رویکرد متناقض آمریکایی‌ها در مجازات هواوی و چشم‌پوشی از ام.تی.ان
تحریم‌ها علیه ایران این بار پای یک شرکت چینی فعال در آمریکا را به میان آورده و باعث بازداشت یکی از مدیران ارشد این شرکت مخابراتی معروف شده است.
موبنا – کانادا بنا به درخواست مقام‌های آمریکایی «وانژو منگ» یکی از مدیران ارشد شرکت مخابراتی هوآوِی را که متهم به نقض تحریم‌ها علیه ایران شده، دستگیر کرد. هرچند که بعد از چند روز و به‌دلیل فشارهای پکن بر اوتاوا و واشنگتن، مجبور به آزادی مشروط او شدند، ولی این پرونده هنوز بسته نشده است. وی که از اعضای هیئت‌رئیسه هوآوی و دختر بنیانگذار این شرکت است، بنا به درخواست مقام‌های آمریکایی در ونکوور کانادا توسط مأموران امنیتی بازداشت شد؛ بازداشتی که البته هزینه سنگینی را به دولت کانادا تحمیل کرد، چراکه این اقدام خیلی زود به تنش در روابط چین و کانادا نیز منجر شد و دو روز پس از دفاع مقامات کانادایی از بازداشت صورت گرفته، وزارت خارجه چین به‌منظور اعلام اعتراض شدید به بازداشت مدیر ارشد این غول مخابراتی، سفیر کانادا را احضار کرد. اما چرا بازداشت مدیر ارشد هوآوی در کانادا مهم شده و آیا دلیل بازداشت او مرتبط با تحریم‌های آمریکا علیه ایران است؟ آیا امریکا و هم‌پیمانانش به‌صورت گزینشی برخی شرکت‌ها را تهدید و تحریم می‌کنند و برخی دیگر را در پس پرده تشویق هم می‌کنند تا حضور و نفوذشان در کشورمان ادامه و حتی توسعه یابد؟
هوآوی از پکن تا واشنگتن
پیش از آنکه بخواهیم ماجرا شرح دهیم، بد نیست نگاهی به جایگاه شرکت هواوی در جهان داشته باشیم. این شرکت از اواسط دهه ۸۰ میلادی فعالیت خود را در چین به‌عنوان شرکتی در زمینه فناوری‌های مخابراتی آغاز کرد، اما از همان ابتدا هدف خود را بر تولید دانش بومی بجای واردات تکنولوژی متمرکز کرد. این موضوع را «پلین‌فن» نویسنده مقاله‌ای در ارتباط با تکنولوژی چین در مجله «تکنوویشن» تأیید کرده و گفته که «رن ژنگفی» مؤسس هوآوی به‌جای تکیه‌بر سرمایه‌گذاری مشترک با شرکتهای خارجی و غربی برای تضمین انتقال تکنولوژی، با تحقیق و تکیه‌بر توسعه بومی توانست شرکت خود را بدون کمک شرکتهای خارجی توسعه دهد. بر این اساس هوآوی به‌عنوان شرکتی با دارا بودن تکنولوژی بومی طی دهه ۹۰ میلادی بازارهای جهانی را هدف قرار داد و در سال ۲۰۰۱ نخستین حضور خود را در آمریکا و سپس در سال ۲۰۰۸ در کانادا توسعه داد. بنا به گزارشی که بلومبرگ در سال ۲۰۱۱ منتشر کرد، حداقل تا آن سال، ۴۵ شرکت از ۵۰ اپراتور مخابراتی بزرگ جهان از تجهیزات هوآوِی استفاده کرده‌اند. بر این اساس نخستین نگاه به شرکت چینی هوآوی، آن را رقیبی به‌شدت سرسخت و ابرقدرت در برابر شرکتهای غربی و آمریکایی نشان می‌دهد که طی چند سال گذشته با گسترش فعالیت خود به‌ویژه در آمریکا و کانادا توانسته جاپای محکمی را ایجاد کند.
بازداشت مدیر ارشد هواوی
با این حال خبر بازداشت مدیر ارشد شرکت هوآوی در کانادا که البته به گفته منابع رسمی دادستانی اتاوا(پایتخت کشور کانادا و چهارمین شهر بزرگ این کشور است) با درخواست آمریکایی‌ها صورت گرفته، نشان می‌دهد هوآوی بعد از این مسیر همواری را برای فعالیت‌های خود در آمریکای شمالی نخواهد داشت. دادگاه استانی بریتیش کلمبیا در کانادا در جریان نخستین جلسه بازداشت مدیر ارشد شرکت هوآوی اعلام کرد که منگ وانژو با تأسیس شرکت «اسکای کامکس» از زیرمجموعه‌های شرکت مخابراتی هوآوی طی سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ تلاش داشته تا تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزند. با این حال در این جلسه دادگاه اشاره‌ای به تحریم‌های فعلی علیه ایران نشد و نماینده دادستانی تنها نقض تحریم‌ها تا سال ۲۰۱۴ را مورد تأکید قرار داد، اما حتی اگر اتهامات علیه اسکای کامکس به فعالیت اخیر و جاری این شرکت تسری یابد، بازهم بازداشت مدیر این شرکت بسیار پر ابهام است. در واقع شرکت اسکای کامکس در حالی متهم به نقض قانون تحریم ایران شده که اساساً شرکت مخابراتی هوآوی این شرکت را در امارات متحده عربی و در شهر دوبی ثبت کرده و شرکتی غیر آمریکایی به شمار می‌رود. براین اساس برخورد واشنگتن با این شرکت به دلیل نقض تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران می‌توانست در شرایط عادی با اعمال محدودیت برای فعالیت آن در خاک آمریکا یا حداکثر اخراج آن همراه شود، اما بازداشت مدیر آن و انتشار برخی اخبار مبنی بر احتمال حبس طولانی‌مدت او نشان می‌دهد، مسئله شرکت چینی هوآوی بسیار فراتر از نقض تحریم‌ها علیه ایران است.
شاید بتوان این‌گونه تفسیر کرد که در شرایط فعلی نقض تحریم‌ها علیه ایران بهانه مناسبی برای وزارت خزانه‌داری آمریکاست تا یکی از رقبای قدرتمند شرکتهای آمریکایی را از صحنه خارج کند؛ اما از طرف دیگر فشار بر شرکت چینی هوآوی در زمانی انجام‌شده که به‌تازگی پکن و واشنگتن بر سر یک آتش‌بس ۹۰ روزه در جریان جنگ تجاری خود به توافق رسیده‌اند. قرار شده در این ۹۰ روز طرفین هیچ‌گونه افزایش تعرفه‌ای را علیه بازار صادراتی یکدیگر تحمیل نکنند. با این حال اگرچه در حال حاضر خبری از اعمال تعرفه‌های جدید بر کالاهای چینی در آمریکا نیست، اما بازداشت مدیر ارشد یک شرکت چینی در آمریکا نشان می‌دهد، واشنگتن همچنان علاقه‌مند به تداوم تنش تجاری با پکن است. به‌عبارت‌دیگر آمریکا بسیار علاقه‌مند است که مسئله بازداشت مدیر هوآوی را بی‌ارتباط با تنش تجاری خود با چین نشان دهد و در همین ارتباط نیز «ری کودلو»، مشاور اقتصادی کاخ سفید گفته که ماجرای دستگیری مسئول شرکت مخابراتی هوآوی ارتباطی با گفتگوهای تجاری این کشور با چین ندارد؛ اما چه کسی است که نداند بازداشت مدیر هوآوی تا چه میزان زیادی می‌تواند به‌عنوان یک برگ بازی در دست کاخ سفید برای مذاکرات تجاری آتی با پکن و فشار بیشتر برچین مورد استفاده قرار گیرد؟
سناریو جدید آمریکا برای فشار به ایران
در واقع اگر بخواهیم بی‌ارتباطی بازداشت مدیرهوآوی را با مسئله تحریم ایران بیان کنیم، فقط کافی است به فشار چندماهه گذشته آمریکا به متحدان خود ازجمله در اروپا و حتی شرق آسیا اشاره کنیم که از آن‌ها خواسته بود تا از ادامه همکاری با شرکت چینی هواوی خودداری کنند. فشاری که به نظر می‌رسد تا حدودی جواب داده و تاکنون مقامات ژاپنی و انگلیسی نیز به تبعیت از واشنگتن فعالیت شرکت چینی مذکور را در کشورهایشان منع کرده‌اند. دستگیری این مدیر اجرایی تأمین‌کننده تجهیزات مخابراتی شرکت هواوی موجب نگرانی‌های امنیتی بیشتری در کشورهای هم‌پیمان با ایالات‌متحده شده و به‌احتمال بسیار زیاد درآمد آینده این شرکت را به خطر می‌اندازد. برخی این‌گونه تفسیر می‌کنند که سناریوی جدید آمریکا در برخورد با این غول مخابراتی چینی بازی دو سر بردی برای ایالات‌متحده است؛ چراکه هم‌فشار مضاعفی به صنعت پرسود مخابرات چین می‌آورد و هم دیگر شرکتهای بین‌المللی که قصد همکاری با ایران دارند را دچار تردیدهای اساسی خواهد کرد. در همین مدت کوتاه اقدام فعلی آمریکا باعث شده تا کشورهایی نظیر ژاپن، استرالیا و نیوزلند هم به‌دنبال نگرانی‌های ایجاد شده، قید همکاری با هواوی را بزنند. درعین‌حال پیش‌بینی می‌شود هواوی که این روزها نسل پنجم 5G را به‌طورجدی دنبال می‌کند و از پیشروهای این صنعت به‌حساب می‌آید، با اتفاقات اخیر دچار چالش‌های بسیاری شود. همین چالش‌ها فرصت مغتنمی برای شرکتهای آمریکایی است تا عقب‌ماندگی‌هایشان را در توسعه نسل‌های جدید مخابراتی به‌سرعت جبران کنند. در واقع اغلب گزارش‌ها نشان می‌دهد صنعت مخابرات آمریکا آن‌طور که باید و شاید در چند سال اخیر نتوانسته توسعه فنی و علمی لازم را داشته باشد. به‌همین دلیل رقبای چشم‌بادامی آمریکایی‌ها در آسیا در حال قبضه کردن بازار فناوری‌های مخابراتی هستند. حال تصور کنید چه اتفاقی بهتر از ضربه زدن به یکی از همین شرکتهای پیشرو در آسیا را می‌توان متصور بود؟ وقتی می‌توان با یک بازداشت و تهدید میلیون‌ها دلار به سهام شرکتهای این‌چنینی ضربه زد، قطعا آمریکایی‌ها از هر فرصتی بهره خواهند جست.
اما یک پرسش مهم!
اگر از تمام اتفاقاتی که افتاده بگذریم؛ یک پرسش مهم مطرح می‌شود. حال که آمریکایی‌ها این چنین خصمانه از هر آب گل‌آلودی ماهیگیری کرده و تلاش می‌کنند هزینه فعالیت شرکتهای بین‌المللی در ایران را افزایش داده یا حتی مانع فعالیت آن‌ها شوند، چرا نسبت به فعالیت برخی شرکتهای خاص که اتفاقاً مثل هواوی مخابراتی هستند، سکوت کرده‌اند؟
کمپانی چندملیتی ام.تی.ان یا شریک اصلی اپراتور دوم در کشورمان از همان دسته شرکت‌هایی است که این روزها در کمال تعجب فعالیتش در ایران تداوم دارد! البته قطعا کسی از تحریم شدن یک شرکت فعال دیگر در ایران خوشحال نخواهد شد، اما پرسش اینجاست آمریکایی‌ها چه منفعتی از حضور این کمپانی مخابراتی در ایران می‌برند که علی‌رغم تحریم‌های سختی که نسبت به کشورمان اعمال کرده‌اند، خود را بی‌توجه به این کمپانی چندملیتی نشان می‌دهند! هیچ منطقی نمی‌توان یافت که یک کمپانی مخابراتی به اسم هواوی به جرم همکاری با ایران مورد سخت‌ترین تنبیه‌ها قرار بگیرد، اما یک کمپانی مخابراتی دیگر با عنوان ام.تی.ان که البته چینی‌ها در آن سهمی نداشتند و سهامدارانش کشورهای هم‌پیمان آمریکا هستند، بدون هرگونه چالشی به فعالیت‌هایش در ایران ادامه دهد! بدون هرگونه قضاوتی و ناگفته می‌توان برداشت کرد حضور کمپانی چندملیتی ام.تی.ان در ایران قطعا منافعی برای غربی‌ها دارد که حاضر نیستند تحت هیچ شرایطی شرکت مذکور را تحت‌فشار بابت فعالیت‌هایش در ایران بگذارند! پرسش اینجاست چه منفعتی!؟
منبع: مجله تلفن همراه
