پنجه شیطان؛ از کاهش التهاب تا درمان آرتروز(+عکس)

موبنا؛ دکتر رکسانا دانیالی – پنجه شیطان با نام علمی Harpagophytum procumbens، گیاهی است بومی جنوب و جنوب غربی آفریقا به ویژه صحرای نامیبیا و ماداگاسکار و همچنین از تیره کنجد یاPedaliaceae . نام شوم این گیاه به میوه های آن باز می گردد زیرا حاوی برآمدگی های قلاب مانند و کوچک است. به خاطر همین ظاهر متفاوت و نسبتا عجیب و غریب است که از دیرباز به آن “پنجه شیطان” می گویند.

به صورت سنتی از ریشه های این گیاه برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها مانند تب، درد، آرتروز و سوء هاضمه استفاده می شود. پنجه شیطان در واقع گیاهی گلدار محسوب می شود و گل هایی به رنگ صورتی و بنفش دارد.

در مجموع گیاه بوی نامطلوبی ندارد اما حاوی موادی است که مزه آن را تلخ می کنند. در مقاله ای که به وسیله انتشارات سیج در اختیار علاقه مندان قرار گرفته، می خوانیم که این گیاه متشکل از گلیکوزیدهای ایریدوئید است. این دسته از ترکیبات در مطالعات مختلف اثرات ضد التهابی قابل ملاحظه ای از خود نشان داده اند.

با استناد به یک سری از پژوهش های دیگر، ممکن است ایریدوئیدها فواید آنتی اکسیدانی نیز داشته باشند. این موضوع بدین معنا است که گیاه قادر به دفع اثرات مخرب سلولی- مولکولی رادیکال های آزاد خواهد بود.

فاکتورهای فوق از جمله مهم ترین دلایلی هستند که شرکت های دارویی را به سوی فرمولاسیون گیاه پنجه شیطان در قالب مکمل های خوراکی سوق داده اند. محققان معتقد هستند که می توان گیاه مذکور را به عنوان یک درمان بالقوه برای بیماری های مرتبط با التهاب همچون آرتریت و نقرس تحت نظر داشت. از طرفی دیگر پنجه شیطان به صورت قرص و کپسول به منظور تخفیف احساس درد و حمایت از کاهش وزن نیز استفاده می شود.

انواع مکمل های دارویی این ترکیب در داروخانه های سراسر کشور در دسترس هستند. از عطاری ها نیز می توان پودر ریشه گیاه و یا دمنوش های آن را تهیه کرد. 

فوایدی که در ادامه بررسی می شوند، بر اساس مقالات منتشر شده به وسیله مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا گردآوری شده اند:

کمک به کاهش التهاب

التهاب پاسخ طبیعی بدن به آسیب و عفونت های مختلف است و از این رو برای دفاع از بدن در برابر این عوامل کاملا ضروری است. در مقابل التهاب مزمن خود برای سلامتی مضر است و تحقیقات معتبر آن را با بیماری های قلبی عروقی، دیابت و اختلالات مغزی مرتبط دانسته اند. البته شرایطی نیز وجود دارند که مستقیما با مفهوم التهاب تعریف می شوند، مانند بیماری التهابی روده (IBD)، آرتریت و نقرس.

پنجه شیطان به عنوان درمانی بالقوه برای شرایط التهابی مذکور پیشنهاد شده است زیرا حاوی دوز بالایی از گلیکوزیدهای ایریدوئید است. در میان این گلیکوزیدها هارپاگوزید بیشترین تاثیر ممکن را بر کاهش التهاب دارد. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی هم نشان داده اند که هارپاگوزید پتانسیل زیادی در راستای مهار پاسخ های التهابی بدن خواهد داشت. برای نمونه در یک مطالعه روی موش های صحرایی دیده شد که هارپاگوزید به طرز معنا داری عملکرد سیتوکین ها را سرکوب می کند.

کمک به بهبود آرتروز و کاهش درد ناشی از آن

استئوآرتریت شایع ترین شکل آرتریت است که بیش از 30 میلیون بزرگسال را در آمریکا تحت تاثیر خود قرار داده است. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که پوشش محافظ انتهای استخوان مفاصل یعنی غضروف فرسوده شده و به تحلیل می رود. این امر سبب ساییده شدن استخوان ها به هم، تورم، سفتی و درد می شود.

هرچند مطالعات با جامعه آماری بزرگتری در این حیطه نیاز هستند، اما تحقیقات فعلی حاکی از نتیجه مطلوب مصرف پنجه شیطان در راستای کاهش درد مرتبط با آرتروز اند. برای مثال یک مطالعه بالینی متشکل از 122 فرد مبتلا به استئوآرتریت زانو و لگن نشان داد که 2610 میلی گرم عصاره گیاه پنجه شیطان در روز می تواند به اندازه داروهای شیمیایی مورد استفاده برای کاهش درد این بیماری موثر باشد.

به طور مشابه یک پروژهش 2 ماهه روی 42 بیمار استئوآرتریت مزمن نشان داد که مصرف روزانه مکمل پنجه شیطان در ترکیب با مکمل های حاوی زردچوبه و بروملین (محققان معتقد هستند که این ترکیبات نیز اثرات ضد التهابی دارند)، درد را به طور متوسط تا 46 درصد کاهش می دهد.

عوارض جانبی و تداخلات

به نظر می رسد که مصرف مکمل های حاوی پنجه شیطان تا دوز روزانه حداکثر 2610 میلی گرم، بی خطر و ایمن باشد. هرچند هنوز مطالعه دقیقی پیرامون اثرات طولانی مدت این گیاه منتشر نشده است. با این حال عوارض جانبی گزارش شده خفیف هستند و شایع ترین آنها شامل اسهال است. عوارض جانبی نادرتر عبارت اند از واکنش های آلرژیک، سردرد و سرفه.

در مجموع برخی شرایط پزشکی می توانند شما را در معرض خطر بیشتری برای واکنش های جدی تر قرار دهند:

– بیماری های قلبی- عروقی: مطالعات نشان داده اند که پنجه شیطان می تواند بر ضربان قلب و فشار خون تاثیر بگذارد. از این رو بیماران قلبی باید پیش از مصرف این دسته از مکمل ها با پزشک معالج خود مشورت کنند.

– دیابت: گیاه مورد نظر قادر به کاهش قند خون است و از این رو منجر به تقویت اثر داروهای ضد دیابت می شود.

– سنگ کیسه صفرا: استفاده از پنجه شیطان ممکن است تشکیل صفرا را افزایش دهد و مشکلات بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا را تشدید کند.

– زخم معده: تولید اسید معده در نتیجه مصرف این ترکیب گیاهی افزایش می یابد و از این رو سبب افزایش شدت بیماری در مبتلایان به زخم معده خواهد شد.

با توجه به موارد فوق یک سری از داروهای معمول نیز از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ضد انعقادها و آنتی اسیدها با گیاه پنجه شیطان تداخل دارویی دارند.

 منبع: عصرایران