فضای مجازی زیر تیغ مجلس

مجله آنلاین موبنا – این در حالی است که از سوی دیگر، این جریان بر تقویت حضور افراد همفکر در این فضا اصرار دارد و حتی علی‌رغم فیلتر بودن برخی از شبکه‌های اجتماعی، حضور چهره‌های منتقد این فضا در همین شبکه‌های اجتماعی قابل تامل است! با این حال با حضور چهره‌هایی از جریان اصلی منتقد فضای مجازی در بهارستان، حالا این حوزه از دغدغه‌های جدید مجلس نشینان دوره یازدهم تبدیل شده و چالش‌های جدیدی را تجربه خواهد کرد.
روز گذشته، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، مهمان صحن علنی مجلس شورای اسلامی بود تا گزارشی از عملکرد وزارتخانه تحت مدیریت خود را ارائه کند. وی در ابتدای گزارش مفصل خود گفت: «رسم است که وزرا در مجالس جدید گزارشی از وضعیت حوزه کاریشان را خدمت نمایندگان ارائه می‌کنند، من هم به همین رسم، شب گذشته نامه‌ای را به صورت الکترونیکی از طریق دولت الکترونیک و اتوماسیون اداری مجلس برای یکایک نمایندگان ارسال کردم که در کارتابل ایشان قرار گرفته و در سامانه مانیتورینگ مجلس هم وجود دارد و روی گوشی همه نمایندگان هم به چشم می‌خورد. در این گزارش وضعیت انطباق شرایط فعلی با آنچه در اسناد بالادستی به ویژه برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته آمده است و من یک نسخه را تقدیم رئیس مجلس می‌کنم». وی در ادامه به دستاوردها و چالش‌های پیش روی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات پرداخت.
آذری جهرمی دو حوزه و دو محور کلیدی و فعال وزارت ارتباطات را «شبکه ملی اطلاعات» و «برنامه صلح‌آمیز فضایی» دانست و افزود: «همه اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ذیل این دو برنامه تعریف می‌شود و این دو برنامه، برنامه مادر ما برای اقدامات پیش رو است. وی در ادامه به شرح روند پیشرفت شبکه ملی اطلاعات و آماری از دسترسی به نسل سوم و چهارم تلفن همراه، دسترسی‌های روستایی و میزان دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در کشور، تعداد اپلیکیشن‌های ایرانی (از 400 اپلیکیشن در سال 92 به 345 هزار اپلیکیشن در حال حاضر)، توسعه پیام‌رسان‌های بومی، افتتاح مرکز داده خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات در مرداد امسال، روند توسعه دولت الکترونیک و عملکرد حوزه فعالیت صلح‌آمیز فضایی پرداخت.
اما بخش مورد توجه گزارش آذری جهرمی به فضای مجازی بر می‌گشت، جایی که وی با اشاره به پیچیدگی‌های سه لایه خدمات، محتوا و زیرساخت در فضای مجازی، خطاب به نمایندگان مجلس بیان کرد: «تمامی سوالات شما از من به جا است اما باید از اشخاص دیگری بپرسید. بیان موضوع نسبت ترافیکی که یکی از دغدغه‌های دکتر قالیباف هم بود برای ما بسیار اهمیت دارد و باید پرسید نسبت ترافیکی در کجا درست می‌شود؟ از جریان داده و اطلاعات درست می‌شود که این موضوع وابسته به تولید محتوا است. محتوا باید ساخته و بر روی پلت‌فرم داخلی به گردش درآید، وزارت ارتباطات برای حمایت از محتوا ورود می‌کند و می‌خواهد بحث تلویزیون‌های اینترنتی را حمایت کند اما به ما می‌گویند به این موضوع ورود نکنید، پس چگونه باید داده بالا برود». آذری جهرمی اضافه کرد: «ما می‌خواهیم در حوزه کودک کارهایی را انجام دهیم و برای رفع نگرانی در حوزه فرهنگ ورود کنیم اما در دادگاه از من شکایت کرده و می‌گویند حق ندارید در بحث محتوا ورود داشته باشید. ما متخصص محتوا نیستیم اما در برخی قسمت‌ها برای رفع دغدغه‌ها به صورت آتش به اختیار ورود می‌کنیم که با اعتراضات گسترده‌ای مواجه می‌شویم». عضو کابینه دولت دوازدهم با بیان اینکه مسئله فضای مجازی بسیار پیچیده بوده و نیازمند مشارکت حداکثری است، تاکید کرد: «بحث مهم فضای مجازی و انحصار یک شبکه اجتماعی خارجی بسیار اهمیت دارد، دغدغه‌های فرهنگی، دینی و تغییر سبک زندگی به جا است و باید بر روی آن کار کرد و در مرحله اول ما ورود می‌کنیم اما بقیه هم باید از این وزارتخانه حمایت کنند. اینستاگرام امروز به دلیل سیاست‌های ما به یک قطب تبدیل شده زیرا همه پلت‌فرم‌های دیگر از دسترس خارج شده‌اند. اگر اینستاگرام صفحه سردار دل‌های ما شهید قاسم سلیمانی را می‌بندد، آن‌ها دولت‌های تروریستی در قالب کت و شلوار هستند، اگر سردار ما را در بغداد به شهادت رساندند، آیا ما تعامل و ارتباط با بغداد را خالی می‌کنیم؟ این یک نگاه دیگر است، آیا عرصه رسانه بین‌المللی و حضور اثرگذار و جریان‌‌ساز که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است را نباید ببینیم؟ کسی موافق بی‌دینی نیست».
آذری جهرمی با اشاره به فتوای راهبردی رهبر معظم انقلاب درباره حرمت تعرض به حریم خصوصی مردم و پیام‌رسان‌های داخلی، عنوان کرد: «این مهم باید به یک قانون و دستورالعمل شفاف تبدیل شود. در حال حاضر لایحه ای از طریق دولت تهیه شده که مدتی در کمیسیون لوایح منتظر مانده و به زودی در دولت به سرانجام خواهد رسید». وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات الزام و تسهیل ارائه خدمات به مردم از طریق پیام‌رسان‌های بومی را نیازمند مساعدت قانونی مجلس دانست و یادآور شد: «در برخی از مقاطع موانع قانونی در این خصوص وجود دارد و در برخی موارد دیگر انحصارطلبی‌ها باید شکسته شود که در برابر این موارد مقاومت وجود دارد». وی از همت و ابتکار عمل نمایندگان مجلس به دلیل پیشنهاد راه‌اندازی کمیسیون فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال تقدیر و اضافه کرد: «از همین فرصت استفاده و پیشنهاد می‌کنم که این کمیسیون به صورت دائمی در مجلس تشکیل شود چرا که می‌تواند کمک مناسبی برای وزارت ارتباطات باشد».
سخنان آذری جهرمی بیشتر به سخنان هجومی و انتقادی نمایندگان مجلس نسبت به فضای مجازی بر می‌گشت. به عنوان مثال محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در این باره گفت: در حال حاضر عدم تناسب رشد ترافیک داخلی و خارجی در مصرف مردم دیده می‌شود. در حوزه داخلی نتوانسته‌ایم با اعمال سیاست‌های تعدیلی این مصرف را کنترل کنیم. همین مسئله در حوزه جنس و شکل ترافیک نیز وجود دارد به طور ساده اگر قرار باشد یک پیام ساده بین دو شهروند ما رد و بدل شود اول باید به خارج از کشور و پس از آن به داخل منتقل شود. در حوزه خدمات پایه عمومی در شبکه ملی اطلاعات نیز ما دچار مشکلات جدی هستیم به طوری که در حوزه موتور جستجو، پیام‌رسان‌ها و سیستم عامل کمبودهایی داریم». قالیباف همچنین گفت: «امروز کودکان، نوجوانان و خانواده‫های ما در معرض یک فضای آلوده هستند که به این فضای آلوده باید از دو منظر توجه شود؛ نخست تولید محتوا که وظیفه نهادهای فرهنگی در کنار وزارت ارتباطات است و دیگری بخشی که می تواند در تولید این محتوای نامطلوب به آن توجه کند توسعه سرویس های داخلی و سیاست گذاری دولت در این حوزه است». این سخنان در حالی مطرح شده است که با وجود هزینه‌های فراوان و تبلیغات بسیار و حتی حذف رقبا از طریق فیلترینگ، هیچ یک از پیام‌رسان‌های داخلی موفق نبودند و موتورهای جستجو و سیستم عامل داخلی هم در عمل با شکست مواجه شدند.
نمایندگان دیگری هم حمله به فضای مجازی را ادامه دادند. موسی غضنفرآبادی، نماینده بم گفت: «فضای مجازی و سرعت اینترنت اتوبان امنی برای ضد انقلاب و دشمنان ملت ایران به وجود آورد و بسیاری از جوانان ما در این اتوبان کشته و مجروح شدند». وی همچنین اظهار کرد: امروز اینستاگرام قتلگاه اعتقادات جوانان شده، چقدر از خانواده‌ها که به خاطر وجود این فضا متلاشی نشدند. فضای خانمان‌سوز، بی‌دینی، بی‌غیرتی، غرب‌گرایی و بی‫اخلاقی در پیام‌رسان‌های خارجی وجود دارد، چه کسی باید تهدیدها دراین فضا را برطرف کند». سیدعلی طاهری، نماینده زنجان و طارم نیز از «جولان اینستاگرام» انتقاد کرد و سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در اسنپ و تپسی را برای امنیت ملی خطرناک دانست! فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین و آبیک هم از اختصاص ترافیک به پیام‌رسان‌های خارجی انتقاد کرد و افزود: «چندی پیش اینستاگرام انتشار تصاویر هرزه‌نگاری را در بستر خود آزاد کرد درصورتی که همین شبکه اجتماعی در ایام شهادت سردار سلیمانی به طور مکرر اقدام به حذف پست‌های تسلیت کاربران ایرانی می‌کرد، شما چه اقدامی را در مقابله با این موضوع انجام داده‌اید؟ نه تنها چاره‌جویی نشده بلکه شواهد حاکی از آن است که هم اکنون بیش از 50 درصد ترافیک داده‌های کشور به این شبکه اجتماعی اختصاص دارد». محمد حسن آصفری، نماینده اراک هم به طرح «هر ایرانی یک تلویزیون اینترنتی» تاخت و نظارت بر محتوای این حوزه را در انحصار صداوسیما دانست. البته فضای مجازی تنها نقطه مورد حمله نمایندگان نبود. نمایندگان منتقد دولت به بهانه حضور وزیر ارتباطات، حسن روحانی را هم بی‫نصیب نگذاشتند. مثلا سیدمحسن دهنوی، نماینده تهران در سخنان خود گفت: «دولت آقای روحانی صنعت هسته‌ای را با برجام تعطیل کرد و صنعت فضایی را به دست آقای جهرمی تعطیل کرد».
برنامه مجلس برای فضای مجازی را شاید بتوان در این سخنان پایانی قالیباف جست، جایی که وی تاکید کرد: «بحث مجلس درباره زیرساخت، محتوا و خدمات است که مجلس به طور جدی آن را دنبال می‌کند. وقتی که سیاستگذاری و مدیریت وجود ندارد، مشکلات به وجود می‌آید و سیاست‌ها آن طور که در بخش‌های دیگر شاهد هستید، پیاده نمی‌شود». وی تاکید کرد: «این موضوع بحث مهمی است، اجازه بدهید این بحث به این چند دقیقه خلاصه نشود. ان‌شاءالله در کمیسیون‌ها مطرح می‌شود. یکی از فرصت‌های مهم و اساسی ما تحول در بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات است. ما در مجلس یازدهم دو اولویت داریم، اولویت اقتصاد و فرهنگ؛ این دو اولویت از قضا وزارت ICT پیشران حرکت این دو اولویت مجلس یازدهم است».
حال باید دید سیاست مجلس در حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات همچون برخی تجربه‌های ناکام سلبی و حذفی و ارائه امتیاز به سازوکارهای ناکارآمد همچون پیام‌رسان‌ها، موتورهای جستجوگر و سیستم عامل ملی کپی شده خواهد بود یا قرار است طرح نوینی در اندازند. اتفاقی که با شکل سخنان مجلس‌نشینان دلواپس، باعث نگرانی‌های بسیاری خواهد شد.

 منبع: ابتکار