راز بقای نخستین ماهی روی کره زمین که به بدون اکسیژن زندگی می‌کند (+عکس)

موبنا – هر بار که انسان تصور می‌کند محدودیت‌های پیش‌ روی او باعث خاتمه یافتن زندگی می‌شود، یک مثال از گوشه و کنار هستی او را امیدوار می‌کند که کره زمین هنوز هم بهترین مکان برای حیات موجودات زنده است. گروهی از زیست شناسان بین‌المللی طی سفر اخیر خود به خلیج کالیفرنیا مجموعه وسعی از ماهی‌های زنده را در فضایی کشف کردند که تقریبا فاقد اکسیژن بود و بررسی‌های علمی بیشتر نشان داد سطح اکسیژن این منطقه از حد متوسط پیش‌بینی شده برای حیوانات بسیار کمتر است.

این کشف در جریان یک سری از غواصی‌ها در خلیج مکزیک صورت گرفت و البته پیش از این یک گزارش توضیحاتی در این باره مطرح کرده بود. در سال 2015 میلادی محققان «موسسه اقیانوس شناسی و تحقیقات آکواریومی خلیج اسکریپس» (MBARI) از یک دستگاه هوشمند با قابلیت کنترل از راه دور استفاده کردند تا بتوانند ماهیت موجودات زنده در این نقطه از خلیج مکزیک را کشف کنند. طبق گزارش منتشر شده، زمانی که دستگاه مذکور بیش از 1000 متر در این نقطه از خلیج مکزیک در آب فرو رفت این نقطه از اقیانوس کمترین میزان اکسیژن را در سراسر جهان داشت و بررسی‌ها نشان داد این حوزه تقریبا برای حضور تمام موجودات زنده‌ای که تا آن زمان شناسایی شده بودند کشنده بوده است. هم اکنون که حدود 4 سال از آن زمان گذشته است دانشمندان مطالعات خود را در این منطقه گسترش دادند و نتایج حاصل از آن نشان داد برخلاف انتظارات قبلی در این منطقه گروهی از ماهی‌ها زندگی می‌کنند.

گروه تحقیقاتی در این فضای بزرگ موفق شد دو گونه ویژه از ماهی‌ها را کشف کنند. یک نوع از این ماهی‌ها در اصل  گونه‌ای از کوسه پوزه گربه‌ای لولیپاپ بود که با نام «سفارولوس سفالوس» شناخته می‌شد و گونه دیگر نوعی مارماهی موسوم به «چرومبلما املاس» نام داشت. این دو گونه ماهی در حقیقت در آب‌هایی زندگی می‌کردند که سطح اکسیژن آن 40 برابر نسبت به ماهی‌هایی که در آب‌های با اکسیژن کم زندگی می‌کنند، کمتر بود.

«ناتالیا گالو» از مدیران این گروه تحقیقاتی که گزارش نهایی مربوطه را نیز منتشر کرد در این خصوص توضیح داد: «لحظه‌ای که دستگاه هوشمند کنترل از راه دور در اعماق این آب‌ها غوطه‌ور شده بود و ناگهان صدها عدد از این مارماهی را مشاهده کردیم به خوبی به خاطر می‌آورم و همان موقع بود که ما چندین گونه دیگر ماهی که در اطراف آنها شنا می‌کردند را مشاهده کردیم. به سختی توانستیم آنچه را که مقابل چشمان خود می‌بینیم باور کنیم. ما در نقطه‌ای از کره زمین قرار داشتیم که امکان حضور هیچ گونه ماهی در آن وجود نداشت و با این وجود مجموعه بزرگی از ماهی‌ها را مشاهده کردیم که تعجب همگان را برانگیخته بود. من به سرعت متوجه شدم این یک اتفاق غیرمعمول و باورنکردنی است که می‌تواند دانسته‌های ما در مورد محدودیت‌های موجودان زنده برای حیات بدون اکسیژن را به طور کامل تغییر دهد».

ساختار بدن این ماهی‌های عجیب به گونه‌ای است که نه تنها می‌توانند زندگی بدون اکسیژن را تحمل کنند، بلکه نکته جالب اینجاست که از زندگی در این مکان لذت می‌برند و هیچ مشکلی با این شرایط ندارند. این گروه تحقیقاتی در بررسی‌های خود متوجه شد تعداد ماهی‌هایی که در این منطقه زندگی می‌کنند بسیار زیاد است و نکته مهمی که وجود دارد این است که ماهی‌های مذکور که در منطقه‌ای با اکسیژن بسیار کم زندگی می‌کنند، در نقاط دیگر آب‌ها که سطح اکسیژن آن بالاتر است حضور ندارند. این محققان پیشنهاد دادند که ماهی‌های مذکور برای ادامه حیات خود در این نقطه از یک استراتژی خاص پیروی می‌کنند و راز بقای آنها در این نقطه به همین مسئله مربوط می‌شود. در این آب‌ها که عدم وجود اکسیژن در آن باعث خفگی دیگر گونه‌های ماهی می‌شود، رقابت بسیار کمی برای حیات وجود دارد و همین مسئله باعث شده است تعداد این ماهی‌ها افزایش یابد.

هنوز دلیل اصلی که این ماهی‌ها توانسته‌اند در اعماق تاریک و بدون اکسیژن اقیانوس بدون هرگونه مشکلی زندگی کنند به صورت ناشناخته باقی مانده است، ولی این گروه تحقیقاتی توضیح داد که ساختار بدن آنها می‌تواند برخی سرنخ‌ها را در اختیارشان قرار دهد. هر دو گونه ماهی که در این بررسی‌ها شناسایی شدند جثه بسیار کوچکی داشتند که طول بدن آنها کمتر از 30 سانتی‌متر محاسبه می‌شد و بافت بدن آنها بسیار نرم بود، این مسئله به آنها کمک کرده است تا این ماهی‌ها بتوانند به میزان بیشتر حجم انرژی را در بدن خود ذخیره کنند. در عین حال گفته شده است بخش سر و اجزای داخلی بدن این ماهی بزرگتر از حد معمول است که احتمالا برای کمک به جذب حجم بیشتر اکسیژن محدودی که در این آب‌ها موجود است به این شکل در آمده است.

دانشمندان اعلام کردند هدف از مطالعه جدید این مسئله بوده است که نحوه سازگاری آبزیان با شرایط محیطی مشخص شود و در نتیجه نمایان شود تغییرات اقلیمی و آب و هوایی تا چه اندازه بر نحوه زندگی موجودات زنده روی کره زمین تاثیر گذاشته است. این مسئله همچنین میزان افزایش دما و کاهش اکسیژن آب‌های آزاد جهان در سال‌های اخیر را نشان می‌دهد.

نتایج حاصل از این مطالعه طی هفته جاری در آخرین شماره از نشریه بین‌المللی «اکولوژی» به چاپ رسید.