برجسته ترین گنج های ایران (+عکس)
این گنجینهها شامل آثار باستانی، زر و نقره، جواهرات، و اشیاء متنوعی هستند که نقش مهمی در تاریخ و فرهنگ ایران دارند.
موبنا-بزرگترین گنجهای ایران به عنوان یک فصل از قدیمی ترین تمدنها و تاریخهای باستانی جهان از مراکز فرهنگی و تاریخی مهم شناخته شده است. این کشور با پیشینهای هفتهزارساله دارای تمدنهای باستانی مانند تمدن جیرفت، تمدن اورارتو، تمدن ایلام و امپراتوری مادها بوده است. همچنین در دوران معاصر نیز به عنوان یکی از نقاط مهم جهان با تمدن اسلامی و هنرهای زیبا شناخته میشود.
بزرگترین گنجهای ایران در تاریخ این کشور و همچنین تمدنهای باستانی آن نهفتهاند. این گنجها شامل آثار باستانی، تختها، آثار هنری، کتیبهها و معماریهای زیبا میشوند که شاهکارهایی از هنر و تمدن ایران باستان را نمایان میکنند. این گنجها در ارتباط با امپراتوریهایی چون ایران باختری، ایران باستان و امپراتوری ساسانی بوده و علامتهای ثبات و بزرگی تاریخی این سرزمین را نشان میدهند.
گنج غار کلماکره
گنج غار کلماکره یکی از مهمترین گنجینههای تاریخی در ایران میباشد. این غار در استان لرستان و در نزدیکی شهرستان ملایر واقع شده است و به عنوان یکی از گنجینههای مهم و باارزش ایران شناخته میشود. بر اساس مستندات، این غار به صورت اتفاقی در سال ۱۳۶۸ توسط یک شکارچی به نام عزیز کشف شد. این شکارچی به دنبال بز کوهی بود که با این غار اسرار آمیز و گنجینه درون آن روبه رو شد. با اطلاع پیدا کردن اهالی از این مخزن شگفت انگیز، گنجینه کلماکره به یغما رفت و در برخی موارد نیز این اشیاء قطعه قطعه و بین اهالی تقسیم شد. آثار زیادی از دورانهای مختلف تاریخ ایران به دست آمده که متأسفانه بخشی از آنها به دلیل بیتدبیری و قاچاق، از کشور خارج شدهاند.
یکی از مهمترین آثار این غار کاسههای ماهی بادامی است که بسیار معروف هستند. این آثار نمونههای مهمی از هنر و تمدن ایران باستان را نمایان میکنند. همچنین تکوکهای بسیار نفیسی نیز از این خزانه به دست آمده که تاریخچه و تمدن ایران را به تصویر میکشند.
گفته میشود که این خزانه به عنوان یکی از مهمترین خزائن دولتهای ایران باستان مانند هخامنشیان و ساسانیان بوده است و برخی از منابع به عقیده میرسانند که غار کلماکره ممکن است مربوط به دوره عیلامیان باشد. این آثار طی یک نمایش ویژه سر از لس آنجلس، نیویورک، لندن و وین در آورد و امروزه در موزههای مختلف دنیا در معرض نمایش عموم قرار دارد. که از ارزش تاریخی بسیار بالایی برخوردارند.
آثاری که از غار کلماکره کشف شدهاند، شامل اشیاء بسیار متنوع و با ارزشی هستند. در ادامه، به تعدادی از این آثار اشاره میشود:
صورتکهای زرین: این صورتکهای زرین به شکل ماسکهای چوبی نصب میشدهاند. برخی از باستانشناسان معتقدند که این صورتکها بر روی مجسمههای چوبی قرار داشتهاند. این آثار ممکن است به مراسم مذهبی یا آیین مهر پرستی مرتبط باشند.
مجسمه و ظروف به شکل جانوران اساطیری: در این گنجینه، ظروف بسیاری با طراحی جالب به شکل جانوران اساطیری وجود دارند. این ظروف شامل پیکرههایی از جنس نقره و سیمین به شکل پیکرههای شیر در حال نبرد با گاو، پیکرههای شیر که غزالی را در دهان دارد، و ظروف به شکل پیکرههای عقاب با خرگوش در دهان میباشند.
ظرف زرین با تصویر قهرمان: این ظرف بسیار زیبا نمایانگر هنر فلزکاری در آن دوران است. ظرف مجسمه یک قهرمان را به شکل ایستاده نشان میدهد که در حال نبرد با گاوی بالدار است. تزئینات این ظرف با طلا انجام شده و نمایانگر نبرد خیر و شر در اساطیر ایرانی است.
دستبندها و جواهرات نقرهای: آثاری نظیر دستبندهای نقره مارپیچ با سر قوچ و شیر، خنجرها، سر عصا به شکل مرغابی، پلاکهای نقره با طرح شیر بالدار و گل لوتوس، و اشیائی به شکل عناصر طبیعی چون درخت نخل و میوه کاج نیز در این گنجینه دیده میشوند.
نمادهای خیر و شر در اساطیر ایرانی: از جمله آثار متنوع دیگر در این گنجینه، نمادهای مرتبط با داستانها و اساطیر ایرانی هستند. این نمادها و تصویرات به داستانهایی از جهان ایرانی باستان اشاره دارند.
گنجینه جیحون یا آمودریا
گنجینه جیحون، یکی از مهمترین گنجینههای تاریخی و باارزش جهان، در منطقهای که امروزه به نام تخت قباد شناخته میشود در نزدیکی ساحل رودخانه جیحون (آمودریا) در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این گنجینه تاریخی به دلیل اهمیت و ثروت فرهنگی و هنری که در خود جای داده بسیار معروف است.
گنجینه جیحون شامل بیش از ۱۸۰ نمونه آثار زرین و سیمین میباشد که در طول تاریخ توسط هنرمندان و کارآفرینان ایران باستان خلق و ساخته شدهاند. این آثار شامل اشیاء چون نیام، پلاکهای طلا، بازوبند، جام، دستبند، ارابه زرین، نیم تاج، گوشواره، گردنبند و سایر اشیاء با ارزش هنری و تاریخی هستند.
گنجینه جیحون به تاریخ سده چهارم و پنجم پیش از میلاد باز میگردد و برخی محققان این گنجینه را به دوره ماد و برخی دیگر آن را به دوران هخامنشیان نسبت میدهند. این گنجینه تاریخ و هنر ایران باستان را به تصویر میکشد و اثرات زیبایی از تمدنها و تاریخ این سرزمین را به نمایش میگذارد.
متأسفانه، بخشی از این گنجینه به دلیل قاچاق و نبود حفاظت کافی، به خارج از کشور منتقل شده و در موزههای خارجی به نمایش گذاشته شده است. این مسئله باعث از دست رفتن بخشی از تاریخ و هنر ایران باستان شده است.
گنجینه جیحون نمونهای از ثروتهای فرهنگی و تاریخی ایران باستان است که به عنوان یکی از میراثهای جهانی انسانی شناخته میشود و اهمیت ویژهای دارد.
آثاری که از گنجینه جیحون (آمودریا) به دست آمدهاند، نمونههای بسیار باارزشی از هنر و ارزشهای باستانی ایرانی هستند. در ادامه، به تعدادی از این آثار اشاره میشود:
ارابه زرین: یکی از برجستهترین آثار این گنجینه، ارابهای زرینی است که توسط چهار اسب کشیده میشود. این ارابه دارای اتاقکی در پشت دارد که نقش خدای مصری را نشان میدهد. دو پیکره در این ارابه حضور دارند که یکی در اتاقک نشسته و دیگری ارابه را ران میکند. این آثار با استفاده از سیم به ارابه متصل شدهاند. پیکرکها لباسهای مادها برتن دارند .
غلاف خنجری زرینی: غلافی زرینی با تصاویر دو پادشاه در حال شکار به شکل نقاشیهای هنر آشوری، سکایی و اورارتویی تزئین شده است. این آثار نشاندهنده تلفیق هنرهای مختلف در آن دوران هستند. توجه به جزئیات تصاویر نشان میدهد که هنر مادها نیز در این کار تاثیرگذار بوده است.
آثار زینتی: این گنجینه دارای زیورآلات بسیار زیبا و با ارزشی است. گردنبندها، گوشوارهها، آویزها، و انگشترهای گوناگون به صورت زیبا و با نقشهای مایههای اساطیری چون گوپت، شیردال، دو گاو پشت به هم و یا نقش بانویی تاجدار تزئین شدهاند.
سکهها: از این گنجینه، تعدادی سکه زرین نیز به دست آمده است. متاسفانه اطلاعات دقیقی در مورد تعداد و نوع این سکهها موجود نیست، اما برخی از آنها به موزههای معروف جهان اهداء شدهاند.
این آثار نه تنها اهمیت باستانشناسی دارند، بلکه نمایانگر هنر و فرهنگ باستانی ایرانی هستند و به ما ارزشها و باورهای مردمان باستانی این منطقه را نشان میدهند.
گنجینه زیویه
گنجینه زیویه یکی از باارزشترین گنجینههای تاریخی ایران است که از قلعه زیویه در استان کردستان کشف شده است. این قلعه باستانی واقع در جنوب سقز واقع شده و از نظر معماری بسیار جذابی برخوردار است. قدمت این قلعه به دوران مادها و ماناییان برمیگردد و به عنوان یک میراث باستانی با ارزش تاریخی معرفی میشود.
قلعه زیویه شامل بخشهای متعددی مانند اتاقها، تالارهای ستوندار، حیاط، انبارها و پلکانهای سنگی است. این قلعه در سال ۶۵۰ پیش از میلاد ساخته شده و پس از مدتی به دلیل آتشسوزی و خسارتهای طبیعی نابود شده است.
گنجینه زیویه به طور مشابهی به گنج کلماکره توسط یک چوپان در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی کشف شد. این گنجینه نیز مانند دیگر گنجینهها تا حدودی به دلیل عدم حفاظت کافی به دست افراد عادی منتقل شد و بخشی از آن ناپدید شد. با دخالت دولت، بخشی از این آثار تاریخی توسط آندره گدار، رئیس اداره باستانشناسی ایران، جمعآوری شد و برای موزه ایران باستان ذخیره شد.
در این گنجینه، تأثیرات هنر اسکیتی نیز دیده میشود و به عنوان یک مخزن با اثار هنری و اشیاء باارزش شناخته میشود.
گنج دژ زیویه شامل اشیاء زرینی با تأثیرات قوم ایرانیتبار سکایی اسکیتی میباشد. این اشیاء نشاندهنده هنر جواهرسازان محلی مانند اسکاییها و مانند آنها است که در منطقه ایران که در آن زندگی میکردند، ساخته شدهاند. از جمله ویژگیهای این گنجینه میتوان به زیبایی طراحیهای زرین، متنوعیت اشیاء، و وجود اشیاء طلا و نقره اشاره کرد. این گنجینه نه تنها ارزش تاریخی دارد بلکه نمایانگر هنر و فرهنگ باستانی ایرانی است که به نمایش درآمده است.
در گنجینه زیویه اشیاء و زیورآلات بسیار زیبا و باارزشی کشف شده است. در زیر به تعدادی از اشیاء این گنجینه اشاره میشود:
ریتونهای سفالین: این ریتونها به سه دسته تقسیم میشوند و هر کدام دارای طراحیها و تزئینات خاصی هستند. از جمله نمونههای آنها میتوان به ریتونهای به شکل گوزن، مرغابی و جام اشاره کرد.
ظروف لعابدار: در این گنجینه، ظروف لعابداری با اندازهها و طراحیهای مختلفی کشف شده است. از جمله ظروف، یک ظرف تزئینی با تصویر دو گاو در مقابل گل لوتوس سیزده پر به چشم میخورد که ویژگیهای هنر دوره آشوری را نشان میدهد.
ظرف به شکل چکمه: این ظرف که به شکل چکمه ساخته شده است، نمایانگر هنر و طراحی جالب دورهای است که با تقلید از پای انسان ساخته شده و ممکن است در دسته ریتونها قرار بگیرد.
زیورآلات زرین: این گنجینه شامل تندیسهای زرین، لوازم زینتی زنانه (دستبند، پولک، بازوبند، پیشانیبند و …) و زیورآلاتی نظیر بازوبندی زرین با تصویر دو شیر است. این بازوبند دارای سرهای متحرکی است که شکل دو شیر را نشان میدهد.
ظروف و اشیاء متفرقه زرین: این بخش شامل پلاکهای زرین با تصویر حیواناتی مانند شیر، گوزن و بز، ظروفی به شکل چکمه، ورقههای زرین به عنوان زینت کمربند، و سایر اشیاء زرین و مجسمهها و مفرغها از جنس عاج و… میشود.
آثار سیمین: این آثار بیشتر به ساز و برگ اسب تعلق دارند و نمایانگر علاقه سازندگان به اسب و سوارکاری است. در میان آثار سیمین میتوان به بشقابهای زیبا و مجسمههای کوچک، غلافها، خنجرها، گرزها، پیکانها، مهرههای استوانهای، یراقآلات اسب و سنجاقهایی از جنس طلا و نقره اشاره کرد.
تمام این اشیاء و زیورآلات نشاندهنده هنر و فرهنگ باستانی ایرانی در دورهای گذشته و به عنوان ثروتهای باارزش ارزشگذاری شدهاند.
گنجینه تخت جمشید
گنجینه تخت جمشید یکی از مهمترین کشفهای باستانشناسی در تاریخ ایران و جهان است. این کشف در اواخر دهه 1930 میلادی انجام شد و به دلیل میزان غیرمنتظره و اهمیت تاریخی و فرهنگی آن، جلب توجه جهانی را به خود جلب کرد. این گنجینه شامل الواح سنگی با متون و نقوش مختلف است که به تمدن هخامنشیان و همچنین دورانهای قبل از آن پرداخته و اطلاعات زیادی را ارائه میدهد.
باروی تخت جمشید به صورت الواح سنگی به چندین زبان و با استفاده از الفباها و نمادهای مختلف نوشته شده است. این متون شامل مباحث متنوعی از تاریخ و سیاست گرفته تا زیباییشناسی و دینی میشوند. همچنین، مهرهای استوانهای و مسطحی در الواح گنجینه تخت جمشید به چشم میخورند که نشاندهنده تختهای بازی و فعالیتهای دیگر مرتبط با آن دوران هستند.
با تحویل گنجینه به مؤسسه شرقی دانشگاه شیکاگو، تحقیقات و بررسیهای آن به صورت علمی و گستردهای آغاز شد و اطلاعات بزرگی را به باستانشناسان و تاریخنگاران ارائه کرد. این گنجینه تاکنون موضوع تحقیقات بسیاری در زمینه باستانشناسی و تاریخنگاری ایران باستان بوده و به درک عمیقتری از تاریخ و فرهنگ این منطقه کمک کرده است.
گنج کاخ آپادانا
گنجینه کاخ آپادانا یکی از مهمترین کشفهای باستانشناسی در ایران باستان است. این گنجینه در کاخ آپادانا تخت جمشید، که بخشی از تخت جمشید در ایران باستان بوده، کشف شد. این کاخ به عنوان یکی از مهمترین و با شکوهترین بناهای تاریخی ایران باستان شناخته میشود و در دوران هخامنشیان ساخته شده است.
در ساخت کاخ آپادانا، داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، دستور داد تا یک گنجینه بزرگ از سنگنوشتهها و سکههای مختلف به داخل کاخ دفن شود. این گنجینه شامل چهار سنگنوشته طلایی و چهار سنگنوشته نقرهای با نوشتههای به سه زبان و خط پارسی باستان، بابلی و ایلامی بود. هر چهار سنگنوشته در یکی از گوشههای تالار کاخ، زیر پی دیوار آپادانا، دفن شدند.
این گنجینه به دلیل اهمیت تاریخی و باستانشناختی آن، اطلاعات زیادی را درباره تاریخ، زبان، و فرهنگ ایران باستان ارائه میدهد. همچنین، این کشف مهم به جهان باستانشناسی کمک زیادی کرده و به درک عمیقتری از تمدن هخامنشیان و دوران باستان در ایران کمک نموده است.
گنجینه جوبجی در رامهرمز
گنجینه جوبجی یکی از محوطههای باستانی مهم در نزدیکی رامهرمز در استان خوزستان ایران است. این محوطه در اردیبهشت ماه سال 1386 شمسی (مارس 2007 میلادی) در حین حفاری برای خط لوله انتقال آب کشف شد. این کشف مهم، باعث توقف پروژه عمرانی موقتاً شد و باستانشناسان به محوطه معطوف شدند.
در گنجینه جوبجی، یک آرامگاه شاهی کشف شد که به دوره عیلام نو (سده 6 پیش از میلاد) تعلق داشت. این آرامگاه دو تابوت مفرغی وان شکل داشت که در داخل آنها دو شاهزاده خانم به همراه 488 شیء ارزشمند دفن شده بودند.
یکی از شاخصترین اشیاء از این گنجینه، دستبندی زرین با کتیبهای از دوره عیلام نو است. این دستبند از سه قطعه متصل به هم تشکیل شده و ترکیبی از طلا و سنگ عقیق دارد. این کشف باستانشناسی نشان میدهد که منطقه رامهرمز در دوران عیلام نو اهمیت زیادی داشته و محلی مهم برای مراسم دفن شاهان و شاهزادگان بوده است.
با این حال، متأسفانه محوطه جوبجی در اثر پروژههای عمرانی به خصوص تخریب گزند در معرض خطر قرار گرفته و به آسیبهای زیادی دچار شده است. این وضعیت نگرانکنندهای برای حفاظت از میراث باستانی ایران است.
ارجان در بهبهان
کشف گنجینههای باستانی در ارجان بهبهان در سال 1361 شمسی (1982 میلادی) یکی از کشفهای باستانشناسی مهم در ایران بود. این کشف در حین عملیات ساخت سد شهدای مارون در شمال شهر بهبهان انجام شد و منجر به کشف یک آرامگاه سنگی و اشیاء باستانی باارزش شد.
آرامگاه سنگی که در ارجان کشف شد، حاوی تابوتی برنزی به شکل یو شکل بود. در داخل این تابوت، پیکر “کیدین هوتران یکم” از بزرگان عیلامی دفن شده بود. در دست چپ او که روی سینهاش قرار داشت، حلقه قدرت طلایی کشف شد. این حلقه به عنوان یکی از شاخصترین آثار موزهای ایران به شمار میآید و در موزه ملی نگهداری میشود.
علاوه بر حلقه قدرت، در این کشف گنجینهای دیگر از اشیاء باستانی نیز کشف شد که شامل چراغ برنزی، ساغر برنزی، ده ظرف استوانهای شکل برنزی، نود و هشت دکمه طلایی، و سینی برنزی با تصاویر مشخص بر روی آن بود. سینی برنزی که به نام “جام ارجان” هم شناخته میشود، در واقعیت نماد کاروان المپیک ایران در مسابقات المپیک توکیو 2020 بود و پس از کشف این گنجینه در ارجان به میراث باستانی کشور اضافه شد.
کشف این گنجینهها مهم وارداتی در مطالعه تاریخ باستان و فرهنگ عیلامی ایران بوده و ارزش بسیاری دارند.
گنج تپه حسنلو
کشف گنجینه تپه حسنلو در سال 1334 شمسی (1955 میلادی) یکی از مهمترین کشفهای باستانشناسی در ایران بود. این گنجینه در تپه حسنلو در خراسان شمالی، ایران کشف شد و شامل اشیاء و ادوات باستانی بسیار ارزشمندی بود که در زمینههای مختلف مانند ابزارهای جنگی، ظروف سفالی، اشیاء استخوانی، شیشهای و فلزی قرار داشت.
یکی از مهمترین اشیاء این گنجینه، جام بزرگ طلایی حسنلو است. این جام بزرگ که از طلا ساخته شده بود، به عنوان یکی از برجستهترین اثار هنری باستانی ایران شناخته میشود. علاوه بر جام طلایی، این گنجینه شامل ابزارها و اسلحههای باستانی مانند شمشیر، خنجر، نیزه، و سرنیزههایی از جنس مفرغ و آهن بود. همچنین، هزاران ظرف سفالی و اشیاء استخوانی، سنگی، شیشهای و فلزی نیز در این گنجینه کشف شد.
اشیاء این گنجینه نشاندهنده تاریخ باستانی و فرهنگ ایران باستان هستند و به عنوان میراث مهم باستانی مورد توجه و مطالعه باستانشناسان و محققان قرار گرفتهاند. این اشیاء در موزههای مختلف در ایران و سراسر جهان به نمایش گذاشته شدهاند تا علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ باستانی بتوانند از آثار ارزشمند این گنجینه لذت ببرند.
مرموز ترین گنج های مفقود شده ایران
گنجینههای مفقود در تاریخ و باستان، همواره موضوع مورد علاقهی محققان، باستانشناسان و طلبکاران گنجینهها بودهاند. گنجینههایی که به طور معمول به دلیل ارزش بالایی که دارند و یا به دلایل تاریخی و فرهنگی مختلف به مکانهای مخفی دفن میشوند. گنجینه داریوش نیز یکی از معروفترین گنجینههای مفقود ایران است.
گنجینه داریوش هخامنشی، که به تازگی از طریق متون باستانی و تاریخنگاریهای قدیمی به ما شناختهشده است، به عنوان یکی از بزرگترین گنجینههای باستانی ایران شناخته میشود. این گنجینه شامل طلا، نقره، جواهرات، و اشیاء قیمتی دیگری بوده که توسط داریوش هخامنشی فرمان داده شده تا در نزدیکی شهر هگمتانه (شهر همدان کنونی) دفن شوند.
گنجینه داریوش از زمان داریوش همچنان مرموز بوده و تا کنون پیدا نشده است. بسیاری از شکارچیان گنج و تاریخنگاران سعی کردهاند این گنجینه را پیدا کنند، اما تا کنون موفقیتی نداشتهاند. این مسأله یکی از مرموزترین و تا به حال پیدا نشدهترین گنجینههای باستانی ایران و جهان باقی مانده است و همچنان برای محققان و علاقهمندان به تاریخ باستان یک چالش بزرگ محسوب میشود.
سوالات متداول درباره بزرگترین گنج های ایران
۱. بزرگترین گنج های ایران چیست؟
بزرگترین گنج های ایران شامل مجموعه هایی از آثار باستانی، تخت ها، آثار هنری و کتیبه های تاریخی می شوند که در ایران باستان و در دوران امپراتوری های مختلف ایجاد شده اند. این گنج ها نمایانگر ثروت فرهنگی و تمدن باستانی ایران هستند.
۲. کجا گنج های بزرگ ایران یافت می شوند؟
بزرگترین گنج های ایران در مناطق مختلف ایران کشف شده اند. این مناطق شامل تپه ها، کاخ ها، معابد و مکان های باستانی در سراسر کشور می باشند. برخی از معروف ترین مکان های کشف گنج ها عبارتند از تخت جمشید، کاخ آپادانا، رامهرمز، حسنلو و ارجان.
۳. آیا گنج های بزرگ ایران هنوز هم در دسترس هستند؟
بسیاری از گنج های بزرگ ایران که در گذشته کشف شده اند، اکنون در موزه ها و مجموعه های تاریخی نگهداری می شوند و به عنوان تاریخ و فرهنگ ایران به نمایش گذاشته می شوند. برخی از آثار این گنج ها به عنوان ثروت های ملی محافظت می شوند و دیگران به عنوان تاریخ زنده کشور ایران در دسترس هستند.
۴. آیا گنج های بزرگ ایران ارزشی هنری دارند؟
بله، گنج های بزرگ ایران ارزشی هنری بسیار بالایی دارند. این آثار باستانی شاهکارهایی از هنر و معماری باستانی ایران را نمایان می کنند. از نقش های سنگی و کتیبه های تاریخی تا زیورآلات و ظروف باستانی، همه این آثار به عنوان یک قطعه از تاریخ هنر و تمدن ایران ارزشمند هستند.
۵. آیا گنج های بزرگ ایران مورد توجه گردشگران هم هستند؟
بله، گنج های بزرگ ایران جذابیت زیادی برای گردشگران دارند. این مکان های تاریخی و باستانی از جمله مقاصد محبوب گردشگری در ایران هستند و میلیون ها گردشگر سالانه از سراسر جهان به این مناطق برای دیدن گنج های باستانی ایران می آیند.
سخن پایانی مقاله ی بزرگترین گنجهای ایران
در پایان مقاله، میتوان به اهمیت حفاظت و مرمت گنجینههای باستانی ایران اشاره کرد. این گنجینهها نه تنها ارزشهای تاریخی و باستانشناختی دارند، بلکه نمایانگر فرهنگ و تمدنهای گذشته ایران نیز میباشند. حفظ و نگهداری این آثار معدنی وارثان گذشته و میراثی ارزشمند برای نسلهای آینده است. از دولت و مسئولان فرهنگی و باستانشناسی درخواست میشود که تدابیر لازم برای حفظ و مرمت این گنجینهها را اتخاذ کرده و امکان دسترسی عموم به این آثار را تسهیل نمایند. همچنین، ترویج دانش باستانشناسی و تاریخ ایران در بین مردم و جوانان میتواند به نگهداری از این آثار ارزشمند کمک بزرگی باشد تا تاریخ و فرهنگ باشکوه ایران همواره در خاطرهها و در دستاوردهای ملی به جا بماند.
بیتوته