اجراي توافق وين، مشروط به خاتمه حمايت از تروريست هاي سوريه است

به گزارش خبرنگار بين الملل خبرگزاري موج، پس از حضور نظامي روسيه در سوريه و حمايت رسمي مسکو از بشار اسد، تحولات سياسي در اين کشور شکل جديدي پيدا کرد. وزنه حمايت کرملين از دولت سوريه ضمن قدرت بخشي به ارتش اين کشور در مقابله با تروريست ها، زمينه ساز تشکيل نشستي با حضور طرف هاي مخالف پس از بيش از چهار سال از شروع جنگ داخلي در اين کشور شد.
از اين رو، جمهوري اسلامي ايران روز گذشته در وين، پايتخت اتريش، براي اولين بار در کنار عربستان، ترکيه، قطر و ديگر مخالفان دولت دمشق به اعلام مواضع خود در مورد آينده کشور سوريه پرداخت. اما در اين ميان سوالاتي در مورد توافقات آتي ميان کشورهاي شرکت کننده در وين به رغم اختلافات بنيادين و شکل دولت قانوني برخاسته از انتخابات رياست جمهوري در سوريه مطرح شد. بر اين اساس براي يافتن پاسخ هايي در اين خصوص با مسعود اسداللهي، کارشناس مسائل خاورميانه، انجام داده ايم که در ادامه مي خوانيد.

نظر شما در مورد توافق نشست وين در خصوص سوريه چيست؟
اگر چه ما شاهد برگزاري کنفرانس وين، توافق انجام شده و بيانيه 9 بندي آن بوديم اما نکته اصلي بحث اجرا و توافق در مورد اجراي اين بندهاست که با توجه به مواضع عربستان، قطر و ترکيه بعيد به نظر مي رسد اين کنفرانس و جلسات بعدي آن به نتيجه ملموسي برسد. زيرا در شرايط کنوني عربستان مخالف ادامه رياست جمهوري اسد است و اين مخالفت تنها در حرف نيست. در عمل اين کشور با حمايت هاي مالي، سياسي، تسليحاتي و رسانه اي خود از تکفيري ها، مانع روند سياسي براي حل بحران مي شود.
تشکيل کنفرانس وين يک مساله است، اما؛ اينکه فکر کنيم خيلي زود و در يک فرصت کوتاه اين تصميم گيري ها به نتيجه مي رسد، اشتباه است. زيرا اين روند طولاني خواهد بود و تا زماني که ترکيه، قطر و عربستان کمک هاي خود به گروه هاي تکفيري را قطع نکنند و مرزهاي ترکيه و اردن به روي تروريست هايي که از اين طريق وارد سوريه مي شوند، بسته نشود؛ اين اتفاق نخواهد افتاد و در اين مدت هر توافقي هم که حاصل شود، صورت اجرايي به خود نمي‌گيرد.

بند هفت توافق وين، بر روند سياسي تشکيل دولت جديد بر اساس انتخابات مردمي در سوريه اشاره دارد. در صورتي که کشورهاي حامي تروريست هاي تکفيري هم دست از حمايت خود بردارند، آيا اين احتمال دارد که دولت منبعث از انتخابات در دمشق، مورد توافق همه طرف هاي نشست وين باشد؟
اين موضوع به محتواي توافق و نحوه تشکيل دولت انتقالي در وهله اول و سپس دولت وحدت ملي در سوريه بستگي دارد. اگر در دولت جديد نظريات نظام سياسي سوريه لحاظ شود و گروه هاي تندرو در آن حضور نداشته باشند، مي شود اميد داشت که راه حل سياسي به نتيجه ملموسي برسد. البته همان طور که گفتم پيش شرط اين وضعيت، تجديدنظر قطر، عربستان و ترکيه در حمايت از تکفيري هاست.
در کنفرانس وين شاهد بوديم که سه کشور؛ به خصوص عربستان به طوري اجباري در نشست حضور يافتند و به طور کلي از تشکيل آن ناراضي بودند؛ به خصوص که حضور ايران به رياض تحميل شد، لذا با چنين روحيه اي حتي اگر انتخابات هم برگزار شود، مخالفت ها با دولت ادامه خواهد داشت؛ چرا که گروه هاي مسلح صحنه جنگ هيچ راه حل سياسي را به رسميت نمي شناسند. آن‌ها نه تنها به دنبال سرنگوني دولت هستند، بلکه در پي ايجاد سلطه خود هستند. از اين رو وقتي اين گروه ها تن به راه حل سياسي ندهند، توافق با گروه هايي خواهد بود که در صحنه جنگ اثري ندارند و اين قطعا پايان بحران را به دنبال نخواهد داشت.

بر اين اساس مي توانيم پيش بيني کنيم دست کم تا يک سال ديگر وضعيت سوريه به همين منوال پيش خواهد رفت؛ به ويژه که مخالفت هاي عربستان با ايران به مسائل يمن نيز ارتباط پيدا مي کند.
مسائل منطقه همگي مرتبط به هم هستند. در اينجا علاوه بر موضوع يمن، بحران عراق و مساله لبنان نيز وجود دارد. عربستان از تحولات عراق بعد از سقوط صدام ناراضي است و خواهان آن است که وضعيت اين کشور به حالت قبل بازگردد.
در واقع تحولات خاورميانه يک بسته در هم تنيده است که در آن رياض داراي ديدگاه هاي عقب افتاده و مرتجعي است. در اين ميان موضوع قابل تأمل اين است که جهان غرب نيز به تدريج متوجه مواضع بحران ساز عربستان مي شود. بر اين اساس با توجه به پيوند تمامي تحولات منطقه به يکديگر، بحران ها طولاني خواهند شد.

با پيش بيني اينکه احتمال اجراي توافق وين دور از انتظار است، مي توان گفت روسيه فعاليت هاي نظامي خود را در اين کشور بيش از پيش افزايش خواهد داد؟
فعاليت نظامي به معناي اينکه بيش از آنچه در حال وقوع است، جاي کمي شک و ترديد دارد. چون روس ها تجربه جنگ زميني را در افغانستان دارند و از اين رو در اين مساله با احتياط رفتار مي کنند. به همين دليل در سوريه صرفا وارد حملات هوايي شدند. اما اگر يک نوع اجماع جهاني در خصوص برخورد با تروريست هاي تکفيري سوريه ايجاد شود، قطعا مسکو حضور خود را بيشتر خواهد کرد، ولي؛ چون اکنون آن اتفاق نظر وجود ندارد و يک سري کشورها از تکفيري ها پشتيباني مي کنند، اين اتفاق بعيد است رخ دهد. مگر اينکه اروپا و آمريکا تحول ريشه اي در نظرات خود ايجاد کنند و يا با حاميان تروريست ها به طور جدي تر برخورد کنند يا آنها را تحت فشار بگذارند تا سياست هايشان را تغيير دهند.

آيا شما فکر مي کنيد با توجه به پيوند سياسي و نظامي غرب؛ به ويژه آمريکا با ترکيه و عربستان، اين گونه فشارها در آينده بر رهبران کشورهاي حامي تروريست وارد خواهد شد؟
بله؛ زيرا اکنون نيز يک نوع فشار وجود دارد؛ چرا که اين کشورها با تحرکاتي که انجام مي دهند امنيت جهاني را به خطر انداخته اند و نوعي نارضايتي پنهان و يا بهتر بگويم نيمه پنهان را به وجود آورده اند. در همين راستا جو بايدن، معاون رئيس جمهور آمريکا، چند ماه قبل به صراحت اعلام کرد که اين کشورها در مخالفت با اسد چنان تندروي کردند که دست به حمايت گسترده از تروريست ها زدند.
همچنين اخبار ديپلماتيک نيز نشان مي دهد اين فشارها شروع شده است. هفته قبل عربستان مخالف حضور ايران در وين بود اما در عرض يک هفته اين موضوع بر رياض تحميل شد؛ تحميلي که به طور قطع از سوي غرب انجام شد، چون رابطه عربستان با روسيه در حدي نيست که مسکو بتواند اين قضيه را بر آل سعود تحميل کند.
بر اين اساس مي بينيم که غرب نارضايتي هايي از مواضع عربستان دارد و دستگاه هاي اطلاعاتي غرب نيز اطلاعات موثقي به کشورهاي خود داده اند که نشان مي دهد عمده تغذيه فکري، مالي، سياسي و تسليحاتي از تروريست ها از سوي رياض صورت مي گيرد. حوزه هاي علميه وهابي عربستان پرورش دهنده تفکر تکفيري است و اگر غربي ها نگران امنيت ملي خود باشند، بايد به دنبال راه چاره اي براي مساله بگردند.
از اين رو اين نکات بازگو کننده عدم رضايت از عملکرد عربستان؛ به خصوص از هيات حاکمه کنوني رياض يعني ملک سلمان و پسرش محمد بن سلمان است که با در پيش گرفتن سياست هاي افراطي، امنيت جهاني را با تهديد روبرو کرده اند.