وضعیت بحرانی معیشت مردم بعد از اجرای سیاست «جراحی اقتصادی»
بعد از اجرای سیاست «جراحی اقتصادی» اوضاع معیشت مردم در کشور به مرز بحران رسیده است.
موبنا-با ادامه موج گرانی کالاهای اساسی که اولویت سبد خانوار را تشکیل می‌دهد، صحبت از کاهش نرخ تورم، غیرمنطقی به نظر می‌رسد. در واقع این مردم هستند که با گوشت و پوست خود تغییر قیمت‌ها را بر سر سفره خود احساس می‌کنند، پس بازی با اعداد و ارقام نمی‌تواند نان را به سفره‌های اقشار کم‌درآمد بازگرداند؛ اطلاعات آماری غیر‌واقع نیز باور‌ناپذیر هستند. رییس کل بانک مرکزی در حالی از رسیدن تورم ماهانه کالا در تیر ماه به صفر سخن می‌راند که اقلامی مانند گوشت و مرغ و لبنیات دیرزمانی است از سفره مردم پر کشیده است.
بعد از اجرای سیاست «جراحی اقتصادی» اوضاع معیشت مردم در کشور به مرز بحران رسیده؛ دولتی که با وعده‌های اقتصادی جذاب و فریبنده بر سرکار آمد امروز از عهده تامین کوچک‌ترین مایحتاج نیز عاجز مانده است.
طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس نرخ فقر طی یک دهه از ۱۹ درصد به ۳۰ درصد افزایش یافته است. به عبارت ساده‌تر در طول ده سال گذشته چیزی حدود ۱۱ میلیون نفر به جمعیت فقیر کشور اضافه شده است. بر اساس همین گزارش مصرف میانگین گوشت قرمز در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۰، معادل ۴۱ درصد و مصرف مرغ نیز در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل آن، ۱۰/۵ درصد کاهش داشت.
آمارهای صادره از سوی مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد سرانه مصرف مرغ تا پیش از حذف ارز دولتی کالاهای اساسی، حدود ۳۲ کیلوگرم به ازای هر نفر بود که پس از گذشت یک سال از اجرای این طرح، مقدار مذکور حدودا ۲۶ کیلوگرم شده و اکثر مردم برای تامین نیاز پروتئینی خود به مصرف تخم‌مرغ روی آورده‌اند. تورم افسار‌گسیخته در گروه خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها آنقدر زیاد است که در اعداد و ارقام این نوشتار نمی‌گنجد و اساسا تطابقی هم با آمارهای ارائه‌شده از سوی مراکز آماری کشور ندارد و تنها می‌توان در زمان خرید آن را حس کرد.
با گذشت پنج ماه از سال ۱۴۰۲، آنچه بر سفره مردم گذشته است حاکی از سیر صعودی قیمت‌ها است. افزایش قیمت گوشت و مرغ در ماه‌های گذشته به اندازه‌ای بوده است که دهک‌های پایین جامعه در عمل این کالاها را از فهرست خرید ماهانه‌شان حذف کرده‌اند. قیمت تن‌ماهی، تخم‌مرغ، روغن، حبوبات، پنیر و سایر اقلام و حتی نان هم در این دو سال با افزایش‌های آنچنانی مواجه بوده که در طول ۴ دهه گذشته بی‌سابقه است.
پرواز گوشت و مرغ از سفره خانوار
طبق آمارهای منتشرشده، سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور به کمترین میزان خود در چند سال گذشته رسیده و از ۱۳ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰، در پایان ۱۴۰۱ به ۳ کیلوگرم کاهش پیدا کرده است؛ آماری نگران‌کننده که با توجه به افزایش دوباره قیمت گوشت قرمز در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۲، بی‌شک باز هم کاهش خواهد یافت.
مرکز آمار نهم مرداد طی گزارشی از افزایش ۸۷ درصدی بهای تن ماهی تنها طی دو ماه در ایران خبر داد و در ادامه همان روز، علی‌اکبر رهبری، رییس اتحادیه رستوران‌داران و سلف‌سرویس، نیز اعلام کرد که رستوران‌دارها در آستانه ورشکستگی هستند.
حکایت گرانی نان هم که دیگر گفتن ندارد، اما آنچه مسلم است اینکه مردم قربانیان همیشگی این آمارهای ساختگی و گرانی بی‌پایان هستند تا جایی که هر روز بیش از پیش به قعر چاه فقر سقوط می‌کنند و نکته تاسف اینکه نه‌تنها هیچ‌کس اقدامی در راستای بهبود معیشت آنها نمی‌کند، بلکه همچنان بر طبل گرانی می‌کوبند.
بازار لبنیات اسیر افزایش قیمت
به نوشته تجارت‌نیوز، ورود موج جدید افزایش قیمت به بازار لبنیات باعث شده تا بین ۳۲ تا ۵۰ درصد هزینه سبد غذایی خانوار ایرانی به خرید لبنیات اختصاص یابد. در این میان ماست رکورددار افزایش قیمت لبنیات شناخته می‌شود. در سال جاری حداقل دستمزد ۱۴۰۲ پایه حقوق کارگران (با افزایش ۲۷ درصدی نسبت به سال قبل) پنج میلیون و ۳۰۷ هزار و ۳۳۰ تومان تعیین شد که با محاسبه مبلغ حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد در بهترین حالت به هشت میلیون تومان می‌رسد. بر این اساس حداقل دستمزد روزانه کارگران در حال حاضر نزدیک به ۱۷۷ هزار تومان است. بر این اساس هزینه روزانه خرید شیر برای تامین لبنیات کافی برای افراد بزرگسال در یک خانواده چهار نفره معادل ۳۲ تا نزدیک ۴۹ درصد حداقل دستمزد روزانه کارگران است.
در این میان، قیمت گوشت گوسفندی راسته با استخوان در فروردین امسال هر کیلو ۲۷۶ هزار تومان بود که در مرداد به هر کیلو ۳۵۰ تا ۴۲۰ هزار تومان، بسته به نحوه عرضه، رسید. قیمت ران پاک‌کرده گوساله هم از هر کیلو ۲۷۵ هزار تومان در فروردین امسال به هر کیلو ۴۴۷ هزار تومان رسیده است.
قیمت مرغ نیز وضع مشابهی در بازار ایران داشته است. در فروردین ۱۴۰۲، در فاصله‌ای کوتاه، کمبود مرغ در بازار سبب شد قیمت هر کیلو مرغ از ۶۰ هزار تومان نزدیک به ۱۰۰ هزار تومان برسد. این در حالی است که با وجود ادعای ستاد تنظیم بازار مبنی بر مهار قیمت مرغ، قیمت این کالای اساسی در فروشگاه‌های شهری نزدیک به ۱۴۰ هزار تومان رسیده است که افزایش قیمتی نزدیک به ۵۰ درصد را نشان می‌دهد.
قیمت لبنیات نیز با وجود دو نوبت افزایش رسمی در پنج ماه اخیر هنوز صعودی است. کارخانه‌های تولید لبنیات به‌دلیل نداشتن صرفه اقتصادی، تولید برخی محصولات خود را متوقف کرده‌اند. خرداد امسال، با وجود مخالفت دولت، شرکت‌های لبنیات افزایش قیمتی ۱۵ تا ۳۰ درصدی را بر سه محصول شیر، ماست و پنیر اعمال کردند. این افزایش قیمت به ظاهر غیررسمی بود، اما در اواخر خرداد، پس از اعلام نرخ مصوب شیر خام، بار دیگر به درخواست افزایش ۳۰ تا ۳۵ درصدی شرکت‌های لبنیاتی منجر شد.
به باور میراسلام تیموری رییس هیات‌مدیره انجمن صنایع لبنی، زمانی که نرخ هر کیلو شیر خام ۲۵ درصد و بقیه هزینه‌ها نیز افزایش ۴۰ تا ۸۰ درصدی داشته است، قیمت‌گذاری دستوری ستاد تنظیم بازار پاسخگوی هزینه‌های تولیدکننده نیست؛ سخنانی که معنایی جز افزایش مجدد قیمت در ماه‌های آینده ندارد.
با توجه به کاهش توان معیشتی شهروندان و گرانی محصولات غذایی، به نظر می‌رسد بخش زیادی از افراد مجبور به حذف یا کاهش محصولات لبنی از سبد غذایی خود شده‌اند تا بتوانند مواد غذایی مهم‌تری را برای وعده‌های اصلی خود تهیه کنند.
این مساله در آمارها و اظهارنظرهای رسمی نیز مشهود است. اخیرا انجمن صنایع لبنی ایران، یک گزارش ویدئویی منتشر کرده که در آن روشنک روستایی، متخصص تغذیه، از آغاز روند نزولی مصرف لبنیات بعد از هدفمندسازی یارانه‌ها (در اواخر دهه ۸۰) خبر می‌دهد و می‌گوید که با توقف سایر سیاست‌های حمایتی دولت نظیر توزیع شیر در مدارس و همچنین با کاهش درآمدهای حقیقی خانوار به تبع تورم، مصرف مواد غذایی، از جمله لبنیات، به شکل چشمگیری کاهش یافته است. بر اساس اعلام سید محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، سرانه مصرف لبنیات در کشور در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۷۰ کیلوگرم است. این در حالی است که میزان مصرف سرانه لبنیات در جهان حدود ۱۶۰ کیلوگرم است.
کاهش میزان خرید برنج
برنج و حبوبات وضع خاص خود را در بازار دارند. با وجود آنکه قیمت این کالاها در پنج ماه گذشته و پس از شوک صعودی سال ۱۴۰۱ ثباتی نسبی داشته است، کارشناسان معتقدند به علت توقف صادرات برنج هندوستان، اثر جنگ روسیه و اوکراین بر بازار غلات جهان و خشکسالی بخشی از شالیزارهای شمال کشور، در نیمه دوم سال باید شاهد رشد دوباره قیمت حبوبات و برنج در بازار باشیم.
کریم اخوان، رییس انجمن واردکنندگان برنج ایران، چندی پیش از کاهش میزان خرید برنج در ماه‌های اخیر خبر داد و عامل آن را گرانی برنج در سال ۱۴۰۱ دانست. این روزها، قیمت هر کیلو برنج صدری دم‌سیاه ۱۵۳ تا ۲۲۰ هزار تومان و برنج هاشمی آستانه از ۱۰۰ تا ۱۴۵ هزار تومان است.
چهارم تیر امسال نیز در فاصله کمتر از یک ماه مانده به دوره شروع ممنوع شدن واردات برنج، انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج در نامه‌ای خطاب به رییس کمیسیون کشاورزی مجلس یادآور شد که برقراری دوره ممنوعیت واردات برنج در سال ۱۴۰۰ باعث کمبود و افزایش قیمت برنج خارجی شد و اثر آن بر قیمت برنج ایرانی رشد ۵ برابر قیمت بود.
این در حالی است که اعضای انجمن در نامه خود هشدار داده‌اند که وضع بازار امروز مشابه با وضع سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است و در صورت اصرار دولت بر اجرای سیاست‌های قبلی، مردم باز هم شاهد رشد ناگهانی و چندبرابری قیمت برنج خواهند بود.
به این ترتیب، هرچند گرانی در نیمه ابتدایی سال دست از سر سفره مردم بر نداشت، به باور کارشناسان، تورم در حوزه اقلام خوراکی در نیمه دوم سال چشم‌اندازی به‌مراتب نگران‌کننده‌تر خواهد داشت؛ وضعیتی که پیامد آن جز افزایش تعداد افراد زیر خط فقر و خالی‌تر شدن سفره‌های مردم نخواهد بود.
جهان صنعت