ادغام دو وزارت “ارتباطات” و “راه”؛ میانبری برای فنای فناوری اطلاعات

به گزارش خبرنگار مهر، ادغام برخی وزارتخانه ها یکی از طرحهای کوچک سازی دولت است که به موجب آن تعداد وزارتخانه های کنونی از 22 به 16 وزارتخانه کاهش می یابد. ادغام وزارتخانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات و راه و ترابری در صورت تصویب مجلس در قالب طرح اصلاح ساختار اداری دولت به اجرا گذاشته خواهد شد.
این دو وزارتخانه در حالی قرار است با یکدیگر ادغام شوند که موافقان و مخالفانی دارند. برخی ادغام دو حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و راه را عامل سرعت بخشیدن به اجرای اصل 44 عنوان می کنند و برخی دیگر آن را طرح عجولانه ای می دانند که جز ضربه زدن به فناوری IT کشور نتیجه دیگری در پی نخواهد داشت.
از سوی دیگر هر چند دولت درصدد کوچک کردن ساختار است ولی دست اندرکاران حوزه فناوری اطلاعات بر این باورند که ماموریتهای دو وزارتخانه هیچ سنخیتی با یکدیگر ندارند از این رو فناوری اطلاعات با این ادغام جایگاهی نخواهد داشت.
وزارت ارتباطات مادر وزارتخانه ها
دکتر علی اکبر جلالی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را مادر وزارتخانه ها معرفی کرد و به مهر گفت: این در حالی است که  فعالیتهای وزارت ICT در کشور تنها محدود به راه اندازی و توسعه شبکه تلفن همراه و ثابت بوده است و این ضعف در عملکرد آنقدر ادامه یافت که از دید مسئولان سیاسی و مردم به وزارتخانه ای با قابلیت ادغام با دیگر وزارتخانه ها تبدیل شد.
وی با تاکید بر اینکه وظایف وزارت راه و ارتباطات و فناوری اطلاعات هیچ سنخیتی ندارند و ادغام این وزارتخانه ها قابل توجیه نیست ادامه داد: وظایف و ساختار این دو وزارتخانه کاملا متفاوت است ضمن آنکه هر دو حوزه نیاز به توسعه زیادی دارند چرا که زیرساخت توسعه در دنیای آینده فناوری اطلاعات و راه است. از این رو هر دو این وزارتخانه ها می توانند به طور مستقل اقدامات بزرگی را در سطح جامعه انجام دهند تا کشور به رشد و شکوفایی برسد.
طراح شهر الکترونیکی ادغام این دو وزارتخانه را اقدامی نامعقولی دانست و تاکید کرد: با این اقدام فناوری اطلاعات جایگاهی نخواهد داشت و چه بسا در میان وظایف این دو وزارتخانه به فراموشی سپرده خواهد شد.
ادغام به شرط مشارکت بیشتر بخش خصوصی
مهندس رضا باقری اصل رئیس دفتر فناوریهای نوین مجلس شورای اسلامی نیز ادغام دو وزارتخانه را به شرط واگذاری بخشهای IT، رگولاتوری و هوا فضا به بخش خصوصی در ساختار جدید را مناسب دانست و به مهر گفت: این ادغام تجریه جدیدی نیست بلکه در بسیاری از کشورها نیز این اتفاق افتاده است که دو وزارت راه و ترابری و ارتباطات و فناوری اطلاعات در هم ادغام شده اند.
وی در عین حال با تاکید بر اینکه این نوع ادغام بدون بالا بردن بهره وری منجر به رشد عمودی ساختار می شود، اضافه کرد: در این شیوه بدون بازآفرینی ساختار افقی، منجر به رشد ساختار عمودی می شود که ما این ادغام را قبول نداریم چرا که این ادغام نه تنها نمی تواند مشکلات دولت را حل کند بلکه به دلیل رشد بوروکراسی موانع و مشکلات عدیده ای را ایجاد می کند.
باقری اصل اضافه کرد: در صورتی که هدف از ادغام دو وزارتخانه راه و فناوری اطلاعات بازآفرینی و مهندسی ساختار باشد می تواند اقدام موثری باشد. در این صورت می توان با بازنویسی کلیه وظایف و اختیارات وزارتخانه جدید گامهای موثری برداشته شود.
وزارت علوم عهده دار IT کشور می شود
رضا رحمانی نائب رئیس اول کمیسیون صنایع و معادن با تاکید بر اینکه این طرح در راستای اجرای اصل 44 مطرح شد به مهر گفت: در صورت ادغام وزارتخانه های راه و ارتباطات بخش فناوری اطلاعات به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مراکز تحقیقاتی واگذار می شود.
عدم سنخیت ماموریتهای دو وزارتخانه
علی عباسپور تهرانی فرد رئیس کمیسون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بی مسمی خواندن ادغام دو وزارتخانه راه و ارتباطات و فناوری اطلاعات به مهر گفت: توسعه IT در کشور نیاز به وزارتخانه و ساختاری جداگانه و تخصصی دارد.
وی خاطرنشان کرد: هر دو وزارتخانه راه و ارتباطات در حوزه ارتباطات گام بر می دارند ولی تخصص هر کدام از آنها کاملا جدا از یکدیگر است از این رو ادغام این دو وزارتخانه باعث می شود که توسعه در بخشهای IT و راه عقیم بماند.
نزول وزارت ارتباطات با اجرایی شدن ادغام  
دکتر شهیندخت خوارزمی نائب رئیس و عضو هیئت مدیره انجمن ایرانی مطالعات جامعه‌ اطلاعاتی با تاکید بر عملکرد ضعیف وزارتخانه های راه و ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزه های مرتبط به مهر گفت: طبق آمارها و اطلاعات موجود وزارت ارتباطات در زمینه ICT اقداماتی را انجام داده ولی تاکنون نتوانسته است کشور را به جایگاه شایسته و متناسب با قابلیتها و ضرورتهای قرن بیست و یکم ارتقا دهد.
وی ادغام دو وزارتخانه را کاری عجولانه و نسنجیده دانست و اظهار داشت: ادغام دو وزارتخانه راه و ارتباطات منجر به گسترش بوروکراسی می شود، ضمن آنکه هیچ سنخیتی میان وظایف این دو وزارتخانه وجود ندارد. وزارت راه از طریق فیزیکی ارتباط ایجاد می کند ولی وزارت ارتباطات از طریق مجازی (Virtual) ارتباطات لازم را ایجاد می کند.
محدود شدن وظایف وزارت ICT در ارتباطات
شهرام ثبوتی پور مجری طرح دامنه های فارسی عملکرد وزارت ارتباطات را ضعیف ارزیابی کرد و به مهر گفت: عملکرد وزارت ارتباطات در زمینه توسعه IT بسیار ضعیف بوده است به طوری که از میان وظایف این نهاد در بخشهای ICT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) تنها به C (ارتباطات Communication) توجه داشته است.
وی تاکید کرد: در دنیا حضور بخش خصوصی در IT بسیار چشمگیر است ولی در ایران نه تنها به این امر توجهی نمی شود بلکه در یک تصمیم گیری عجولانه و بدون نظر کارشناسان دو وزارتخانه غیر مرتبط با یکدیگر ادغام می شود.
نابودی IT با ادغام دو وزارت راه و ارتباطات
مهندس باقر افخمی عضو اصلی شورای حل اختلاف رسیدگی به جرایم رایانه ای و اینترنتی دادگستری استان تهران با تاکید بر اینکه مسئولان حوزه IT نگرش صحیحی از جایگاه فناوری اطلاعات در کشور ندارند و با اشاه بر اینکه تاکنون کشور نخواسته سرعت بیشتر از 128 کیلوبیت ارائه کند، اضافه کرد: در حال حاضر متولیان حوزه IT درک و نگرش درست و صحیحی از وضعیت موجود در حوزه IT ندارند از این رو در صورت اجرایی شدن مصوبه کمیسیون صنایع و معادن جایگاه IT و توسعه آن به شدت تنزل خواهد کرد.
وی با تاکید بر عدم سنخیت وظایف وزارت راه با ارتباطات خاطرنشان کرد: هماهنگی در این حوزه و ساماندهی و توسعه IT با تاسیس وزارتخانه ای تحت عنوان “حمل و نقل و ارتباطات” بسیار مشکل است.
ادغام تا تحقق خصوصی سازی اشتباه است
علی ملک پور مجری طرح نسل سوم واژه نامه “پارسا”با تاکید بر اینکه در هیچ یک از دانشگاههای کشور مهندسی راه و ساختمان و ICT در یک دانشکده تدریس نمی شود، گفت: در حالی که هر کدام از این وزارتخانه ها با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند شاید از نظر فیزیکی مانند اضافه کردن فیبر نوری همکاری این دو وزارتخانه منطقی باشد ولی ادغام بعید به نظر می رسد.
وی این ادغام حتی اگر در کشورهای پیشرفته دنیا هم اتفاق بیفتد به دلیل اینکه تصدی گری دولت در امور محدود است مشکلی را ایجاد نمی کند ولی از آنجا که در ایران دولت در تمام امور تصدی گری دارد این امر می تواند باعث نزول IT در کشور شود.
ملک پور به بیان عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پرداخت و اظهار داشت: مهمترین انتظاری که از وزارت ICT می رود تسهیل دسترسی به اینترنت است که در حال حاضر دست اندرکارن علاقه ای به افزایش سرعت و پهنای باند ندارند. این در حالی است که افزایش دسترسی امری پذیرفته شده در تمام دنیا به شمار می رود.
خشکسالی فناوری اطلاعات
دکتر مهدی نیا منش مجری طرح ارسال پیامک از طریق سیستم FSMS نیز در گفتگو با مه با ابراز مخالفت ادغام دو وزارتخانه اظهار داشت: عملکرد مسئولان در حوزه IT و ICT تاکنون معطوف به توسعه فیزیکی فناوری اطلاعات بدون در نظر گرفتن تکنولوژیهای روز دنیا در این حوزه بوده است. ضمن آنکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یک وزارتخانه HiTech و وزارت راه یک وزارتخانه LowTech است که کار آن منحصر به حوزه عمران است نه ICT. از این رو تصور اینکه ادغام این دو وزارتخانه منجر به توسعه فناوری اطلاعات شود، مشکل به نظر می رسد.
این محقق به بیان مشکلات و عقب ماندگی های حوزه راه و ترابری پرداخت و اضافه کرد: این وزارتخانه با عقب ماندگیهایی که در حوزه راه دارد تنها کمکی که می تواند به حوزه IT کشور کند این است که زمینه های ایجاد کانالهای فییر نوری و کابلهای مخابراتی را فراهم کند که این امر سالهاست در حال اجرا است و نیازی به دستور و توصیه از جای دیگر نیست.
نیامنش همچنین با تاکید بر زیانهای بخش IT کشور از اجرایی شدن طرح ادغام دو وزارتخانه راه و فناوری اطلاعات و ارتباطات هشدار داد که در صورت ادغام این دو وزارتخانه ما با خشکسالی و عقب ماندگیهای شدیدی در بخش IT مواجه خواهیم شد.
کندن کابل تنها اشتراک دو وزارتخانه
دکتر حمید ضیایی پرور کارشناس فناوی اطلاعات نیز در گفتگو با مهر با بیان اینکه اگر این وزارتخانه عملکردی قوی داشت هرگز ادغام صورت نمی گرفت، ادامه داد: در طی این چهار سال عملکرد این وزارتخانه به گونه ای بوده است که می توان به راحتی ادعا کرد بخش فناوری اطلاعاتIT به فراموشی سپرده شده است. ضمن آنکه دست اندرکاران نیز اعتقادی به توسعه IT در کشور ندارند.
این کارشناس فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: با وجود این وضعیت، ادغام این وراتخانه با وزارت راه به دلیل عدم سنخیتی که میان این دو وجود دارد هیچ سرنوشتی به جز نابودی در انتظار فناوری اطلاعات نیست.
جفا در حق IT
محمود پیر هادی مجری طرح پایلوت NGN (طرحهای نسل جدید مخابراتی) نیز در گفتگو بامهر با اشاره تجربیات سایر کشورها با بیان اینکه طبق اظهارات ارائه دهندگان طرح، ادغام وزارتخانه های راه و ارتباطات و فناوری اطلاعات بر اساس مدل کشورهای توسعه یافته صورت گرفته است، افزود: در بسیاری از کشورها این دو وزارتخانه در هم ادغام شده اند ولی با توجه به شرایط کنونی کشور و مشکلات زیادی که گریبانگیر حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور است اجرایی کردن این طرح تنها به ضرر بخش IT کشور منجر می شود.
پیرهادی با اشاره به عملکرد وزارت ICT اظهار داشت: در سه سال اخیر وزارت ارتباطات بسیار ضعیف عمل کرده است به طوری که نمی توان فعالیت جدی را در این حوزه نام برد.
توجه به ارتباطات بدون حضور IT
مهندس مهران خوانساری نائب رئیس سازمان نظام صنفی رایانه ای استان تهران نیز با بیان اینکه فعالیتهای وزارت ICT منحصر به بخش ارتباطات شده است، گفت: اگر این روند ادامه یابد حوزه راه و ترابری و حوزه ICT بسیار نزدیک و همخوانی دارد و بعضا توسعه فناوری اطلاعات همگام با توسعه راه باشد.
نائب رئیس سازمان نظام صنفی رایانه ای فناوری اطلاعات را یک کار فرابخشی دانست خاطرنشان کرد: در حال حاضر طبق قانون این بخش در اختیار وزارت ICT است و چون این وزارتخانه در اجرا مشکل دارد برخی از بخشهای فناوری اطلاعات مورد غفلت قرار گرفته است.
خبرگزاری مهر در گزارشهایی نیز به بررسی فعالیت دو وزارتخانه راه و ارتباطات در کشورهای توسعه یافته پرداخت که مشخص شد در اکثر کشورها این دو وزارتخانه به طور مجزا هستند و اگر در کشوری مانند سوئیس در قالب یک وزارتخانه فعالیت می کنند زیرساختهای فناوری اطلاعات در این کشور آنچنان پیشرفته است که این کشور را به عنوان یک کشور صاحب فناوری اطلاعات می شناسند.
به نظر می رسد با شرایط موجود کشور و وضعیت نامناسب فناوری اطلاعات خصوصا در بخش زیرساخت چنین ادغامی قابل توجیه نباشد و کوچک سازی دولت به نابودی فناوری مهم فناوری اطلاعات می انجامد. خوشبختانه رضا تفی پور وزیر پیشنهادی محمود احمدی نژاد برای وزارت ارتباطات اعلام کرده است که این ادغام منتفی شده است.