پرواز بدون بال؛ فرمول سرعت روی ریل! (+عکس)

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – از آنجایی که جهان با تغییرات آب و هوایی مواجه است، پروازهای کوتاه مدت برای بسیاری از مسافران دیگر چندان جذاب به نظر نمی رسند. پدیده flygskam (شرم پرواز) که در اسکاندیناوی آغاز شد، الهام بخش بسیاری از مسافران برای کاهش وابستگی خود به خطوط هوایی بوده است.

تا زمانی که خلاف آن را ثابت شود، قطارهای تندرو کارآمدترین جایگزین برای سفرهای هوایی تا مسافت 1100 کیلومتر هستند. جابجایی مسافران بین مراکز شهرها با سرعت 300 کیلومتر در ساعت یا بیشتر همراه با ارائه امکانات سرگرمی و رفاهی مختلف، قطارهای تندرو را به ترکیبی رضایت‌بخش از سرعت و راحتی تبدیل می کند.

از دهه 1980، صدها میلیارد دلار در راه آهن های تندرو و ظرفیت بالا در سراسر اروپا و آسیا سرمایه گذاری شده است که شینکانسن (قطار گلوله ای) ژاپن و ت ‌ژ‌ و فرانسه در این زمینه پیشرو بوده اند.

اما طی یک دهه گذشته، چین به رهبری بلامنازع در جهان تبدیل شده و با احداث 38 هزار کیلومتر مسیر ریلی جدید تقریبا به هر گوشه از کشور دسترسی ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و انگلیس در حال گسترش شبکه ریلی اروپا هستند و انتظار می رود کشورهای دیگر تا دهه 2030 از این روند پیروی کنند.

در سال 2018، آفریقا نخستین راه آهن تندرو خود را با افتتاح خط البراق در مراکش راه اندازی کرد تا پیش از پایان دهه 2020 به باشگاه قطارهای تندرو بپیوندد.

در دیگر نقاط جهان، کره جنوبی، عربستان و تایوان خطوط راه آهن تندرو را راه اندازی کرده و هند، تایلند، روسیه و آمریکا بین کشورهایی قرار دارند که ساخت مسیرهای راه آهن تندرو جدید که امکان سفر بین شهرهای اصلی با سرعت بیش از 250 کیلومتر در ساعت را ممکن خواهند کرد، در دستور کار خود قرار داده اند.

در ادامه با برخی از سریع‌ترین قطارهای(فعال/در حال خدمت) جهان بیشتر آشنا می شویم.

شانگهای مَگ‌لِو – 460 کیلومتر در ساعت (چین)

سریع‌ترین قطار عمومی جهان با استفاده از فناوری مغناطیسی مسافران را جابجا می کند. قطار تندرو شانگهای فرودگاه پودونگ شانگهای را به ایستگاه لانگ یانگ در مرکز شهر متصل می کند. بیشینه سرعت تجاری این قطار 460 کیلومتر در ساعت است و می تواند یک مسافت 30 کیلومتری را تنها در هفت دقیقه و 30 ثانیه طی کند.

با استفاده از تجارب کسب شده طی بیش از یک دهه فعالیت منظم، چین اکنون موفق به توسعه قطار مغناطیسی با سرعت 600 کیلومتر در ساعت شده و برنامه های بلندپروازانه ای برای توسعه شبکه این قطارهای تندرو دارد.

سی‌آر400 فاکسینگ – 350 کیلومتر در ساعت (چین)

افزون بر در اختیار داشتن طولانی‌ترین شبکه خطوط ریلی تندرو جهان، چین در حال حاضر سریع‌ترین قطارهای جهان را نیز در اختیار دارد.

سی‌آر400 فاکسینگ با بیشینه سرعت عملیاتی 350 کیلومتر در ساعت فعالیت می کند اما در آزمایش ها موفق به ثبت سرعت 420 کیلومتر در ساعت نیز شده است. قطارهای فاکسینگ چین بر مبنای نسل های پیشین قطارهای تندرو مبتنی بر فناوری های وارداتی از اروپا و ژاپن توسعه یافته اند.

خانواده قطارهای فاکسینگ می توانند تا 16 واگن داشته و بیشینه ظرفیت حمل مسافر آنها 1200 نفر است. سریع‌ترین نوع سی‌آر400 در حال حاضر در مسیرهای پکن-شانگهای-هنگ کنگ و پکن-هاربین فعالیت می کند.

ایت‌سی‌ئی3 – 330 کیلومتر در ساعت (آلمان)

برند شناخته شده اینترسیتی اکسپرس (ایت‌سی‌ئی) آلمان خانواده بزرگی از قطارهای تندرو را پوشش می دهد که در مسیرهای مختلف خدمات ارائه می کنند.

سریع‌ترین عضو این خانواده با بیشینه سرعت 330 کیلومتر در ساعت حرکت می کند و از سال 1999 ارائه خدمت را آغاز کرده است. این قطار برای خط تندرو 180 کیلومتری کلن-فرانکفورت ساخته شد و مدت زمان سفر بین این دو شهر را از دو ساعت و 30 دقیقه به 62 دقیقه کاهش داد.

سرعت عملیاتی عادی برای قطارهای ایت‌سی‌ئی3 برابر با 300 کیلومتر در ساعت است اما در صورت نیاز مجاز به حرکت با سرعت 330 کیلومتر در ساعت هستند. در آزمایش ها این قطارها بیشینه سرعت 368 کیلومتر در ساعت را ثبت کرده اند.

قطار ایت‌سی‌ئی3 به 16 موتور الکتریکی مجهز است که در سراسر هشت واگن قطار توزیع شده و 11 هزار اسب بخار نیرو تولید می کنند. افزون بر مسیرهای داخلی در آلمان، این قطارها در مسیرهای بین المللی نیز فعال هستند و شهرهای اصلی آلمان را به پاریس، آمستردام و بروکسل متصل می کنند.

ت ژ و – 320 کیلومتر در ساعت (فرانسه)

فرانسه دیر زمانیست که رکورد سرعت جهانی قطارهای عادی – قطارهای دارای چرخ – را با ثبت سرعت خیره کننده 574.8 کیلومتر در ساعت در سوم آوریل 2007 به خود اختصاص داده است. خدمات قطارهای ت ژ و در سراسر جهان به عنوان پیشگامی در زمینه فناوری ریلی تندرو شناخته شده است.

امروز، شبکه ریلی تندرو افزون بر اتصال شهرهای مختلف فرانسه به یکدیگر، شهرهای مهم این کشور را به کشورهای دیگر اروپا مانند بلژیک و انگلیس متصل می کند. قطارهای ت ژ و به طور معمول با سرعت 320 کیلومتر در ساعت حرکت می کنند.

فناوری ت ژ و یک موفقیت بزرگ صادراتی برای فرانسه نیز بوده و طی 30 سال گذشته به کشورهایی مانند اسپانیا، کره جنوبی، تایوان، آمریکا، مراکش و ایتالیا فروخته شده است.

جی‌آر ایست ئی5 – 320 کیلومتر در ساعت (ژاپن)

ژاپن در سال 1964 مفهوم راه آهن تندرو جدید را به جهان معرفی کرد و همچنان با شبکه قطارهای تندرو خود که به نام شینکانسن یا قطار گلوله ای شناخته می شود، یکی از رهبران جهانی در این زمینه است.

در شرایطی که بیشتر قطارهای شینکانسن با بیشینه سرعت 300 کیلومتر در ساعت خدمات ارائه می کنند، قطارهای گلوله ای ئی5 در خطوط راه آهن شرق ژاپن با سرعت 320 کیلومتر در ساعت مسافران را جابجا می کنند.

هر قطار دارای 731 صندلی و 32 موتور الکتریکی است که در مجموع 12900 اسب بخار نیرو را تولید می کنند. در ساخت قطارهای ئی5 از آلیاژ آلومینیوم استفاده شده و سیستم تعلیق فعال به آنها امکان عبور از پیچ ها با سرعت های بالا را می دهد.

طراحی دماغه دراز این قطارها برای کاهش غرش صوتی هنگام ورود به تونل ها انجام شده است.

البراق – 320 کیلومتر در ساعت (مراکش)

نخستین خط ریلی قطار تندرو آفریقا در نوامبر 2018 در کشور مراکش افتتاح شد و شهر بندری طنجه را به کازابلانکا متصل می کند. این مرحله نخست از شبکه ریلی تندرو 1500 کیلومتری مراکش محسوب می شود.

این قطار که مبتنی بر فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه ساخته شده است توانایی دستیابی به بیشینه سرعت 320 کیلومتر در ساعت را دارد اما در شرایط عادی با سرعت عملیاتی 186 کیلومتر در ساعت به ارائه خدمات می پردازد.

البراق رکورد سرعت ریلی آفریقا را نیز در اختیار دارد و طی آزمایش ها در سال 2017 موفق به ثبت سرعت 357 کیلومتر در ساعت شد.

ای‌وی‌ئی اس-103 – 310 کیلومتر در ساعت (اسپانیا)

اسپانیا در سال 1992 و با استفاده از فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه به جمع باشگاه خطوط ریلی تندرو جهان پیوست. از آن زمان، اسپانیا شبکه قطارهای تندرو خود را توسعه داده و طولانی‌ترین شبکه خطوط راه دور اختصاصی را ساخته است که از مادرید به سویا، مالاگا، والنسیا، گلیسیا، و بارسلونا می رسد.

قطار تندرو ای‌وی‌ئی به طور معمول با بیشینه سرعت عملیاتی 310 کیلومتر در ساعت فعالیت می کند. قطار اس-103 توانایی حرکت با سرعت 350 کیلومتر در ساعت با ظرفیت 404 مسافر را دارد. در سال 2006، این قطار رکورد سرعت ریلی اسپانیا با 404 کیلومتر در ساعت را ثبت کرد که در آن زمان کرورد جهانی برای یک قطار مسافری تجاری اصلاح نشده بود.

کی‌تی‌اکس – 305 کیلومتر در ساعت (کره جنوبی)

از سال 2004، کره جنوبی شبکه ریلی تندرو خود را به سرعت گسترش داده است. قطارهای کی‌تی‌اکس می توانند با سرعتی تا 330 کیلومتر در ساعت حرکت کنند اما به طور معمول سرعت عملیاتی آنها به 305 کیلومتر در ساعت محدود می شود.

نسل نخست قطارهای کی‌تی‌اکس مبتنی بر فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه فعالیت خود را در سال 2004 در مسیر سئول-بوسان آغاز کرد و  مدت زمان سفر بین این دو شهر را از بیش از چهار ساعت به دو ساعت و 15 دقیقه کاهش داد.

کره جنوبی در کنار فرانسه، ژاپن و چین یکی از چهار کشوری در جهان است که قطاری با سرعت بیش از 420 کیلومتر در ساعت را توسعه داده اند. نمونه اولیه نسل جدید HEMU-460X در سال 2013 موفق به ثبت سرعت 421.4 کیلومتر در ساعت شد و رکورد 352.4 کیلومتر در ساعت متعلق به نسل دوم قطار کی‌تی‌اکس را شکست.

ترنیتالیا ئی‌تی‌آر1000 – 300 کیلومتر در ساعت (ایتالیا)

قطارهای تندرو پیکان سرخ در سال 2017 و توسط راه آهن دولتی ایتالیا به عنوان پاسخی به رقبای جدید بخش خصوصی معرفی شدند.

طراحی شده برای حرکت با بیشینه سرعت 400 کیلومتر در ساعت، این قطارها برای حرکت به موتورهای الکتریکی که در مجموع 10000 اسب بخار نیرو تولید می کنند، متکی هستند. اگرچه حداکثر سرعت مجاز برای قطارهای تندرو پیکان سرخ 360 کیلومتر در ساعت است اما طی یک آزمایش در سال 2016 سرعت 394 کیلومتر در ساعت نیز ثبت شد.

این در شرایطی است که بیشینه سرعت عملیاتی قطارهای پیکان سرخ 300 کیلومتر در ساعت است اما همین میزان سرعت نیز سفر بین شهری در ایتالیا را متحول کرده و سهم بازار ریلی در مسیرهای کلیدی مانند میلان-رم را افزایش داده است.

راه آهن تندرو حرمین – 300 کیلومتر در ساعت (عربستان)

راه آهن تندرو حرمین عربستان شهرهای مقدس مکه و مدینه را به هم متصل می کند. قطارهای مورد استفاده در این خط می توانند به بیشینه سرعت 300 کیلومتر در ساعت دست یافته و به طور ویژه برای فعالیت در دماهای بالا تا 50 سلسیوس و محیط بیابانی اصلاح شده اند. سفر 450 کیلومتری بین مکه و مدینه با قطار تندرو حرمین تنها در دو ساعت انجام می شود.

هر قطار دارای 13 واگن و ظرفیت حمل 417 مسافر در کلاس اقتصادی یا تجاری است. راه آهن تندرو حرمین ظرفیت جابجایی 60 میلیون مسافر در سال را دارد. توانایی های این قطارها در زمان برگزاری مراسم حج مورد آزمایش قرار می گیرد.

از زمان افتتاح راه آهن تندرو حرمین در سال 2018، این مسیر ریلی به گزینه ای محبوب برای سفر بین شهرهای مکه و مدینه تبدیل شده و در مقایسه با سفر جاده ای که می تواند تا 10 ساعت طول بکشد، این استقبال جای شگفتی ندارد.

 منبع: عصرایران