چه موانعی سد راه کیف پول الکترونیکی در ایران است؟

پرداخت بدون اصطکاک مفهوم جدیدی است که در حوزه‌ی پرداخت یکی از معیارهای اصلی خلق ارزش در روش‌های پرداخت به شمار می‌آید. پرداخت بدون اصطکاک به معنای روش پرداختی است که موانع و مشکلات پرداخت در آن ناچیز و نادیدنی باشد.

اما این امکان فینتکی در ایران برخلاف دنیا به اندازه‌ی کافی فراگیر نشد. قطعا شرایط و قوانین بانکی در هر کشوری تفاوت دارد و ایران نیز شرایط متفاوتی با کشورهای توسعه یافته دارد اما با توجه به پیشرفت شرکت‌های فینتکی در ایران نیاز است که به این دلایل و عواملی که آن‌ها را به‌وجود می‌آورد بپردازیم.

در این مقاله انواع کیف پول الکترونیکی را شرح می‌دهیم و دلایل عدم استقبال از آن را توضیح می‌دهیم.

کیف پول الکترونیکی و سیستم‌های ارائه‌دهنده‌ی آن

امروزه  اپلیکیشن‌های موبایل در اکوسیستم پرداخت نقش تعیین‌کننده‌ای دارند، در واقع غالب راه‌حل‌های بانکی چه در حوزه‌ی فرهنگ پرداخت(مصرف‌کننده)‌ و چه در صنعت پرداخت(خدمات‌دهنده) با توجه به کاربرد آن‌ها در گوشی‌های هوشمند ارزیابی می‌شوند زیرا که همه‌چیز در این وسایل کوچک حمل‌شونده ارائه می‌شود. وقتی از کیف پول الکترونیکی صحبت می‌کنیم به دو نوع اصلی اشاره داریم: کیف پول الکترونیک و کیف پول دیجیتال. این دو کیف چه تفاوتی دارند؟ کیف پول الکترونیکی آفلاین است و کیف پول دیجیتال آنلاین. کیف پول الکترونیکی با استفاده از روش‌های و سیستم‎های پرداخت با موبایل مانند سیستم NFC یا QR Code برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کند. به این معنا که با نزدیک کردن گوشی موبایل به دستگاه کارت‌خوان می‌توان پرداخت را انجام داد. به عنوان یک نمونه‌ کیف پول الکترونیکی که در ایران با استفاده از این سیستم کار می‌کند می‌توان از کیف پول کهربا نام برد که زیر نظر بانک مرکزی پیاده‌سازی شده است.

نوع دیگر کیف پول الکترونیکی یا آفلاین با سیستم پیش‌پرداخت کار می‌کند. در سیستم پیش‌پرداخت مشتری یک حساب در شرکت تامین‌کننده‌ی کیف پول دارد و این شرکت نیز چند حساب بانکی امانی مختلف دارد که انواع تراکنش‌های مالی در سیستم داخلی ارائه‌دهنده‌ی این ابزار می‌تواند به صورت آفلاین و آنلاین انجام شود.

این روش پرداخت از آن‌جا که از دفعات انتقال اطلاعات حساس حساب بانکی مشتریان کم می‌کند امنیت بالایی دارد. همچنین این روش برای شبکه‌ی شتاب و شاپرک نیز به این جهت که  بسیاری از هزینه‌های عملیاتی آن‌ها را کاهش می‌دهد بسیار ارزشمند است.

کیف پول الکترونیکی در ایران نیز از طرف بسیاری از پرداخت‌یار‌ها PSP و شرکت‌های فینتکی برای انجام تراکنش‌های خرد ارائه شده است. بیشترین خدماتی که این کیف پول‌ها ارائه می‎دهند برای انتقال وجه و پرداخت است. در این سیستم مشتری برای استفاده از کیف پول خود در دستگاه‌های کارت‌خوان این پذیرنده‌ها  باید حتما از اپلیکیشن همان شرکت استفاده کند و این مشتری را محدود می‌کند و این یکی از اولین موانع خدمات کیف پول الکترونیکی به شمار می‌رود. اما این محدودیت چگونه رفع می‌شود؟ تنها با تعامل زیرساخت‌های بانکی و نظام پرداخت در ایجاد قوانین و الزاماتی که بتواند این فضا را برای ارائه‌دهندگان کیف پول به‌وجود بیاورد بدون این‌که محدودیتی برای توسعه و نوآوری آن‌ها بسازد.

سیستم کارمزد نادرست

در سیستم فعلی در پرداخت به‌وسیله‌ی کارت بانکی پذیرنده و پرداخت‌کننده برای تراکنش‌های خود هیچ کارمزدی پرداخت نمی‌کنند. اما اگر بخواهند از کیف پول الکترونیکی استفاده کنند باید هزینه‌ی کارمزد را نیز بپردازند که همین یکی از موانع اصلی استفاده از کیف پول الکترونیکی است.

قوانین نادرست در کیف پول الکترونیکی

میزان مبلغی که به عنوان سقف مبلغ روزانه برای کیف پول الکترونیکی تعیین شده است بسیار کم است. آن‌چه آخرین بخشنامه بانک مرکزی درباره‌ی سقف پرداخت در کیف پول‌های الکترونیکی مشخص کرده برای مشتریان بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است. بدیهی است که بسیاری از تراکنش‌های روزانه‌ی ما در این بازه قرار نمی‌گیرند و این خود به یک محدودیت تبدیل می‌شود.

همچنین براساس دستورالعمل ضوابط فعالیت بانک‌های عامل و راهبران کیف پول الکترونیکی در نظام پرداخت کشور بسیاری محدودیت‌های جدید از مسئولیت‌های صدور، نگهداری، مدیریت و کنترل خدمات که همگی بر عهده‌ی بانک‌های ارائه‌دهنده‌ی این خدمت گذاشته شده بدون این‌که بانک‌ها آمادگی لازم و یا زیرساخت‌های این اقدامات و مسئولیت‌ها را داشته باشند. همچنین در بخش دیگری از این دستورالعمل شفافیتی برای تفکیک وظایف بانک عامل و شرکت راهبر موردنظر مشخص نشده و نوع همکاری و مسئولیت‌های آن تعیین نشده که این مسئله در نهایت به عدم تمایل به همکاری بانک‌ها با شرکت‌های فینتکی مانند وندار(/https://vandar.io) می‌انجامد.

در نهایت آن‌چه حائز اهمیت است تشخیص چالش‌ها و موانع سد راه فناوری‌های جدید بالاخص فناوری‌های مالی است که در رشد و توسعه‌ی اقتصادی بسیار مهم هستند. در حوزه‌ی کیف پول الکترونیک نیز قانون‌گذاران و شرکت‌های ارائه‌دهنده می‌توانند با بررسی دقیق نمونه‌های موفق خارجی مانند اپل‌پی یا استارباکس به راهکارهایی دست یابند که مشکلات را حل کند.

منبع: وبلاگ وندار