مجازات ازدواج با اطفال

معاون حقوقی قوه قضائیه گفت: براساس لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در موارد ازدواج با اطفال با رعایت مقررات برای والدین ،عاقد و خواستگارمجازات پیش‌بینی شده است.

ذبیح‌الله خداییان در همایش سراسری چشم حقوق کودک که با حضور وزیر دادگستری  در مجتمع فرهنگی شهید بهشتی آغاز شده است در خصوص تاریخچه حقوق کودک در ایران گفت: ارتکاب جرم توسط اطفال و نوجوانان نشان از نوعی استعداد و ظرفیت نقض اوامر و نواهی قانونگذار توسط این قشر دارد که باید به طور مناسب با آن برخورد شود.

معاون حقوقی رئیس قوه قضائیه تاکید کرد: با توجه به اینکه اطفال و نوجوانان در سنین رشد و یادگیری هستند هر گونه برخورد نسنجیده با آنها موجب می‌شود این رفتارها در آنها پایدار شود لذا برخورد با اطفال باید متمایز از بزرگسالان باشد.

خدائیان اضافه کرد: در شرع مقدس اسلام تاکیدات فراوانی در خصوص شخصیت اطفال، تربیت، آموزش و نگهداری صحیح کودکان و نوجوانان شده است و حتی دستورالعمل‌هایی درباره قبل از انعقاد نطفه داریم. که اگر به خوبی این دستورالعمل‌ها اجرا شود امکان انحراف اطفال را نخواهیم داشت.

او با بیان اینکه حقوق جزای عرفی و یا بین‌المللی در رابطه با اطفال سابقه طولانی ندارد و تاریخچه آن به حدود یک قرن پیش بازمی‌گردد گفت: در حقوق بین‌المللی جهان نه تنها کودکان مجازات می‌شدند بلکه حیوانات را هم مجازات می‌کردند در حالی که اسلام 1400 سال پیش دستورالعمل‌هایی در باره کودگان و نوجوانان دارد که این دستورالعمل‌ها قابل اعمال هستند.

خداییان با بیان اینکه از اولین قانون در باره حقوق کودک و نوجوانان به قانون جزای عمومی اسلامی 1304 بازمی‌گردد گفت: این قانون مسئولین کیفری اطفال را پذیرفت و افراد را به دو دسته بالغ و نابالغ تقسیم کرد.

تشکیل دادگاه کودک

معاون رئیس قوه قضائیه یادآور شد در سال 1338 قانون تشکیل دادگاه اطفال به تصویب رسید که در این قانون مقررات پیشرفته درباره حقوق کودک مانند ایجاد دادگاه اطفال و پلیس اطفال پیش‌بینی شده بود. با توجه به اینکه اجرای این قانون منوط به ایجاد کانونهای اصلاح و تربیت در استانها بود به جز استان در سایر استانها اجرا نشد.

او به قانون تشکیل دادگاه‌های انقلاب در سال 58 اشاره کرد و گفت: در این قانون مقرر شد به جرم اطفال و نوجوانان در دادگاه‌های جزایی رسیدگی شود. تا اینکه در سال 73 قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی انقلاب به تصویب رسید و در آن مقرر شد شعبی برای رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان تشکیل شود. پس از آن در قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1378 مقررات مربوط به جرائم اطفال و نوجوانان تعیین شد و در آن مقرر شد که به جرائم اطفال در دادگاه‌های ویژه اطفال رسیدگی شود.

خداییان با بیان اینکه در چند سال گذشته تحولات بسیار خوبی در حوزه حقوق کودک و نوجوانان به وجود آمده است گفت:‌در سال 82 دستگاه قضایی لایحه تشکیل دادگاه اطفال و نوجوانان را به دولت فرستاد که این لایحه در سال 83 به مجلس رفت. این لایحه در مجلس بود تا اینکه لایحه قانون مجازات اسلامی و همچنین لایحه آئین دادرسی کشوری به مجلس رسید. نمایندگان مجلس بخش ماهوی لایحه یاد شده در قانون مجازات بخش شکلی آن را در قانون کیفری گنجاندند.
او ادامه داد: همچنین در سال 91 قانون حمایت از کودکان با سرپرست و بی‌سرپرست به تصویب رسید این قانون مقرارت بسیار خوبی در باره چگونگی سرپرستی اطفال پیش‌بینی کرده است.

قانون مجازات اسلامی و کودکان

او به ماده 91 قانون مجازات اسلامی اشاره کرد و گفت: براساس ماده 91 این قانون چنانچه افراد بالغ بالای 15 تا 18 سال مرتکب جرائم حدود قصاص شوند اما ماهیت جرم را تشخیص ندهند یا حرمت آن را ندانند و یا به کمال رشد عقلی نرسیده باشند؛ در این صورت به مجازاتی که برای افراد نابالغ پیش‌بینی شده است محکوم می‌شوند.

او لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را از جمله لوایح در دستور کار مجلس شورای اسلامی خواند و گفت: این لایحه قواعد بسیار پیشرفته‌ای در جهت حمایت از اطفال و نوجوانان است که انتظتار داریم هر چه زودتر از سوی نماینده به تصویب برسد.

خداییان برقراری رژیم مسئولیت کیفری تدریجی برای اطفال، اصلاح سن مسئولیت کیفری براساس رابطه رشد عقلی، جرم‌انگاری‌ها تشکیل حمایت‌های کیفری، نگرش اجتماعی و مددکارانه به دادرسی، پیش‌بینی تدابیر و اقدامات حمایتی به منظور کاهش و کنترل خطر، تعریف مفهوم و احصاء مصادیق وضعیت‌های مخاطره‌آمیز برای کودکان و نوجوانان و ارتقا حمایت از کودکان بی‌سرپرست را از جمله نوعآوری‌های دستگاه قضای در قوانین ماهوی و شکلی عنوان کرد و گفت: بر این اساس طبق قانون جرائم اطفال مستقیما در دادگاه رسیدگی می‌شود و برای نوجوانان نیز دادگاه و دادسرای ویژه تشکیل شده است.

معاون رئیس قوه قضاییه ادامه داد:‌همچنین قضایی که در دادگاه‌های اطفال و نوجوانان مشغول می‌شوند باید حداقل سابقه کار قضایی داشته باشند و ابلاغ آنها از سوی رئیس قوه قضائیه صادر می‌شود.

او تاکید کرد: همچنین در قانون در خصوص اطفال و نوجوانان پلیس ویژه پیش‌بینی شده است و در مورد آنها پیش‌بینی شده که اگر کسی زیر 15 سال داشته باشد و جرمی را مرتکب شود فقط می‌توان به والدینش تسلیم کرد و اگر از 15تا 18 سال داشته باشد می‌توان قرار کفالت، وثیقه و یا نگهداری در کانون اصلاحات تربیت قرار داد.

قوانین جدید برای کودکان

خداییان مکلف شدن به قضات به بازدید دوره‌ای از مراکز نگهداری اطفال و نوجوانان، امکان تجدید نظر مکرر در آرا و تصمیمات دادگاه و همچنین قابل تجدید نظر بودن تمامی احکامی که در خصوص اطفال و نوجوانان صادر می‌شود از دیگر دستاوردها و نوآوری‌های صورت گرفته در خصوص حقوق کودک و نوجوانان عنوان کرد.

او گفت: در لایحه‌ای که هم اکنون در مجلس است اقدامات بسیار خوبی پیش‌بینی شده و از نمایندگان مجلس درخواست داریم هر چه زودتر این لایحه را تصویب کنند زیرا تحول بسیار خوبی در حقوق کودک و نوجوانان صورت می‌گیرد به عنوان مثال در این لایحه پیش‌بینی شده که اگر بر اثر بی‌موالاتی والدین طفل مرتکب خطا و جرم شود با والدین برخورد خواهد شد و یا کسانی که مقدمات تحصیل طفل را فراهم نکنند مجازات می‌شوند همچنین در این لایحه درباره ازدواج با کودکان بدون رعایت قوانین و مقررات برای والدین عاقب و خواستگار مجازات پیش‌بینی شده است.

او تاکید کرد متاسفانه بسیاری از سازمانهای بین‌المللی و کشورهای دیگر بویژه استکبار جهانی تبلیغ منفی علیه جمهوری اسلامی ایران در خصوص حقوق کودک و نوجوانان دارند در حالی که در طول چند سال گذشته دستاوردها و تحولات بسیار بزرگی در این حوزه صورت گرفته است و جمهوری اسلامی ایران یکی از پیشگامان رعایت حقوق کودک و نوجوانان است.