با ناخن جویدن کودکان چه کنیم!

مجله آنلاین موبنا – از آن جایی که کودکان در اغلب موارد نمی دانند چگونه باید ناراحتی، خشم و بی قراری های خود را مدیریت کنند، به رفتارهای متمرکز شونده بر بدن روی می آورند. شاید کمی عجیب باشد اما جویدن ناخن ها قادر به القای حس آرامش خواهد بود. همانطور که می دانید ممکن است کودک از عواقب این رفتار نادرست آگاه نباشد و به همین دلیل مسئولیت اصلاح وضعیت و اخطار به کودک مستقیما بر عهده والدین وی قرار می گیرد. برای مثال یکی از اصلی ترین پیامدهای جویدن ناخن ها، آسیب به دندان ها گزارش شده است. البته در اکثر موارد، عادت جویدن ناخن ها با مداخله والدین، روانشناس مناسب و یا دندانپزشک کودک قابل رفع بوده و تهدید خاصی برای کودک به همراه نخواهد داشت. جویدن ناخن ها در 90 درصد کودکان تنها نشان از یک عادت عصبی گذرا دارد.

حال به نظر شما چه کمکی از دست والدین کودکی که به جویدن ناخن هایش عادت کرده است، بر می آید؟ در ادامه نگاهی به استراتژی های موثر و در عین حال ساده برای رفع این مشکل خواهیم داشت.

استراتژی های یاری رسان برای توقف جویدن ناخن ها توسط کودکان

واکنش بسیاری از والدین در برابر فرزندی که عادت جویدن ناخن هایش را دارد، بی تفاوتی خواهد بود. در واقع این والدین توجهی به رفتار فرزند خود نشان نداده و راه حل ساده را پیش می گیرند. این در حالی است که والدین در صورت رویت چنین رفتاری، باید موضوع را با دقت ریشه یابی کنند. توجه داشته باشید که حتی برخی از رویدادهای مثبت همانند خرید یک حیوان خانگی برای کودک و یا پاداش دهی به وی (برای مثال پیشنهاد یک سفر تفریحی به دنبال مشاهده رفتاری مطلوب از جانب کودک) می تواند کودک را در شرایطی استرس زا قرار دهد. در این حالت امکان آن که کودک استرس خود را در قالب جویدن ناخن هایش دفع کند، وجود خواهد داشت. برای پیشگیری از پیش روی این عادت نامناسب در کودکان خردسال، متدهای زیر موثر خواهند بود:

– کوتاه کردن ناخن ها به صورت روزانه: زمانی که ناخن های فرزند خود را کوتاه می کنید، سطح آزاد زیر ناخن کاهش یافته و به همین ترتیب از تجمع باکتری و آلودگی نیز جلوگیری می شود. در این حالت حتی اگر کودک اقدام به جویدن ناخن هایش نیز کند، مقدار کمتری میکروب را وارد دهان خود خواهد کرد. لازم است توجه ویژه ای نیز به نظافت پوست اطراف ناخن ها داشته باشید. آلودگی در این نواحی هم منجر به توسعه عفونت های مختلف خواهد شد.

– یافتن جایگزینی مناسب: به دنبال یک جایگزین سالم و مناسب برای کمک به کودک هنگام قرار گیری در موقعیت های استرس زا باشید. به عنوان مثال جسمی که بافت نرمی داشته باشد، بتوان آن را داخل دهان قرار داد، گاز گرفت و از نظر جانی و بهداشتی نیز خطری نداشته باشد گزینه خوبی به نظر می رسد. حتی این جایگزین می تواند خوراکی مورد علاقه فرزندتان باشد، مانند اسنک، سیب و یا هویج! توصیه می شود جایگزین منتخب به هیچ عنوان حاوی مقادیر بالای قند و یا نمک نباشد، زیرا ناخود آگاه به جای جویدن ناخن ها عادت نامطلوب دیگری را نهادینه خواهید ساخت.

– تمرکز بر فعالیت های مفید و یاری رسان: فعالیتی را پیدا کنید که کودک برای انجام آن باید از دستان خود استفاده کند. به عنوان مثال تشویق کودک به نقاشی و یا خمیر بازی در این راستا موثر خواهند بود. از این طریق کودک به جای آن که بر صدا و احساس ناشی از جویدن ناخن هایش تمرکز کند، از دستانش به صورت دیگری برای تسکین اضطراب و استرس خود استفاده خواهد کرد.

– استفاده از اسم رمز: سیگنالی ثابت و در عین حال قابل درک برای هر کدام از طرفین (خود و فرزندتان) تعریف کنید. زمانی که کودک به طور ناخود آگاه اقدام به جویدن ناخن هایش می کند، از این سیگنال برای متوقف ساختن وی استفاده کنید. برای مثال یک اسم رمز کوتاه و ساده راه گشا خواهد بود. مهم ترین مزیت این اسم رمز آن است که دیگران به هیچ عنوان متوجه منظور شما نشده و این تنها کودک است که پیام ارسالی را درک خواهد کرد. از طرفی خود آگاهی کودک نسبت به رفتارهای نامطلوب طی زمان افزایش یافته و پس از مدتی دیگر نیاز به استفاده از اسم رمز نخواهد بود. به یاد داشته باشید که بیشتر عادت های عصبی تحت کنترل بخش ناخود آگاه ذهن هستند و از طریق چنین استراتژی هایی می توان مدیریت بیشتری بر آنها به دست آورد.

– ایجاد یک سیستم پاداش دهی کارآمد: یک نمودار ساده طراحی کرده و به ازای هر روزی که کودک ناخن های خود را نجویده است، یک امتیاز اختصاص دهید. اگر فرزندتان نمی تواند کل روز را بر عادت نادرست خود غلبه کند، نمودار را به بخش های کوچک تر مانند قبل از صبحانه، قبل از هر وعده غذایی و قبل از خواب تقسیم کنید. پس از آن که کودک به تعداد خاصی امتیاز دست یافت، پاداشی مناسب برای وی در نظر بگیرید.

– استفاده از لاک های ناخن ضد جویدن: این دسته از پوشش های مخصوص ناخن در صورت جویدن ناخن ها توسط کودک، طعم بدی داشته و مقدار کمی نیز باعث سوزش دهان می شوند. البته به فرزندتان هشدار دهید که از نزدیک کردن ناخن ها به چشمانش خودداری کند، زیرا این دسته از مواد اغلب محتوی استون و اسانس های فلفلی هستند و ممکن است منجر به سوزش چشم ها شوند. به منظور انتخاب ایمن ترین ترکیب ممکن نیز با داروساز و یا متخصص طب کودکان مشورت کنید. طعم نامطلوب پوشش های ناخن ضد جویدن، منتج به ایجاد خاطره ای بد در ذهن کودک و جلوگیری از تکرار این عادت نادرست خواهد شد.

– اجازه رخداد پیامدهای طبیعی جویدن ناخن ها: به خاطر داشته باشید که همواره پیامدهای طبیعی یک عمل، بهترین معلم ممکن خواهند بود. در واقع توصیه می شود که دائما به دنبال جلوگیری از تجربه عواقب رفتارهای نامطلوب توسط کودک خود نباشید. به عنوان مثال درد ناشی از جویدن ناخن ها در بسیاری از موارد منتج به توقف این رفتار در کودک خواهد شد.

عکس العمل های شدید از جانب والدین در برابر جویدن ناخن ها توسط کودک

توجه بیش از اندازه به عادت های بد فرزندان، تمایل آنها به تکرار رفتار را به طرز شگفت انگیزی افزایش می دهد. بدین ترتیب تنبیه کودک و یا شرمنده ساختن وی مقابل دیگران، به هیچ عنوان نتیجه مثبتی نخواهد داشت. به فرزندتان در راستای توقف جویدن ناخن ها کمک کنید اما بر این هدف بیش از اندازه متمرکز نشوید. فریاد، دعوا و یا سرزنش کودک نه تنها تاثیر مطلوبی ندارد، بلکه بر افروختگی و استرس وی را نیز افزایش خواهد داد. همچنین سخنرانی های طولانی در مورد رعایت بهداشت و مضرات متعدد جویدن ناخن ها هم نتیجه چندانی نخواهد داشت. توصیه می شود به وی توضیح دهید که ممکن است افراد دیگر او را در حال جویدن ناخن هایش ببینند و این موضوع اصلا زیبا نیست. در واقع با این کار به صورت غیر مستقیم خود آگاهی فرزندتان را بالا خواهید برد و امکان توقف رفتار مورد نظر تقویت می شود.

به فرزندتان زمان بدهید

عادت جویدن ناخن ها به مرور زمان تخفیف یافته و گاهی نیز تشدید می شود. در هر صورت نیازی به نگرانی وجود نخواهد داشت. در مورد اکثر رفتارهایی که منشا عصبی دارند، افزایش وخامت وضعیت بخشی از روند بهبود محسوب می شود. علاوه بر این همانطور که اطلاع دارید، حذف کامل عادت های نامطلوب نیازمند تلاش و استمرار زیادی است و حتی بزرگسالان نیز گاهی اوقات به راحتی نمی توانند رفتار نادرست خود را تغییر دهند. به فرزندتان یادآوری کنید که در این مسیر همراه وی هستید و او را تنها نخواهید گذاشت. خودتان نیز تحت هیچ شرایطی نا امید نشوید و بدانید که این مشکل تنها یک حالت گذار است. هرچند هم که دشوار باشد با پشتیبانی و توجه مثبت والدین، هر کودکی قادر به توقف این عادت نامطلوب خواهد بود.