کهکشانی در دل صورت فلکی ماهی

موبنا – ناسا با انتشار این تصویر نوشت: شاید در ابتدا به نظر برسد که این کهکشان‌ها از جهت خاصی در حال برخورد با یکدیگر هستند اما نیازی نیست نگران باشید چرا که در واقع این کهکشان‌ها میلیون‌ها سال نوری از یکدیگر فاصله دارند.

در این تصویر که توسط “دوربین میدان باز ۳”(WFC۳) تلسکوپ فضایی هابل ثبت شده است، یک کهکشان واقع در صورت فلکی ماهی یا حوت(Pisces) میزبان دو رویداد نجومی جالب است: در یک سمت، یک ستاره متغیر دلتا قیفاووسی که نور آن به طور منظم روشن و کم می‌شود، حضور دارد و در سمتی دیگر یک انفجار ابرنواختر بزرگ که مرگ یک ستاره عظیم است در حال رخ دادن است. از آنجایی که هر دو رویداد نجومی دارای درخشندگی قابل پیش‌بینی هستند، به ستاره شناسان در اندازه‌گیری سرعت انبساط جهان کمک می‌کنند.

یک متغیر دلتا قیفاووسی به ستاره متغیری گفته می‌شود که در این گروه قرار گرفته باشد. بین قدر مطلق و دوره تناوب نور این گروه ستارگان رابطه مشخصی وجود دارد. از این رو می‌توان به راحتی از طریق داشتن تناوب قدر ظاهری به قدر مطلق آن را رسید و از طریق مقایسه، فاصله این ستارگان را بدست آورد. این کار روشی معمول در اندازه‌گیری فاصله بین کهکشانی است.

چندی پیش “دوربین میدان باز ۳” هابل که مسئول تصویربرداری در طول موج‌های نوری ‌گوناگون است، پس از آن که یک ماه در حالت ایمن قرار گرفته بود رصد خود را مجددا آغاز کرد. هابل پروژه‌ی مشترک ناسا و آژانس‌ فضایی اروپا و کانادا است و بیش از سه دهه به رصد فضا پرداخته است. این تلسکوپ بیش از ۱.۵ میلیون رصد انجام داده و بیش از ۱۸ هزار مقاله علمی براساس داده‌های آن منتشر شده است. هابل با سرعت ۲۷ هزار و ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت مدار زمین را دور می‌زند و در فاصله‌ی ۵۴۷ کیلومتری زمین قرار دارد. این تلسکوپ در ماه آوریل سال ۱۹۹۰ از پایگاه فضایی کندی در فلوریدا به فضا ارسال شد. هابل” یکی از بزرگترین و پرکاربردترین تلسکوپ‌ها به شمار می‌آید.

چندی پیش ناسا تلسکوپ قدرتمند دیگری موسوم به “جیمز وب” که اغلب به عنوان جانشین هابل از آن یاد می‌شود را پرتاب کرد. “وب” اغلب به عنوان جانشین یا جایگزین هابل توصیف می‌شود، اما به رغم تعداد انگشت شماری مشکل در طول این سالها، ابزارهای علمی “هابل” همچنان قوی هستند. نمی‌توان گفت “وب” جایگزین “هابل” خواهد شد، چرا که “هابل” همچنان در حال رصد کیهان است و ناسا امیدوار است تا چند سال دیگر، احتمالا تا دهه ۲۰۳۰ نیز بتواند از آن استفاده کند.

تلسکوپ فضایی “جیمز وب” در تاریخ ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شد. هدف اصلی این تلسکوپ، بررسی چگونگی شکل‌گیری و تکامل کهکشان‌ها پس از “مه‌بانگ” است و قصد دارد با نگاهی به اعماق کیهان تصاویری از اولین کهکشان‌هایی که تاکنون شکل گرفته‌اند، ثبت کند.

“جیمز وب” ۱۰۰ برابر قدرتمندتر از هابل است. همچنین وب از نور فروسرخ استفاده می‌کند و دارای طول موج‌هایی است که می‌تواند از میان ابرهای غباری نیز که ممکن است از دید هابلِ متکی به نور مرئی جا مانده باشد، گذر کند. وب باید عمیق‌تر از پیش کیهان را رصد کند و کهکشان‌هایی را که پس از مه‌بانگ شکل گرفتند، شناسایی کند. شناسایی این کهکشان‌ها به دلیل دور دست بودن و نور کم برای هابل چندان امکان‌پذیر نیست.

 منبع: ایسنا