دانستنی‌هایی از جنس مدفوع!

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – تولید مدفوع یکی از روش هایی است که به دفع مواد زائد از بدن کمک می کند. به طور کلی، ما حدود 128 گرم مدفوع در روز تولید می کنیم. چیزی به عنوان «عادی» در زمینه دفع مدفوع وجود ندارد و یک فرد سالم ممکن است خیلی بیشتر یا کمتر از حد میانگین در روز این کار را انجام دهد.

مدفوع در هر نقطه از جهان وجود دارد و یکی از اجزا ضروری در چرخه زندگی محسوب شده و می تواند به عنوان کود برای برخی ارگانیزم ها و غذا برای برخی ارگانیزم های دیگر عمل کند.

مدفوع حتی از مرزهای جو کره زمین عبور کرده و وارد فضا نیز شده است. نیل آرمسترانگ، فضانورد آمریکایی، چهار کیسه مدفوع را در سطح ماه بر جای گذاشت.

تولید و دفع مدفوع ضروری است زیرا به دفع مواد زائد از بدن ما کمک می کند، اما این تنها دلیل اهمیت آن محسوب نمی شود.

مدفوع چیست؟

مدفوع بقایای غذایی است که باکتری ها در روده تخمیر کرده و آنچه روده کوچک قادر به گوارش یا جذب آن نبوده است.

مدفوع بیشتر از آب تشکیل شده و میزان آب موجود در آن می تواند با توجه به برخی عوامل تغییر کند. با این وجود، به طور میانگین حدود 75 درصد مدفوع از آب تشکیل شده است.

دومین ماده مهم در مدفوع پس از آب، زیست توده باکتریایی – ارگانیزم های زنده و مرده – است. این می تواند 25 تا 54 درصد از وزن خشک مدفوع را تشکیل دهد.

باقیمانده شامل کربوهیدارت گوارش نشده، فیبر، پروتئین، چربی و سلول های اپیتلیال مرده از دیواره های دستگاه گوارش می شوند.

البته، اگر به طور تصادفی چیزی غیر خوراکی را قورت داده باشید، ممکن است آن نیز دیر یا زود در مدفوع شما پدیدار شود.

همچنین، مدفوع حاوی مقادیر اندک از محصولات زائد متابولیک است. به عنوان مثال، محصول حاصل از تجزیه سلول های قرمز خون و صفرا به نام استرکوبیلین مسئول رنگ قهوه ای مدفوع است.

با این وجود، مدفوع می تواند در رنگ های مختلف از قرمز تا سبز و غیره نیز دیده شود.

بهترین روش برای دفع مدفوع کدام است؟

در کشورهای غربی استفاده از توالت فرنگی و دفع مدفوع در حالت نشسته رایج است. اما در برخی نقاط جهان مانند آفریقا و آسیا دفع مدفوع در حالت چمباتمه رایج است. بنابر مطالعه ای که در سال 2013 منتشر شد، ممکن است روش دوم برای دفع مدفوع بهتر باشد.

در این مطالعه که با حضور 28 شرکت کننده سالم انجام شد، از این افراد خواسته شد تا از یک تایمر دیجیتال برای ثبت زمان مورد نیاز برای کسب احساس رضایت از تخلیه مدفوع در سه حالت مختلف استفاده کنند. این سه حالت شامل نشستن روی توالت فرنگی استاندارد، توالتی با کاسه بسیار کم ارتفاع و در حالت چمباتمه می شد.

در کنار زمان، پژوهشگران از شرکت کنندگان خواستند تا به شدت فشار لازم برای دفع مدفوع نیز توجه داشته باشند. میزان تلاش فرد برای دفع مدفوع اهمیت دارد زیرا فشار بیش از حد می تواند موجب آسیب دیدن بافت های نرم شود.

این شرایط می تواند در نهایت به بروز مشکلاتی مانند هموروئید یا حتی سیاهرگ های واریسی واژنی منجر شود. فشار منظم ممکن است خطر رویدادهای قلبی عروقی، مانند سکته مغزی را نیز افزایش دهد.

تمام 28 شرکت کننده در مطالعه سال 2013 کاهش چشمگیر در زمان لازم برای احساس رضایت از تخلیه مدفوع در حالت چمباتمه نسبت به حالت های نشسته دیگر را گزارش کردند. تمام شرکت کنندگان به این نکته اشاره داشتند که دفع مدفوع در این حالت آسان تر بوده است.

به گفته پژوهشگران، این ممکن است به توضیح آمار کمتر ابتلا به هموروئید، یبوست، فتق، و دیورتیکولوز کولی در کشورهای کمتر توسعه یافته کمک کند.

پیوند مدفوع

طی سال های گذشته، علاقه به باکتری های روده روند افزایشی را شاهد بوده است. این میکروب ها برای گوارش ضروری هستند و البته نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی و دیگر بخش های بدن انسان ایفا می کنند.

زمانی که این جامعه میکروبی را از دست می دهیم، سلامت ما تحت تاثیر قرار می گیرد. به عنوان مثال، افرادی که در بلند مدت آنتی بیوتیک مصرف می کنند می توانند به کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل مبتلا شوند که یک بیماری گوارشی جدی است.

پزشکان ممکن است برای افرادی که عود بیماری را تجربه می کنند و بیش از 65 سال سن دارند یا دارای یک بیماری مزمن هستند، پیوند مدفوع را پیشنهاد دهند. در این روش، پزشک مدفوع یک اهداکننده سالم را در روده بزرگ بیمار وارد می کند.

پیوند مدفوع از طریق کولونوسکوپی انجام می شود. زمانی که مدفوع اهدایی وارد روده بزرگ بیمار می شود، باکتری های مفید موجود در آن می توانند در خانه جدید خود تکثیر شوند.

در حال حاضر، پیوند مدفوع تنها برای درمان کلستریدیوم دیفیسیل مرتبط با اسهال استفاده می شود، اما پژوهشگران در حال بررسی امکان استفاده از این روش برای درمان بیماری های دیگر مانند کولیت، یبوست، سندرم روده تحریک پذیر، بیماری ام‌اس و بیماری پارکینسون هستند.

مطالعه ای که در ژانویه 2019 منتشر شد، به درمان موفقیت آمیز کولیت اولسراتیو، یکی از انواع بیماری روده دشوار برای درمان، با کمک این روش اشاره داشت.

به نظر می رسد آینده پیوند مدفوع روشن است.

مقاومت آنتی بیوتیکی و مدفوع

اگرچه پیوند مدفوع می تواند به برخی افراد در غلبه بر شرایط ناشی از استفاده بیش از حد آنتی بیوتیک ها کمک کند، اما مدفوع ممکن است در نگرانی رو به رشد درباره مقاومت آنتی بیوتیکی نیز نقش داشته باشد.

میلیاردها انسان در سراسر جهان روزانه مقدار غیر قابل تصوری از مدفوع را تولید می کنند. رسیدگی ایمن به این سطح از مواد زائد یک چالش مداوم است.

مطالعه ای جدید نشان داده است که پساب تصفیه خانه های فاضلاب، یکی از منابع مهم مقاومت باکتریایی و انتشار ژن های مقاوم در محیط زیست است.

چرا دیدن مدفوع منزجر کننده است؟

مشاهده مدفوع منزجر کننده است که البته دلیل خوبی در پس آن قرار دارد. حفظ فاصله از مدفوع اهمیت دارد زیرا این احتمال وجود دارد که حاوی عفونت های باکتریایی، قارچی، و انگلی باشد.

مغز به گونه ای تکامل یافته است که از بوی مدفوع نیز بیزار باشد.

واکنش منفی ما به مدفوع به نوعی ما را از بیماری محافظت می کند. انزجار بخشی از سیستم ایمنی رفتاری ما را شکل می دهد. همانند سیستم ایمنی جسمانی، یک واکنش انزجاری به مدفوع از ما در برابر عوامل بیماری‌زا محافظت می کند.

باکتری های مدفوع، به طور کلی نسبت به باکتری هایی که در جاهای دیگر یافت می شوند، انعطاف پذیرتر هستند. با توجه به توانایی بیشتر برای بقا در شرایط سخت خارج از بدن، آنها از فرصت بیشتری برای آلوده کردن انسان ها برخوردار هستند.

چرا مدفوع بوی بدی دارد؟

همان گونه که در بالا به آن اشاره شد، ناخوشایند بودن بوی مدفوع برای ما نیز در واقع یک اقدام محافظتی است. اما مدفوع دارای موادی است که موجب بوی زننده آن می شوند.

با توجه به رژیم غذایی فرد و این که چه چیزی در بدن وی جریان دارد، مدفوع می تواند از فردی به فرد دیگر دارای بویی متفاوت باشد. با این وجود، برخی مواد شیمیایی در شکل گیری بوی مدفوع نقش دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

متیل سولفیدها – این مواد شیمیایی بخشی از رایحه برخی سبزیجات، مانند کلم را نیز تشکیل می دهند.

ایندول – برخی گونه های باکتری این ماده را تولید می کنند. همچنین، این ماده یکی از اجزا رایحه گل نیز است.

اسکاتول – این محصولی است که از اسید آمینه تریپتوفان سرچشمه می گیرد. اسکاتول در رایحه گل ها، مانند شکوفه پرتقال نیز وجود دارد.

هیدروژن سولفید – این ترکیب بی رنگ، خورنده، سمی، قابل اشتعال و بوی تخم مرغ گندیده می دهد.

برخی شرایط پزشکی می توانند موجب افزایش بوی مدفوع شوند که از آن جمله می توان به بیماری سلیاک، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و فیبروز کیستیک اشاره کرد.

 منبع: عصرایران