیکی و همچنین میزان استفاده به طور میانگین تقریبا ۱۰ سال از کشورهای توسعه یافته جهان عقب تر می باشد پیش بینی می شود با گسترش و افزایش بازار اینترنت پهن باند سیار در ایران سهم ADSL از بازار اینترنت ایران نه تنها کاهش نیافته، بلکه رشد خود را کماکان طی کند. اما ممکن است که این رشد مثل سابق نبوده و با شیب کمتری دنبال شود.

 منبع: گروه تحقیق و توسعه آسیاتک