بهبود سرعت اینترنت ایران؛ از وعده تا اجرا

به گزارش خبرنگار ایسنا، از ابتدای عمر دولت یازدهم، از مهم‍‎ترین موضوعات مطرح در حوزه ارتباطات، سرعت اینترنت، افزایش ظرفیت پهنای باند و توسعه شبکه ملی اطلاعات بود و با انتقاد وزیر ارتباطات از وضعیت شبکه پهنای باند تا پایان برنامه پنجم توسعه و حتی ابراز نارضایتی رییس جمهوری از وضعیت شبکه پهن‌باند در کشور و انتظار از وزارت ICT در جهت رسیدن سریعتر به نسل سوم و چهارم و افزایش پهنای باند برای منازل و تجارتخانه‌ها و موبایل‌ها، این موضوعات در اولویت‌های این وزارتخانه قرار گرفت.
در اولین ماه‌های نیمه دوم سال 92 و در حالیکه وزارت ارتباطات تلاش‌هایش را برای بهبود وضعیت شبکه آغاز کرده‌بود، نصرالله جهانگرد، رئیس سازمان فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه در کشور با کمبود جدی پهنای باند مواجه هستیم به طرح مسئله آزادسازی پهنای باند پرداخته و اظهار کرده بود برای دستیابی به اهداف تعیین شده در برنامه پنجم توسعه تا پایان این برنامه 1000 پورت اینترنت پرسرعت نیاز است.
در پی آن در اواسط تابستان 94 علی اصغر انصاری، معاون توسعه و مدیریت شبکه ملی اطلاعات در همایش معرفی شبکه ملی اطلاعات و خدمات مرکز داده استان کرمان اعلام کرد در بخش ارتباطات پهن باند ثابت قریب به 10 میلیون پورت پرسرعت ثابت داریم.
در این بین، تاکید وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی بر این بود که افزایش شبکه پهن باند باید هم‌زمان با گسترش اینترانت (شبکه داخلی) صورت گیرد. طبق قانون برنامه پنجم توسعه نیز سازمان فناوری اطلاعات درصدد اتصال دستگاه‌ها به شبکه ملی اطلاعات است.
از این رو وزارت ارتباطات مکلف است با استفاده از توان بخش دولتی و غیردولتی امکان اتصال 100 درصد دستگاه‌های کشور را به شبکه ملی اطلاعات فراهم کند و دستگاه‌های اجرایی هم طبق برنامه پنجم توسعه، موظف به اتصال، اشتراک‌گذاری اطلاعات، تبادل و تعامل در حوزه دولت الکترونیکی هستند.
اما پس از افزایش پهنای باند توسط وزارت ارتباطات، مجلس ایرادی را مطرح کرده بود مبنی بر اینکه پهنای باند نباید تا قبل از راه‌اندازی شبکه ملی ارتباطات افزایش می‌یافت که وزیر ارتباطات این حرف را غیرکارشناسی دانسته و گفته بود بر اساس رویکرد توسعه‌ای این دولت و برنامه پنجم توسعه افزایش پهنای باند باید صورت می‌گرفت و شبکه ملی اطلاعات هم شبکه‌ای مبتنی بر خدمات و در حال توسعه است.
شبکه ملی اطلاعات به کجا رسید؟
محمود واعظی در برخی صحبت های خود می گوید: 10 سال است که موضوع شبکه ملی اطلاعات در کشور مطرح است اما دولت یازدهم از ابتدا تصمیم گرفت در دو سال اول برنامه پنج ساله پنجم این موضوع را اجرایی کند بنابراین این طرح را در اولویت کار خود قرار داده است.
نصرالله جهانگرد به عنوان معاون وزیر ارتباطات نیز اوایل تیر ماه مهم‌ترین مساله کشور و دولت در حوزه ارتباطات را ایجاد یک شبکه ارتباطی دانست که مدیریت و اختیار کامل تراکنش‌های آن در چرخه مدیریت ایران باشد و عنوان کرده بود ما موفق شده‌ایم در تعاملات بین‌المللی اولین مرکز آدرس‌های جهانی اینترنت را به ایران آورده و نصب کنیم و اکنون شاهدیم دیتای کشور که زمانی 90 درصد آن در آغاز دولت خارجی بود، تا حدود 40 درصد به داخل کشور برمی‌گردد.
وی همچنین با توجه سرمایه‌گذاری‌ها برای تامین زیرساخت‌های لازم، نسبت به نیل به اهداف تا پایان سال ابراز امیدواری کرده و در پاسخ به این سوال که آیا طبق وعده‌های داده‌شده تا پایان امسال دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در شهرهای بزرگ عملیاتی خواهد شد، اظهار کرده بود: بخش اصلی کار دسترسی مردم به شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال انجام می‌شود، اما برای تغییر تکنولوژی مبتنی بر صوت به دیتا، کل معماری داده تغییر می‌کند و این تغییر با یک شب و یک سال به نتیجه نمی‌سد بلکه به تدریج تکمیل می‌شود.
البته جهانگرد بر این باور است که همین حالا هم دسترسی به شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و با ذکر مثالی توضیح می‌دهد: در هر نقطه از کشور این امکان وجود دارد که شما به عنوان مثال یک بلیت را از طریق کارت بانکی خود خریداری کنید در واقع با این شیوه دو سازمان بزرگ کشور (بانک و راه‌آهن) به شما خدمات ارائه می‌کنند. اما ظرفیت این خدمات هنوز به حد نیاز نرسیده و باید در این زمینه ظرفیت‌ها ارتقا پیدا کند.
اما محمد سلیمانی، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد است اعلام برخی آمارها مثل افزایش پهنای باند کشور دردی از کاربران اینترنت دوا نمی‌کند، چون هیچ تأثیری در سرعت خدمات دریافتی کاربر نهایی ندارد و با بیان اینکه باید در قالب شبکه ملی اطلاعات محدودیت سرعت دسترسی به اطلاعات و محدودیت پهنای باند حل شود، خاطرنشان می‌کند کاهش هزینه کاربران از ویژگی‌های برجسته این شبکه است.
همچنین اعتقاد سلیمانی بر این است که یکی از دلایل اصلی افت سرعت اینترنت در کشور، فیلترینگ غیرهوشمند است و می‌گوید: هر مسئولی که بگوید فیلترینگ نیاز نیست، دروغ گفته است و کار سیاسی می‌کند. مگر کسی می‌تواند اینترنت را بخواهد اما برای امنیت کشور و جامعه فکری نکند. به جای این قبیل سخنان باید سرعت،‌ پهنای باند، اینترنت، فیلترینگ و امنیت را به طور همزمان دنبال کرد.
به دنبال این اظهارنظرها عباس آسوشه، معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی تاکید کرده بود طبق الزامات تصویبی در شورای عالی فضای مجازی ما با آن چیزی که شبکه ملی اطلاعات می‌نامیم خیلی فاصله داریم و با توجه به آن باید در برنامه ششم حداقل به 50 درصد ترافیک داخلی نسبت به ترافیک خارجی دست یابیم.
اما در نهایت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اواخر تابستان با ارائه‌ی توضیحاتی درباره آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات نسبت به آماده‌سازی زیرساخت‌های این شبکه با توجه به تولید محتوا تا پایان سال جاری ابراز امیدواری کرد.
افزایش پهنای باند محدودیت دارد؟
در دولت یازدهم ورود اپراتورها به عرصه ارائه‌ی خدمات نسل سه و چهار که در گذشته به بهانه تمدید دوره انحصار رایتل محقق نمی‌شد، صورت پذیرفت. البته هنوز پوشش اپراتورها در تمام کشور کامل نشده و این روند ادامه دارد.
به گفته محمود خسروی، رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در خرداد ماه سال 1393 پروژه‌ای به نام ضربت طراحی شد که با اجرای این طرح ظرفیت پهنای باند اینترنت دو برابر ظرفیتی شد که از زمان تاسیس شرکت ارتباطات زیرساخت تا آن زمان واگذار شده بود.
پروژه تدبیر نیز در انتهای سال 1392 کلید زده شده بود در سال 1393 دستاوردهای قابل توجهی داشته است. امسال نیز قرار است شرکت ارتباطات زیرساخت کشور پروژه امید را اجرایی کند که با اجرای آن شبکه IP داخلی به هشت برابر افزایش می‌یابد و با اجرای پروژه توانا نیز با تمرکز تولیدات و محصولات داخلی در کارها و پروژه‌های شرکت ارتباطات زیرساخت زمینه توسعه صنعت داخلی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات فراهم می‌شود.
در حالی که وزیر ارتباطات اوایل سال اظهار کرده بود در زمینه توسعه ارتباطات وICT از آنچه که به حوزه وزارت ارتباطات از تامین زیرساخت‌ها و پهنای باند مربوط است، دریغ نخواهد کرد و مخابرات و تمام اپراتورها هر چقدر پهنای باند بخواهند در اختیار آنها قرار می‌دهد.
اما سیدمصطفی سیدهاشمی، رئیس هیات‌مدیره مخابرات، مشکلات کاربران با کیفیت اینترنت این شرکت را به عدم تامین پهنای باند کافی از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت مربوط دانسته و به ادعای شرکت ارتباطات زیرساخت که ادعا کرده بود در واگذاری پهنای باند محدودیتی ندارد واکنش نشان داده بود.
در ادامه این کشمکش، شرکت ارتباطات زیرساخت کشور ادعای شرکت مخابرات مبنی بر فقدان پهنای باند کافی در برخی استانها را رد کرده و اسماعیلی،‌ مدیر کل روابط عمومی و امور بین الملل شرکت ارتباطات زیرساخت با اشاره به بدهی 350 میلیاردی شرکت مخابرات ایران به شرکت ارتباطات زیرساخت اظهار کرد در ارایه پهنای باند هیچ گونه مشکل و محدودیتی ندارد و مدیران این شرکت از ظرفیت‌های توسعه‌ای ایجاد شده در این بخش به خوبی آگاهند.
آمارهای ارائه خدمات نسل سه و چهار اینترنت
از سوی دیگر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه خدمات نسل‌های سه و چهار به شهرهای مختلف کشور را تا پایان سال گذشته منجر به دسترسی بیش از 200 شهر کشور به شبکه نسل سه و حدود 70 شهر کشور تحت پوشش شبکه نسل چهار دانسته و اظهار کرده بود ما به دنبال این هستیم هرچه بیشتر نسل سه را توسعه و با راه‌اندازی نسل چهارم سرعت را افزایش دهیم و در صدد هستیم اپراتور چهارم یا اپراتور فیبر نوری را به نام ایرانیان‌نت راه‌اندازی کنیم تا فیبر را به منازل و محل کار خود ببرند.
نسل 4 اینترنت که در سال‌های اخیر در دنیا جایگزین نسل سوم شده، مهیاکننده‌ سرعت و پهنای باند بسیار بالا برای دسترسی به اینترنت و انتقال دیتاست. سرعت دانلود در شبکه نسل دو رقمی بین 10 تا 130 کیلوبیت، در شبکه نسل سه یک تا پنج مگابیت بر ثانیه و در شبکه نسل چهار به حدود 10 تا 40 مگابیت بر ثانیه می‌رسد. سرعت آپلود نیز در شبکه نسل دو رقمی مابین هشت تا 130 کیلوبیت بر ثانیه، در نسل سه بین 200 تا 500 کیلوبیت بر ثانیه و در نسل چهار رقمی بین یک تا 15 مگابیت بر ثانیه خواهد بود.
واعظی همچنین از دسترسی به خدمات ایترنتی برای روستاهای بالای 30 خانوار تا پایان سال و روستاهای بالای 10 و 20 خانوار تا پایان دولت یازدهم خبر داده و با اعلام اینکه سال گذشته 8000 روستای کشور به اینترنت مجهز شده‌اند، از هدف‌گذاری برای دسترسی 30 هزار روستا تا پایان سال اطلاع می‌دهد.
وی با بیان اینکه پهنای باند اینترنت داخلی در ابتدای دولت تدبیر و امید 620 گیگابیت بر ثانیه بوده، امروز به 2400 گیگابیت بر ثانیه رسیده و تا 4000 گیگابیت بر ثانیه نیز افزایش خواهد یافت معتقد است این روند توسعه‌ای باید ادامه پیدا کند زیرا شبکه ملی اطلاعات و دولت الکترونیک بدون پهنای باند داخل امکان پذیر نیست.
طبق آمارهای واعظی از دستاوردهای وزارت ارتباطات، تعداد مشترکان ADSL کشور که در ابتدای دولت یازدهم حدود سه و نیم میلیون نفر بود تا اوایل تابستان سال جاری به حدود 10 میلیون مشترک و در حال حاضر به 20 میلیون مشترک رسیده است.
همچنین طی دو سال گذشته تعداد استفاده‌کنندگان از خدمات اینترنتی تلفن همراه که تا قبل از دولت یازدهم 200 هزار نفر بود، با ارتقای خدمات ارائه شده و گذر از نسل دو یا همان GPRS به نسل‌های بالاتر سوم و چهار در اواخر بهار با افزایش 70 برابری، به حدود 11 میلیون کاربر و و در اواخر تابستان 94 به بالغ بر 20 میلیون رسیده است.
به دنبال این اظهارنظرها، از ادعای شرکت ارتباطات زیرساخت در ارائه بدون محدودیت پهنای باند به شرکت‌ها، تا ادعای رئیس سازمان فناوری اطلاعات در جهت تامین زیرساخت‌های لازم و توسعه شبکه ملی اطلاعات و اظهارات وزیر ارتباطات به عنوان فصل‌الخطاب و دسترسی به پهنای باند 4000 گیگابیت بر ثانیه و ارائه خدمات نسل سوم و چهارم به روستاها و شهرهای کشور تا پایان سال، باید دید این وعده‌ها تا چه اندازه محقق شده است و در نهایت بهبود واقعی در سرعت اینترنت کی عملی خواهد شد.