کارکرد احزاب باید از کنار صندوق رای به مسوولیت و پاسخگویی در قدرت ارتقا یابد

امیر محبیان ، دبیر کل حزب نواندیشان ایران اسلامی ، آذر منصوری ، عضو شورای مرکز حزب اتحاد ملت ایران اسلامی و علی دشتی ، استاد دانشگاه وعضو هیات علمی دانشکده علوم قضایی با حضور در میزگرد ایرنا به نقش و تاثیرگذاری احزاب در انتخابات پرداختند.
دبیر کل حزب نواندیشان ایران اسلامی در این باره گفت :همواره در آستانه برگزاری انتخابات موضوع مشارکت حداکثری افزایش می یابد و بعد از آنکه انتخابات برگزار شد اثری از این موضوعات نیست .
محبیان افزود: گاهی به این صورت است که مشارکت مردم در عرصه انتخابات و بالارفتن حضور مردم را نشانگر میزان مردمسالاری تلقی می کنند و برای اینکه به دنیا اعلام کنیم مردمسالار هستیم، به این میزان مشارکت نیاز داریم که به نظر هدفی سطحی و انفعالی است.
وی اظهارداشت: نباید وجهه خود را از میزان مشارکت پیدا کنیم؛ مشارکت مردم محصول طبیعی یکسری از رخدادها است و مشارکت نمی تواند دلیل دموکراتیک بودن یک دولت باشد.

** مشارکت در کنار پدیده رقابت معنا دارد
دبیر کل حزب نواندیشان ایران اسلامی با بیان اینکه مشارکت در کنار پدیده رقابت معنا پیدا می کند ، ادامه داد: مشارکت محصول است نه علت و آنچه مهم است باید رقابت به نتیجه ختم شود؛ بنابراین هدفی مطلوب است که باعث پیشرفت جامعه شود .
محبیان با بیان اینکه باید توجه شود که مشارکت به چه نحوی بدست می اید ، گفت : در یک فضای بسته مردم احساس اثر بخشی برای آراء خود نخواهند داشت و مشارکت را صوری و نمایشی تلقی خواهند کرد.
وی افزود: کسانی که می خواهند در مشارکت این اطمینان را به مردم بدهند که حضور آنها در صحنه سیاسی حضوری اثر بخش است و مردم بازیگران مطلق سناریوهای نوشته شده نیستند، باید فضای انتخابات از حالت نمایشی خارج شود.
دبیر کل حزب نواندیشان ایران اسلامی گفت: صحنه سیاسی شباهت زیادی به صحنه اقتصادی دارد و همانطور که در صحنه اقتصادی برای دادن انگیزه باید خصوصی سازی صورت گیرد احزاب در این بخش نقش موثری در آگاه سازی وساماندهی مردم دارند .

** احزاب دولت ساخته مانع رقابت هستند
محبیان با اشاره به اینکه در حوزه سیاست نیز همانند حوزه اقتصاد بازاریابی سیاسی باید داشت تا گروهها سهمی از گرایشهای جامعه را به سمت خود جذب کنند، افزود: چون بازار سیاست خصوصی نیست و اساس آن دولتی است پس احزاب برای ورود به مشارکت افزایشی با جریان هایی مواجه می شوند که به جای اینکه در صحنه طبیعی رشد کنند دولت ساخته هستند .
وی اظهارداشت:در این شرایط دولتهایی که بوجود می ایند با استفاده از شرایط رانت اطلاعاتی ، مالی و قدرت و تبلیغی جایگاهی را پیدا می کنند که به عنوان عناصر تاثیر گذار در فضای به ظاهر رقابتی حضور می یابند اما رقابیتی که بخش طبیعی خصوصی سیاسی امکان رقابت را ندارد.
محبیان اضافه کرد: نتیجه اینست که وقتی به احزاب موجود می نگریم احزاب آنها تشکل هایی هستند که بوجود آورنده آنها یک صاحب قدرتی به دلیل رسیدن به قدرت و ادامه نفوذ آن در صحنه سیاسی تضمین شده است .
وی با بیان اینکه این احزاب حفظ قدرت هستند نه احزاب کسب قدرت که براساس یک برنامه بوجود آمده باشند، افزود:چون بازار سیاست خصوصی نیست محصول آن یک رقابت واقعی نخواهد بود .
محبیان با بیان اینکه نقش مشارکت افزایی موضوعی است که در ایام انتخابات مطرح می شود و نگاه ابزارانگارانه به احزاب است ، گفت: از طرف دیگر تعریف دقیقی نداریم که چرا فردی که کاندیدا و بعد انتخاب می شود خود را تابعی از حزب نمی داند که جواب اینست که قیدی برای فرد وجود ندارد.

** سکه احزاب نزد قانون اعتباری ندارد
دبیرکل حزب نواندیشان ایران اسلامی اظهارداشت: اگرچه احزاب به عنوان شخصیت حقوقی مسئولیت دارند ولی تنها هزینه می پردازند و سکه احزاب نزد قانون اعتباری ندارد؛ بنابراین مردم به شخص رای می دهند .
محبیان گفت: احزاب به محض رسیدن به قدرت نردبان قدرت را کنار می زنند؛ بنابراین حزب در ادامه تثبیت قدرت نقشی ندارد و شخص بعد از رسیدن به قدرت انتخاب خود را برآمده صرفا از رای مردم می داند و نقش احزاب را توجه نمی کند .
وی با اشاره به اینکه افراد تصمیم گیر در حوزه سیاسی چگونه به منشاء تاثیر تبدیل می شوند، اظهارداشت:وقتی چند نفر در فرآیند انتخاباتی کاندیدا می شوند، بعد از شکست ، دیگر خود را جزء رهبران تلقی می کنند و بعد برای تصمیم گیری همان شکست خورده ها و طغیان کننده ها هستند که به جای تنبیه، تصمیم می گیرند و این از مشکلات احزاب است .
دبیر کل حزب نواندیشان ایران اسلامی اضافه کرد: وقتی فرد چهره می شود نشان می دهد که احزاب حول محور اشخاص می گردند وشخصیت حقوقی جایگاه شخصیت حقیقی را ندارد؛ بنابراین برخورد صوری وسطحی برای حل مسئله در تنظیم استفاده ابزاری از احزاب نیازمند نگاه جدی تری است.

** باید به مشارکت بعد از انتخابات احزاب توجه شود
علی دشتی ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این باره گفت : کلید واژه جمهوری اسلامی ایران مشارکت است ودر اصول قانون اساسی اتکاء به آراء عمومی به صراحت قید شده است.
وی افزود: مشارکت اگر آگاهانه ، هدفمند و ساختارمندانه باشد نتیجه بخش خواهد بود و مشارکتی که در خصوص احزاب مورد توجه است مشارکت بعد از انتخاب شدن افراد است و مفهوم دموکراسی در دموکراسی مفهومی نمود پیدا می کند .
این استاد دانشگاه حقوق اظهارداشت: متاسفانه بعد از انتخابات ها حلقه ارتباطی احزاب و مردم تعطیل می شود و مردم نیز صرفا به رای دادن اکتفا می کنند وهیچ ابزاری نیز برای نظارت کاندیداهای منتخب در جهت پاسخگویی نیست.
دشتی گفت: در قانون اساسی وظایف همه ارکان بخصوص احزاب بیان شده است؛ بنابراین باید به حزب به عنوان اساس انتخابات بنگریم که می تواند نقش نظارتی بر عملکرد نمایندگان داشته باشد .
وی با اشاره به اینکه از وظایف حکومت ایجاد احساس مشارکت بین مردم است ، افزود : باید مشارکت سطحی به مشارکت آگاهانه تبدیل شود و نتیجه مشارکتی که آگاهانه باشد، به یک مشارکت ساختارمندانه تبدیل خواهد شد.
استاد دانشگاه خاطر نشان کرد:مفاهیم عالی در قانون داریم که در زمان تبدیل به قوانین عادی به عکس خود تبدیل شده اند وبرخی رویه ها وجود دارد که به دلیل نبود پلان اجرایی، خلاف اهداف قانون اساسی است.
دشتی افزود: تصویب اصلاح ساختاری قوانین انتخاباتی در مجلس شورای اسلامی که خودشان می خواهند از آن استفاده کنند ضعف است بنابراین مشکل جدی ما مشخص نبودن ابعاد مفاهیمی مثل حزب، تشکل و مشارکت با تقنین مناسب است .

** باید به سمت پاسخگو کردن احزاب حرکت کنیم
آذر منصوری عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی نیز در این باره گفت: مشکل اصلی در کشور، توسعه است واین چرخ می لنگد واز توازن برخوردار نیست و آحاد جامعه از ظرفیت برابر برخوردار نیستند .
وی با اشاره به اینکه باید به دلایل عدم حضور موثر احزاب در مقاطع انتخابات پرداخت، گفت: چرا به رغم 36 سال از انقلاب اسلامی که با شعار استقلال ، آزادی وجمهوری اسلامی برسر کارآمد و می بایست نظامی مبتنی بر مردمسالاری سازگار با دین عرضه کند همچنان در هر انتخابات نگران حرکت های پوپولیستی هستیم .
وی افزود: چه کنیم ظرفیت انتخابات به سمت پاسخگویی بیشتر و عملکرد مطلوبتر پیش برود. از الزامات جوامع آزاد، احزاب هستند یعنی اصلاحات در نهادهای منتخب وارکان قدرت باید جریان سازی شود و احزاب، عاملان اصلاحات هستند.
منصوری با بیان اینکه کسب قدرت نقش طبیعی احزاب است ، گفت: باید برای حرکت در جهت توسعه سیاسی و پاسخگو کردن احزاب با استفاده از قانون گام برداشت .
وی افزود: با وجود موانع ، محدودیت ها وامکانات واقتضائات کشور در خصوص احزاب اظهار نظر کنیم ونسبت به احزاب دولت ساخته باید آسیب شناسی کرد که چرا قدرت در کشور همواره در برابر شکل گیری و تقویت سامانه های اجتماعی که می تواند افراد جامعه را متشکل کند مقاومت وجود دارد .
منصوری گفت : زمانی می توانیم ادعای ساختار دموکراتیک کنیم که نهاد دولت و ملت که احزاب نقش اساسی دارند شکل بگیرد در غیر اینصورت با این موج سواری ها مواجه خواهیم بود .

*** احساس امنیت لازمه حضور در تشکلها واحزاب است
وی درباره اینکه برای رسیدن به این شرایط احزاب نیز باید هزینه ای پرداخت کنند، گفت: ترس نهادهای قدرت از حضور موثر احزاب در بزنگاه های انتخاباتی این نگرانی سبب افزایش هزینه کار حزبی می شود بخصوص وقتی نگاه انتقادی هم داشته باشد .
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با اشاره به اینکه غیر از دبیر کل و رهبر احزاب ، از دیگر اعضای احزاب حضور چندانی دیده نمی شود، افزود: متاسفانه به نظر می رسد برنامه روشنی برای پرورش نیروهای حزبی وجود ندارد واز طرفی وقتی هزینه کار سیاسی و حضور در یک حزب بالامی رود که بخشهای دیگر زندگی افراد را مختل می کند و افراد از آن عبور می کنند.
منصوری اضافه کرد: افراد وقتی احساس امنیت در حضور یک حزب را نداشته باشند جذب آن نخواهند شد وتازمانی که قانون احزاب به سمتی شکل گیری نظام پارلمانتاریستی نرود همچنان با این مسائل مواجه خواهیم بود .
وی گفت : تازمانی که نقش احزاب تا پای صندوق های رای باشد و مشارکتی در تصمیم گیری و تصمیم سازی وجود نداشته باشد مانعی برای شکل گیری احزاب موثر خواهد بود .
منصوری خاطر نشان کرد: امروز در شرایطی هستیم که بخش قابل توجهی از کنشگران سیاسی با حضور در حزب، هویت سیاسی تعریف کنند که نقطه مثبتی است وباید تلاش شود این تفکر ترویج و جریان سازی شود .
منصوری تصریح کرد: به رغم اینکه انقلاب برآمده از آرای مردم است ولی به قانون احزاب نگاه سلبی شده است و این نگاه سبب شده تا امنیت را از افراد برای مشارکت در ثبت حزب سلب کند .
وی با بیان اینکه اگر با توجه به همین قانون احزاب به جریانات سیاسی به عنوان فرصت نگاه شود در مشارکت تاثیرگذار خواهند بود، افزود:احزاب سیاسی باید از هویت و شناسنامه برخوردار باشند در غیر این صورت در بزنگاه های انتخابات جریاناتی ظهور می کنند که به دنبال موج سورای هستند و پاسخگوی مطالبات مردم نیز نخواهند بود .

** احزاب برای دادن هزینه باید از ابزار لازم برخوردار باشند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم قضایی نیز در باره هزینه احزاب برای حضور موثر در صحنه سیاسی گفت: ابتدا باید بررسی کنیم ورود به یک حزب خوب است یا بد و یا اینکه باید افتخار کنیم که جزء حزب یا گروهی هستیم یا نیستیم .
دشتی افزود: آیا در اندیشه سیاسی و حکومتگران موافق حزب هستند یا نیستند. در اینجا به مبنای دموکراسی که به چرخش قدرت فکر می کند خواهیم رسید ولی چون در نوبتی بودن قدرت ابهام وجود دارد عضو حزب شدن را با ابهام جدی مواجه می کند و اقدامات حزبی شدن، به عمل نمی رسد .
این استاد دانشگاه گفت : هزینه دادن، امنیت می خواهد؛ وقتی در کشور جرم سیاسی حل نشده، چگونه هزینه راباید قبول کرد. در دنیا انگیزه شرافتمندانه در نظر گرفته شده و مفاهیم سیاسی و حقوقی را با هم مرتبط می بینند واگر فردی برای مصالح جامعه می جنگد تابع جرم سیاسی می شود و برای آن تضمین سیاسی قائل هستند .
دشتی اضافه کرد: قانون اساسی به صراحت تحزب و مشارکت مردم را در تعیین سرنوشت به رسمیت شناخته است ولی متاسفانه برخی از آن برداشت درستی ندارند و حزب و کار سیاسی را شرافتمندانه نمی دانند.
وی گفت: حزبی که ابزار لازم را ندارد نمی توان از آن توقع هزینه سیاسی داشت و از الزامات احزاب داشتن مطبوعات و اجازه حرف زدن آزادانه است. به گفته این استاد دانشگاه، در جوامع امروز معنای حکومت وحکمرانی به حکم روایی تغییر یافته است و وظیفه حکومت ایجاد امنیت روانی ، اجتماعی و حقوقی برای مشارکت آحاد جامعه است .
دشتی افزود: متاسفانه برخی احزاب و گروهها مانند شرکتهای سهامی هستند که تنها در زمان انتخابات ها ظاهر می شوند.

*** اجرای قانون در روند انتخابات بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد
عضو شورای حزب اتحاد ملت ایران اسلامی درباره نقش دستگاه های اجرایی ونظارتی در مشارکت حداکثری گفت:قانون اساسی برگرفته ازآرمانهای انقلاب اسلامی است و چنانچه تلاش شود بدون تنازل در کشور اجراشود بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
منصوری افزود: در بحث انتخابات هرجا قانون بیشتر ملاک عمل قرار گرفته شاهد شکل گیری و انتخاب آزاد تر دیدگاه ها وسلایق بودیم ولی در جاهایی که محدودیت بوده، حلقه انتخاب تنگ تر شده است.
وی اضافه کرد: بنابراین اگر قانون با تاکیدی که بر اجرای بدون تنازل وجود دارد، اجراشود و همه تمکین کنند شاهد شکل گیری رفتارهای فراقانونی که در صدد اعمال سلیقه در انتخاب افراد هستند، نخواهیم بود .

*** همه نهادها باید مطابق قانون عمل کنند
دشتی درباره نقش دستگاه های اجرایی ونظارتی در مشارکت حداکثری مردم گفت : صرف نظر از نحوه تعامل برخی نهادها، معتقدم قانون داریم و نهادها باید بر مبنای قانون پایبند باشند و مواردی را مطرح کنند که با مستندات مطابقت داشته باشد .
وی افزود: مفهوم پاسخگویی یعنی اینکه مجلس به مردم و رییس جمهور به مجلس پاسخگوست ولی در برخی قوانین در طی سالیان سال به دلیل انحرافات و عدم درک صحیح، این مفهوم لحاظ نشده است؛ در حالی که این از اصول مردمسالاری و جمهوری است.
دبیرکل جمعیت نواندیشان ایران اسلامی در ادامه با بیان اینکه وابستگی دولت به نفت نیز از شاخص های مد نظر در مشارکت مردم است ، گفت: احزاب حافظ دموکراسی و دموکراسی مولد اقتصاد است .
محبیان افزود:وقتی حکومت منبع مالی خود را از مردم نمی گیرد نیازی به پاسخگویی نخواهد داشت، بنابراین در جوامعی که دولت نیازی به مالیات ندارد نباید انتظار دموکراسی داشته باشیم چون چشم احزاب نیز بر درآمد پدرخوانده ای به نام دولت است .
وی با اشاره به اینکه کاهش قیمت نفت دولت را در مسیر توجه به موضوع مالیات حرکت خواهد داد ، افزود: بنابراین شکل گیری دموکراسی می تواند با بالانس درآمد دولت بین نفت و مالیات بوجود اید که بزودی چنین خواهد شد.

*** ارتباط مشارکت با موضوع نفت بحثی انحرافی است
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این باره گفت : متاسفانه با یک انضباط مالی در دولتها مواجه نیستیم ، اگر برای پول نفت قواعدی باشد، پایه پولی دولت را می توان به عنوان مقدمه مردمسالاری دانست ولی علت العلل عدم مشارکت را نمی توان به نفت ربط داد.
دشتی تصریح کرد: بستن موضوع مشارکت به نفت ، مسیری انحرافی است .

** شفافیت و گردش آزاد اطلاعات از الزامات جوامع دموکراتیک
عضو شورای مرکز حزب اتحاد ملت ایران اسلامی نیز در این خصوص گفت : وقتی نفت بشکه ای 120 دلار در دولت گذشته فروخته شد، به اعتقاد کارشناسان فرصت خوبی برای تقویت زیرساختهای اقتصادی ورسیدن به برنامه چشم انداز بوجود آورده بود که اگر با شفافیت وگردش آزاد اطلاعات همراه بود شاهد چنین فسادهایی نبودیم .
منصوری افزود: غلبه فضای امنیتی و نبود گردش آزاد اطلاعات در دولت گذشته سبب این شد که امروز شاهد لایه های پپدا و پنهان فساد باشیم .
وی اضافه کرد: اینکه کاهش قیمت نفت و افزایش مالیات منجر به مشارکت شود، جای نقد و تامل دارد ولی دلیل اصلی رعایت الزامات جامعه دموکراتیک است .