مالکیت ادبی و هنری

مالکیت ادبی و هنری از دیرباز به‌عنوان یکی از اقسام مالکیت در دنیا شناخته شده و مورد حمایت قرارگرفته است. در ایران از‌سال ١٣٤٨با تصویب قانون «حمایتِ حقوق مؤلفان و منصفان و هنرمندان» مالکیت ادبی و هنری به رسمیت شناخته شد و مُقَنِن با احترام به حقوق مادی و معنوی پدید آورنده اثر، درصدد حمایت از مؤلفین و مُصَنِفین  و هنرمندان برآمد.
در قانون فوق الذکر کلمه مؤلف  ومصنف  هردو به کار برده شده است. هرچند که اکثر اوقات  مؤلف  و مُصَنِف   را مترادف یکدیگر دانسته و از هردو برای بیان یک مقصود استفاده می‌کنند ولی بین آنها تفاوت است.
مؤلف کسی است که نوشته‌ها و آثار و ابتکارات دیگران را جمع آوری و با ذوق و ابتکار شخصی خود عرضه می‌کند. فرضاً کسی درمورد کانت و فلسفه او کتابی می‌نویسد، نویسنده را در این حالت مؤلف می‌گویند. درحالی‌که مُصَنِف،  پدید آورنده اثر علمی یا ادبی کاملاً نو وابتکاری می‌باشد. ( فرهنگ معین)
بنابراین نویسنده یک رمان اصیل  –  نه اسطوره‌ای یا فولکلوریک –  را مُصَنِف می‌گویند. هرگاه تصنیف در زمینه‌های هنری باشد، به
پدید آورنده آن «هنرمند» نیز گفته می‌شود.
واژه عامی که قانون ١٣٤٨برای مؤلف و مصنف و هنرمند به کار برده و دربرگیرنده تمامی آنها است، «پدید آورنده» است.  مادۀ اول قانون حمایت مؤلفان و مُصَنِفان و هنرمندان مقرر می‌دارد:   از نظر این قانون به مؤلف و مُصَنِف و هنرمند
«پدید آورنده»  و به آنچه ازراه دانش یا هنر یا ابتکارآنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان یا ظهور یا ایجاد آن به کار رفته «اثر»  اطلاق می‌شود.
اثرهای مورد حمایت قانون:
طبق ماده ٢ قانون حمایت حقوق مؤلفان و مُصَنِفان و هنرمندان، اثرهای مورد حمایت به شرح زیر، عبارت است از:
١-کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری.
٢-شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
٣-اثر سمعی و بصری به منظور اجرا در صحنه‌های نمایشی یا پردۀ سینما یا پخش از رادیو وتلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
٤- اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.
٥- نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته‌های خط‌های تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی که به هر طریق وروش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد.
٦- هرگونه پیکره ( مجسمه )
٧-اثر معماری از قبیل طرح ونقشه ساختمان
٨-اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.
٩-اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم.
١٠-اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنر ملی پدید آمده باشد.