روغن لحیم برای چیست؟
روغن لحیم ماده‌ای است که قبل از شروح لحیم‌کاری بر روی سطوح قطعات زده می‌شود تا باعث افزایش استحکام اتصالات شود.
لحیم کاری یکی از فرآیندهای مهم و پایه‌ای در صنایع الکترونیک است.کاربرد لحیم‌کاری، اتصال دو یا چند قطعه الکترونیکی به یکدیگر است. این فرآیند معمولا استحکام بالایی دارد و قطعات به خوبی به یکدیگر متصل می‌شوند. اما بروز اشکالاتی در این روش اتصال، ممکن است در مواردی باعث عدم استحکام اتصال بین قطعات شود. دلیل این امر می‌تواند متفاوت باشد اما مهم‌ترین عواملی که باعث بروز این مشکل می‌شوند، وجود آلودگی و مواد خارجی بر روی سطح لحیم کاری است. این آلودگی‌ها ممکن است باعث اکسیداسیون در اتصال شده و از استحکام آن کم کند. اما چاره چیست؟ برای رفع این مشکل از یک روغن خاص به نام روغن لحیم استفاده می‌کنند. در این مقاله قصد داریم تا با این روغن و کاربرد آن بیشتر آشنا شویم و ببینیم برای تهیه آن باید به چه نکاتی توجه کرد.
برای خرید ابزار لحیم کاری و مشاوره خرید می‌توانید با کارشناسان آوازک به شماره 02191016050 تماس بگیرید.
لحیم کاری چیست؟
لحیم یک آلیاژ فلزی قابل ذوب است که برای ایجاد پیوند دائمی بین قطعات فلزی استفاده می‌شود. لحیم برای اتصال قطعات پس از خنک شدن، ذوب می‌شود زیرا نقطه ذوب لحیم، کمتر از قطعات در حال اتصال است. همچنین لحیم‌کاری باید در برابر اثرات اکسیداتیو و خورنده که به مرور زمان باعث تخریب اتصال می‌شود، مقاوم باشد. به علاوه لحیم‌کاری که در ایجاد اتصالات و بردهای الکتریکی استفاده می‌شود نیز باید ویژگی‌های الکتریکی مطلوبی داشته باشد.
«لحیم‌کاری نرم» معمولاً دارای محدوده نقطه ذوب 90 تا 450 درجه سانتیگراد است و بیشتر در صنایع الکترونیک، لوله کشی و فلزکاری استفاده می‌شود. آلیاژهایی که بین 180 تا 190 درجه سانتیگراد ذوب می‌شوند، متداول‌ترین مواردی هستند که در این روش، استفاده می‌شوند. لحیم کاری که با استفاده از آلیاژهایی با نقطه ذوب بالاتر از 450 درجه سانتیگراد انجام می‌شود، «لحیم کاری سخت» یا «لحیم کاری نقره» نامیده می‌شود.
روغن لحیم چه ماده‌ای است؟
استحکام اتصالات بین دو قطعه در هنگام لحیم‌کاری بسیار مهم است. اما عواملی مانند آلودگی سطوح و برد، می‌تواند این استحکام را کم کند. نتیجه این است که ممکن است پس از لحیم‌کاری، قطعات از هم و یا از برد جدا شوند. همچنین ایجاد مشکلی با نام اکسیداسیون نیز ممکن است لحیم‌کاری را سست کند و مانع از اتصال قوی بین قطعات شود. این مشکل وقتی به وجود می‌آید که هنگام اتصال بین دو رسانا، به دلیل دمای بسیار بالا، لایه‌ای از اکسید فلز به وجود آید.
این لایه پس از ایجاد اتصال، پیوند بین دو قطعه را سست کرده و ممکن است پس از مدتی قطعات از هم جدا شوند. برای جلوگیری از این مشکل در صنعت الکترونیک، از یک نوع روغن خاص، با نام روغن لحیم استفاده می‌شود. کارکرد این روغن این است که با پاک کردن سطوح قطعات هنگام لحیم‌کاری از بروز مشکلاتی مانند اکسیداسیون نیز جلوگیری می‌کند. این نوع از روغن حاوی ماده‌ای با نام «کلیفون» است که مواد خارجی و آلودگی‌ها را از روی سطوح پاک کرده و اکسیدهای ایجاد شده را نیز از بین می‌برد.
روغن لحیم، چگونه از ایجاد پیوند سست بین قطعات جلوگیری می‌کند؟
در مورد کارکرد استفاده از روغن لحیم باید گفت که این روغن می‌تواند تا حد زیادی آلودگی‌ها و مواد زائد از جمله اکسیدهای تشکیل شده روی فلزات را در خود حل کرده و از محل اتصال دور کند. با این روش اتصال ایجاد شده توسط لحیم‌کاری، قدرت و استحکام بیشتری خواهد داشت. برای استفاده از این روغن در هنگام لحیم کاری باید ابتدا بر روی سطح اتصال را به آن، آغشته نمود.
پس از انجام این کار می‌توان لحیم‌کاری را انجام داد. این روغن، مواد آلوده‌کننده سطوح را در خود حل می‌کند. در مرحله بعد وقتی هویه داغ به محل اتصال نزدیک می‌شود، روغن لحیم کنار می‌رود و مواد آلوده‌کننده را نیز از محل دور می‌کند. با این روش، یک اتصال مستحکم به وجود می‌آید. برخی از سیم‌های هویه مورد استفاده امروزی مقداری از این روغن را در خود دارند. با خرید سیم لحیم هایی از این نوع، دیگر نیازی به استفاده از این روغن نیز نیست. سیم لحیم آساهی، یکی از بهترین برندهای سیم لحیم موجود در بازار است که در آن از فلاکس و یا نوعی از روغن لحیم استفاده شده که باعث ایجاد پیوند قوی و با سرعت در نقطه جوش می‌شود.
فلاکس چیست و چه تفاوتی با روغن لحیم دارد؟
یکی از موادی که به عنوان جایگزینی برای روغن لحیم به شمار می‌آید، فلاکس است. این ماده برای جلوگیری از ایجاد اکسیداسیون در محل اتصال در لحیم کاری به کار می‌رود. وقتی از فلاکس استفاده می‌کنید، هنگام برخورد با قلع، حالتی کروی در محل اتصال ایجاد می‌کند که ظاهر تمیزتر و مناسب‌تری به اتصال می‌دهد و استحکام آن را بیشتر نیز می‌کند.
علاوه بر این مورد، استفاده از فلاکس باعث خنک‌سازی سطوح بعد از لحیم‌کاری نیز می‌شود. یک تفاوت عمده این دو ماده با یکدیگر این است که استفاده از Flux زمان مورد نیاز برای لحیم‌کاری را نیز کاهش می‌دهد. البته برخی از افراد به علت شباهت‌های زیاد این دو ماده به یکدیگر، فلاکس را نوعی روغن لحیم می‌دانند. این ماده روغنی، کارکردی شبیه به روغن لحیم معمولی داشته و در صورت در دسترس نبودن آن می‌توانید از فلاکس استفاده کنید.
ویژگی‌های یک روغن لحیم باکیفیت چیست؟
برخی از ویژگی‌های مهم این ماده عبارت است از:
- روغن لحیم باکیفیت باید قدرت نفوذ به فلز را داشته باشد.
- کیفیت این محصول باید به گونه‌ای باشد که تمام چربی‌ها و آلودگی‌ها را از روی سطوح به راحتی پاک کند.
- این روغن نباید به هیچ وجه با فلزات ترکیب شده و واکنشی با قطعات فلزی ایجاد کند.
- داشتن نقطه ذوب پایین‌تر از لحیم برای این ماده بسیار مهم است زیرا باید زودتر از ماده لحیم ذوب شده و آلودگی‌ها را از محل لحیم‌کاری دور کند.
کاربردهای روغن لحیم چیست؟
کاربرد اصلی این روغن در هنگام لیحم‌کاری است. این نوع از روغن با حل کردن آلودگی‌ها در خود، سطوح را برای ایجاد یک لحیم‌کاری مستحکم آماده می‌کند. این ماده از ایجاد اکسیداسیون در هنگامی که فلز داغ در معرض هوا قرار می‌گیرد نیز جلوگیری می‌کند. اما کاربرد این روغن مفید فقط به این موارد خلاصه نمی‌شود و موارد کاربرد مفید دیگری نیز دارد.
1. اتصال فلزات به یکدیگر
این ماده در هنگام اتصالات فلزات که با روش‌هایی با دمای بالا انجام می‌شود، کمک بزرگی است و به استحکام اتصال کمک می‌کند. این ماده از اکسیدشدن پایه و نیز ماده‌ای که برای لحیم‌کاری و یا پر کردن آن به کار می‌رود، جلوگیری می‌کند. به علاوه، با پوشاندن سطح داغ هم از ایجاد اکسید فلز جلوگیری می‌کند و هم آلودگی‌ها و اکسیدهای ناخواسته را در خود حل کرده و از محل دور می‌کند.
2. هنگام فرآیند لحیم‌کاری
در لحیم‌کاری علاوه بر مزایای ذکر شده، استفاده از این ماده باعث می‌شود تا خیس شدن فلز مایع افزایش پیدا کند و اتصال مستحکم‌تر ایجاد شود.
3. لحیم‌کاری نقره
یکی دیگر از کاربردهای مهم این ماده، استفاده گسترده آن در هنگام لحیم‌کاری نقره یا لحیم‌کاری سخت است. لحیم‌کاری نقره به دماهای بسیار بالاتری نسبت به فرآیند لحیم‌کاری معمولی نیاز دارد . دما برای انجام این کار به صورت بهینه باید به بیش از 850 درجه سانتیگراد برسد. در این صورت روغن لحیم باید از ایجاد اکسیداسیون با شدت بیشتری جلوگیری کند. در این مورد روغن‌ها باید یک مانع فیزیکی بر روی سطوح به وجود آورند تا از اکسید شدن سریع آن جلوگیری شود.
4. ذوب برخی مواد و ترکیبات
این ماده کاربردهای دیگری در هنگام ذوب و از بین بردن ناخالصی‌های ترکیبات و مواد گوناگون نیز دارد. در هنگام ذوب برخی مواد مانند سنگ آهک، برخی کلریدهای معدنی و فلوریدها، روغن لحیم نیز به کوره ذوب اضافه می‌شود. این ماده در این موارد به پاکسازی ترکیبات اضافی در هنگام این فرآیند کمک می‌کند.
هنگام خرید روغن لحیم باید به چه نکاتی دقت کنیم؟
این نوع از روغن کاربرد مهمی در صنایع و ساخته‌ها‌ی الکترونیکی دارد. مرغوب نبودن روغن مورد استفاده از هنگام اجرای یک پروژه ممکن است برایتان گران تمام شود. پس اولین نکته‌ای که هنگام خرید این محصول باید به آن توجه کنید، مرغوب بودن و اصل بودن آن است. حتما در بازار و در بین اهالی مشتریان این محصول، پرس و جو کنید تا نوعی مرغوب و موثر را انتخاب کنید.
به طور کلی دو مدل از این روغن در بازار موجود است. روغن لحیم ممکن است به صورت مایع و یا جامد به فروش برسد. بیشتر افراد معتقد هستند که نوع جامد این محصول کیفیت قابل قبول‌تری از نوع مایع دارد. روغن‌های موجود در بازار بر طبق استاندارد ISO 9454-1 اروپا و با یک کد 4 رقمی دسته‌بندی شده‌اند. برای خرید این محصول قیمت روغن لحیم نیز مهم است اما توجه داشته باشید که هیچ گاه کیفیت را فدای قیمت تمام شده نکنید. در هنگاه خرید بهتر است تا این موارد را نیز به یاد داشته باشید:
- رنگ روغن نباید کدر باشد. شفاف بودن رنگ این محصول می‌توانید نشانه اصل بودن آن باشد.
- توجه کنید که دور قالب ظرف حالت زنگ‌زده نداشته باشد.
- روغن مرغوب نباید سریع ذوب شود.
- این مدل از روغن باید پس از ذوب شدن، توانایی نفوذ در فلز را داشته باشد.
سخن آخر
لحیم‌کاری یکی از فرآیندهای مهم در صنعت الکترونیک به شمار می‌آید. کیفیت و استحکام اتصال بین دو قطعه و یا برد، در این صنعت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این اتصال با روش لحیم‌کاری به دلایل گوناگون ممکن است پس از مدتی استحکام اولیه خود را از دست بدهد. روغن لحیم ماده‌ای است که قبل از شروح لحیم‌کاری بر روی سطوح قطعات زده می‌شود تا باعث افزایش استحکام اتصالات شود. این ماده با توجه به ترکیباتش، ناخالصی‌ها و آلودگی سطوح را در خود حل کرده و با ایجاد لایه محافظ بر روی قطعات از اکسیداسون جلوگیری می‌کند. بهتر است برای افزایش استحکام لحیم‌کاری از روغن لحیم باکیفیت استفاده نمایید.