آشنایی با یک فناوری کاربردی هنگام وقوع زمین‌لرزه
تعدادی از مشترکان تلفن‌همراه هفته گذشته هشداری مبنی بر وقوع زلزله دریافت کردند، تعدادی آن را مربوط به هک شدن شبکه تلفن‌همراه کشور مرتبط دانستند، برخی نیز هراسان و سراسیمه راهی کوچه و خیابان شدند! اما بررسی‌ها همان ساعات اولیه نشان داد نه شبکه تلفن‌همراه هک شده و نه اساسا زلزله‌ای اتفاق افتاده است؛ اما ماجرا چه بود؟
موبنا – هشدار زلزله هفته گذشته حواشی زیادی برای برخی از مشترکین تلفن‌همراه به‌وجود آورد. مشترکان که تا این لحظه هشداری از این دست را دریافت نکرده بودند، 16 آذر ماه پیامی مبنی بر وقوع زلزله دریافت کردند و نگران از حادثه پیش رو بودند که خبر از هک کردن شبکه تلفن‌همراه در فضای مجازی پیچید. اما بررسی‌ها نشان می‌داد نه هک صورت گرفته و نه زلزله‌ای آمده، در واقع ماجرا مربوط به توسعه یک فناوری رایج موسوم به شیک‌الرتس (Shake Alerts) بود که در بسیاری کشورهای جهان جهت کاهش آسیب‌های حوادثی نظیر زلزله در حال توسعه است. از آنجایی که مشترکین با فناوری شیک‌الرتس آشنا نبودند و یکی از اپراتورها هم در حال تست و توسعه این فناوری برای اجرایی کردن آن در کشور بود، یک اشتباه ساده باعث شد همه تصور کنند اتفاقی از جنس هک شدن یا زلزله به وقوع پیوسته است.
با وجود اینکه این اتفاق باعث شد تا تعدادی زیادی از مشترکین گوشی‌های اندرویدی، با گزینه و قابلیت‌های ویژگی موسوم به «هشدار اضطراری» آشنا شوند، اما کماکان این امکان برای خیلی‌ها چندان شناخته شده نیست.
قبل از هر چیز بد نیست بدانید در گوشی‌های اندرویدی قابلیتی به نام هشدار اضطراری وجود دارد که معمولا فعال است. این قابلیت بر مبنای محل استقرار فرد و همچنان سایت‌هایی که از آن‌ها داده دریافت می‌کند، مانند شیک‌الرتس، هشدارهایی مبنی بر وقوع زلزله ارسال می‌کند.
اسماعیل بایرام‌نژاد، رئیس مرکز لرزه نگاری کشور درخصوص این سیستم هشدار این گونه توضیح می‌دهد: «در سال‌های اخیر سامانه‌های هشدار سریع زلزله در دنیا عرضه شده که تاکنون در ایران کاربردی نشده است. این سامانه‌ها در زمان وقوع زلزله کاربرد دارند و در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ ثانیه قبل از وقوع زلزله اخطارهایی را صادر می‌کنند و براساس این اخطارها، اقدامات بعدی انجام می‌شود.»
در این باره لازم است بدانید روزانه زمین‌لرزه‌های بسیاری در جهان روی می‌دهد و صدها میلیون نفر در مناطق زلزله خیز زندگی می کنند. به همین دلیل یک هشدار اولیه می‌تواند به مردم کمک کند تا برای زمین‌لرزه یا حوادث مشابه آماده شوند. یکی از زیرساخت‌هایی که می‌تواند برای این کار مورد استفاده قرار گیرد ،گوشی‌های هوشمندی است که امروز در دست تمام مردم وجود دارد.
شرکت‌های زیادی هم در حوزه این فناوری فعالیت دارند؛ یکی از شرکت‌ها گوگل است. گوگل در سال‌های اخیر برای تشخیص زلزله در آمریکا با تیم شیک‌آلرت همکاری می‌کند که از شبکه‌ای متشکل از حدودا دو هزار حسگر لرزه‌ای است و داده‌های این حسگرها، به تعیین مکان و اندازه زلزله کمک می‌کند. سیستم شیک‌آلرت سیگنالی را به سیستم هشدار زلزله اندروید ارسال می‌کند و سپس هشدار زلزله مستقیماً برای کاربران اندروید ارسال می‌شود.
همان‌طور که اشاره شد گوگل مدتی است روی این فناوری کار می‌کند. در واقع دو سال پیش کمپانی گوگل با همکاری سازمان زمین شناسی آمریکا و همچنین دفتر خدمات اضطراری فرماندار کالیفرنیا تصمیم گرفتند سیستمی راه‌اندازی کنند تا هشدار زمین لرزه را از طریق گوشی‌های اندرویدی به کاربران ارسال کند.
این سیستم به گوشی‌های کاربران اجازه می‌دهد زمین لرزه را شناسایی کند و به آن‌ها هشدار دهد تا سریعا پناه بگیرند. این نخستین باری بوده که گوگل با همکاری برخی سازمان‌های دیگر در آمریکا موفق شده زلزله را از طریق گوشی‌های اندرویدی پیش‌بینی کند. کاربران مستقر در ایالت کالیفرنیا – بعد از استفاده از این سیستم – در توییتر خود نوشتند که پنج الی ۱۰ ثانیه پیش از وقوع زمین لرزه هشدار دریافت کرده‌اند.
به غیر از برخی از ایالت‌های آمریکا، گوگل از رویکرد اشتراک جمعی اطلاعات، برای تشخیص زلزله استفاده می‌کند. در این فرایند از اطلاعات شتاب‌سنج‌های موجود در گوشی‌های هوشمند استفاده می‌شود که می‌توانند ارتعاشات و سرعت را حس کنند و در نتیجه سیگنال‌هایی که احتمال وقوع زلزله را نشان می‌دهند را تجمیع کنند. اگر گوشی وقوع لرزه‌ای را تشخیص دهد که فکر می‌کند ممکن است زلزله باشد، سیگنالی را به همراه موقعیت مکانی از محل وقوع لرزش به سرور تشخیص زلزله گوگل ارسال می‌کند. سپس سرور اطلاعات بسیاری از تلفن‌ها را ترکیب می‌کند تا بفهمد که آیا زلزله‌ای در حال وقوع است یا خیر. این سیستم هشدار از بیش از دو میلیارد تلفن اندرویدی در حال استفاده در سراسر جهان به عنوان مینی لرزه‌سنج برای ایجاد بزرگترین شبکه تشخیص زلزله در جهان استفاده می کند. این تلفن‌ها لرزش و سرعت لرزش زلزله را تشخیص می‌دهند و به کاربران اندروید در مناطق آسیب دیده هشدار می‌دهند.
