طول روزهای زمین به شکل شگفت‌انگیزی درحال افزایش است!
ساعت‌های اتمی به همراه سیستم‌های اندازه‌گیری دقیق نجومی، نشان می‌دهند که روزهای زمین درحال طولانی‌تر شدن هستند. نکته جالب آن است که داشمندان علت این افزایش طول روزهای زمین را فعلاً به‌طور قطع نمی‌دانند!
موبنا – این موضوع تاثیرات بسیار محسوسی بر زندگی ما و کارکرد برخی وسایل خواهد داشت. از ساعت و زمان‌گیری که بگذریم، تکنولوژی‌های زیادی در زندگی مدرن ما، مثل GPS، تحت تاثیر این موضوع قرار خواهند گرفت و کارکردشان اندکی مختل خواهد شد.
تغییرات طول روز در زمین
در چند دهه گذشته، سرعت چرخش زمین در محور خود که تعیین‌کننده آن است که طول یک روز چه‌قدر خواهد بود، درحال افزایش بوده است؛ یعنی روزهای ما درحال کوتاه‌تر شدن بوده‌اند. درواقع روز هشتم تیر سال 1401 (مصادف با 29 ژوئن 2022) که سپری کردیم، به‌عنوان کوتاه‌ترین روز تاریخ زمین ثبت شد!
با وجود این رکورد، از سال 2020، روند تغییر کرده و سرعت چرخش زمین درحال کاهش بوده است. یعنی روزها بلندتر می‌شوند و علت آن را فعلاً کسی نمی‌داند.
درحالی که ساعت روی دست ما یا ساعت روی صفحه گوشی‌مان نشان می‌دهند که یک روز دقیقاً 24 ساعت دارد، زمان دقیقی که طول می‌کشد تا زمین یک دور کامل بچرخد مقدار خیلی کمی تفاوت دارد و تغییر هم می‌کند. گاهی میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا تغییر کند، گاهی هم در یک آن تغییر می‌کند. حتی عواملی مانند زلزله و طوفان هم می‌توانند نقشی در این تغییر طول روز ایفا کنند.
سیاره‌‌ای که مدام درحال تغییر است
طی میلیون‌ها سال، چرخش زمین به دلیل اثر اصطکاک ناشی از جزر و مد به‌وجود آمده توسط ماه، درحال کند شدن بود. این پروسه در هر قرن، چیزی حدود 2.3 میلی‌ثانیه به طول هرروز اضافه کرد. درواقع طول روز زمین در چند میلیارد سال پیش، 19 ساعت بود.
در 20 هزار سال گذشته، پروسه دیگری در جهت مخالف پروسه قبلی، در جریان و درحال افزایش سرعت چرخش زمین بوده است. هنگامی که آخرین عصر یخبندان تمام شد، ذوب شدن صفحه‌های یخ‌های قطبی باعث کاهش فشار سطح زمین شد، در نتیجه گوشته زمین آرام آرام به قطب‌ها نزدیک‌تر شد.
این موضوع باعث شد که جرم گوشته به قطب‌ها و درواقع محور حرکت زمین نزدیک‌تر شود و در نتیجه سرعت حرکت سیاره ما را افزایش داد. این پروسه، طول روزهای زمین را 0.6 میلی‌ثانیه در هر قرن کاهش می‌یابد.
طی دهه‌ها و قرن‌های اخیر، ارتباط بین سطح بیرونی و لایه‌های درونی زمین، نقش مهم‌تری را در تعیین طول یک روز بازی می‌کنند. یعنی زلزله‌های بزرگ هم می‌توانند به مقدار کمی طول روزهای زمین را تغییر دهند. مثلاً محققان بر این باورند که زلزله بزرگ ژاپن در سال 2011، چرخش زمین را حدود 1.8 میکروثانیه سریع‌تر کرد.
سوای این تغییرات بلندمدتی که گفتیم، در بازه‌های زمانی کوچک عناصری مثل آب و هوا هم می‌توانند تاثیر مهمی در چرخش زمین، در هر دو جهت، داشته باشند. مثلاً چرخه‌های جزر و مد در نقاط مختلف سیاره، باعث جابه‌جایی جرم در زمین و نتیجتاً باعث افزایش یا کاهش چند میلی‌ثانیه‌ای طول یک روز می‌شوند.
از عوامل دیگر تغییر طول روز در زمین، می‌توان به تغییرات اتمسفر، جریان اقیانوس‌ها، برف‌ها و باران‌های فصلی و استخراج آب‌های زیرزمینی اشاره کرد.
چرا چرخش زمین ناگهان کندتر شده؟
از سال 1960 که اپراتورهای رادیوهای تلسکوپی در رصدخانه‌های اطراف زمین، به تکنیک‌های رصد لحظه‌ای اجرام آسمانی به‌صورت همزمان رسیده‌اند، تخمین‌های بسیار دقیق‌تری از سرعت چرخش زمین می‌توانیم داشته باشیم.
مقایسه این تخمین‌ها با ساعت اتمی نشان می‌دهد در چندسال اخیر طول روزهای زمین درحال کاهش بوده است. اما همان‌طور که گفتیم، با وجود آن‌که در هشتم تیر همین امسال به کوتاه‌ترین روز تاریخ زمین رسیدیم، شیب بلندتر تغییرات طول زمین نشان می‌دهد که روزها از سال 2020 درحال بلندتر شدن هستند. این تغییر در 50 سال اخیر بی‌سابقه بود.
علت این تغییر مشخص نیست. می‌تواند به دلیل تغییرات آب و هوایی و اقلیمی باشد، می‌تواند هم به دلیل افزایش میزان ذوب لایه‌های یخ باشد. ولی این وقایع در سال‌های اخیر به شکل چشم‌گیری افزایش نداشته‌اند که بتوانیم راحت‌تر این تغییر را گردن آن‌ها بی‌اندازیم.
نظریه دانشمندان این است که علت این تغییر ناگهانی و اسرارآمیز سرعت چرخش زمین، پدیده‌ای به نام «لرزش چندلر» باشد. اگر شما هم فقط صحنه رقصیدن چندلر بینگ در سریال F.R.I.E.N.D.S به ذهنتان آمد، تنها نیستید.
لرزش چندلر پدیده‌ای است که طی آن محور چرخش زمین جابه‌جا و مقداری منحرف می‌شود و حدود 430 روز در همان وضعیت باقی می‌ماند. این پدیده را اولین بار ست کارلو چندلر، ستاره‌شناس آمریکایی کشف کرد و «لرزش چندلر» نام گرفت.
مشاهدات توسط رادیوهای نجومی نشان می‌دهند که این لرزش و انحراف، در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است، پس این پدیده می‌تواند مستقیماً با افزایش طول روزهای زمین در ارتباط باشد.
نظریه دیگری هم که ممکن است دلیل این تغییر ناگهانی در طول روزها باشد، آن است که هیچ اتفاق خاصی در داخل یا خارج از زمین نیفتاده است! درواقع شاید این تغییر، صرفاً نتیجه تاثیرات جزر و مد در مدتی طولانی باشد که از سال 2020 نتیجه خودش را نشان داده و تغییری موقت در طول روز در زمین به‌وجود آورده است.
منبع: آی تی رسان
