سیمکارت نداشته باشید، کارت سوخت نمی‌دهیم
مسعود شهبازی؛ نیمه دوم امسال بود که خبر قاچاق میلیون‌ها لیتر بنزین باعث شد تا بازهم زمزمه‌های بازگشت کارت سوخت مطرح شود و گویا ازآنجایی‌که دولت و دستگاه‌های مسئول هیچ راه‌حلی برای جلوگیری از قاچاق سوخت در شهرهای مرزی پیدا نکرده‌اند، تصمیم گرفتند کارت‌های سوختی را که به‌گفته خودشان – یکی دو سال قبل – ضرورتی به تداوم استفاده از آن نمی‌دیدند مجدداً احیا کنند؛ اما احیای کارت‌های سوخت گرفتاری جدیدی را پیش پای مردم گذاشته است!
کارت‌های سوخت از کجا پیدایشان شد؟
نخستین بار با قوت گرفتن زمزمه‌های تصویب طرح تحریم فروش بنزین به ایران توسط آمریکا، موضوع سهمیه‌بندی بنزین با استفاده از کارت سوخت در قانون بودجه سال 1386 تصویب و از ششم تیرماه همان سال اجرا شد. ارزان بودن سوخت در کشور ما باعث قاچاق بنزین می‌شد، با اجرا شدن این طرح، روند فزاینده قاچاق و مصرف متوقف شد و در نتیجه واردات بنزین کاهش یافت. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی پس از لغو نظام سهمیه‌بندی در خرداد 94 و احتمال از بین رفتن سامانه هوشمند سوخت، مجلس شورای اسلامی با تصویب بند «ح» تبصره 14 در قانون بودجه سال 95، استفاده از کارت سوخت و سهمیه‌بندی بنزین را الزامی کرد تا این طرح که مصرف بنزین در کشور را با حساب‌وکتاب کرده بود و جلوی بسیاری از سوءاستفاده‌هایی که منجر به قاچاق این نوع سوخت از مرزهای کشور می‌شود را گرفته، ادامه یابد، اما با روی کار آمدن مجلس دهم و تأکید وزارت نفت و دولت یازدهم این بند از قانون حذف شد.
پس از طرح مباحث بسیار درباره استفاده از کارت سوخت برای کنترل میزان مصرف، برخی هزینه‌بر بودن استفاده از کارت سوخت و تحمیل هزینه‌های آن به دولت را عاملی برای حذف کارت سوخت عنوان کردند و درنهایت سوم شهریور 95 بود که مجلس شورای اسلامی با حذف بند ح تبصره 14 قانون بودجه 1395 به بحث‌های مربوط به حذف یا تداوم کارت سوخت پایان داد و رسما آن را از چرخه مصرف بنزین و گازوئیل حذف کرد.
همان دوران درباره چرایی و دلایل مربوط به حذف کارت سوخت از چرخه مصرف بنزین و گازوئیل، بیژن زنگنه وزیر نفت اعلام کرد که «بهتر است یک‌چیز به شما بگویم، کاری که هیچکس در دنیا انجام نمی‌دهد و تنها ما انجام می‌دهیم را باید به آن شک کنیم و برعکس کاری که در همه‌جای دنیا انجام می‌شود، اگر انجام ندادیم نیز باید به آن نیز شک کنیم. هیچکس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است.»
حالا پس از گذشت دو سال از حذف کارت سوخت خبر می‌رسد که میزان مصرف بنزین و گازوئیل در کشور رشد فراینده‌ای به خود گرفته و شیب آن به‌تندی در حال افزایش است. البته بخش قابل‌توجهی از این افزایش مطابق با اعلام نهادهای مسئول ناشی از قاچاق سوخت است. در سال جاری باوجود افزایش قابل‌توجه ظرفیت تولید بنزین در کشور، مصرف این کالای استراتژیک به طرز عجیبی بالا رفته که بررسی‌ها نشان می‌دهد دلیلی جز رونق گرفتن قاچاق ندارد.
باید به آن شک کنیم؟
وزیر نفت نیز اخیراً درباره قاچاق بنزین گفته که «قاچاق فعال و زیاد شده است. این مختص قاچاقچی هم نیست، همه هستند!» معلوم نیست آقای وزیر منظورش از همه چه کسانی هستند؟ اما به هر صورت دولتمردان و وزارت نفت عزم خود را جزم کرده‌اند تا به هر شکل ممکن کارت‌های سوخت را مجددا احیا کنند! یعنی همان چیزی که وزیر نفت مدتی قبل گفته بود «کاری که هیچکس در دنیا انجام نمی‌دهد و تنها ما انجام می‌دهیم را باید به آن شک کنیم»، حالا همان کار را وزارت نفت و دولت می‌خواهد انجام دهد!
بگذریم کاری به درست یا اشتباه بودن احیا کارت‌های سوخت نداریم، اما اگر قرار است کاری انجام دهیم، بهتر است فارغ از شعارهای تبلیغاتی که این روزها برخی – با دورخیز برای انتخابات پیش رو – آغاز کرده‌اند، کاری کنیم که برای مردم گرفتاری بیشتر ایجاد نکند. همین معضلات اقتصادی که مردم با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند برای‌شان کافی است، دیگر چرا با راهکارهای ناقص و ناپخته کام مردم را تلخ می‌کنند؟
اگر سری به دفاتر پلیس +10 بزنید متوجه خیل عظیمی از مراجعه‌کننده‌ها می‌شوید که سردرگم نحوه دریافت کارت سوخت مانده‌اند و در آن‌طرف هر روز در تلویزیون هم به مردم گوشزد می‌شود آخرین‌مهلت ثبت‌نام کارت سوخت!
نکته جالب کارت سوخت شیوه‌های عجیب و قریب ثبت‌نام آن است. شاید یکی از علل استفاده از شیوه‌های ناپخته تأکید بر داشتن بسترهای دولت الکترونیک است! اما آیا واقعاً ما دولت الکترونیک را به‌طور کامل و عملی راه‌اندازی کرده‌ایم که بخواهیم از آن بهره‌مند شویم؟
شرح بیشتر درباره کارت سوخت اطاله کلام است. اما بگذارید که فقط یک نمونه از معضلات ثبت‌نام کارت سوخت را برایتان تشریح کنیم که باعث سردرگمی مردم شده است. زمانی که می‌خواهید کارت سوخت برایتان صادر شود(چه المثنی و چه برای نخستین بار) حتماً باید یک سیمکارت به‌اسم‌تان باشد و اگر احیاناً سیمکارتی به‌نام‌تان نباشد، کارت سوخت هم به شما تعلق نمی‌گیرد!
تصور کنید خودروی خود را به اسم فرزند خردسال‌تان خریده‌اید و او نیز شماره موبایلی به اسمش نیست! اصلا نمی‌خواهید فرزندتان موبایلی به اسمش باشد! حالا خیلی ساده شما از دریافت کارت سوخت باز خواهید ماند، چراکه آقایان درجایی که باید فکر همه‌جا را می‌کردند، آن‌قدر حول بوده‌اند! که کارت سوخت را راه‌اندازی کنند و بگویند دولت الکترونیک چه‌کارها می‌کند که به‌کل یادشان رفته فکری به حال این موضوع کنند! از آن‌طرف بازهم اگر مالک خودرو کارت‌بانکی نداشته باشد هم باز معضل دیگری پیش‌پایش گذاشته‌اند!
جدا از اینکه که وزیر نفت همان دو سه سال پیش گفته بود «وقتی هیچ جای دنیا کاری را که ما می‌خواهیم انجام دهیم، انجام نمی‌دهند، باید شک کنید»، شاید مردم دلایل احیای مجدد کارت سوخت را درک کنند و مثل وزیر مربوطه به چیزی شک نکنند، اما لازم بود مسئولان راه‌اندازی سامانه کارت سوخت حداقل درست فکر کرده و ابعاد کاری که می‌خواهند انجام دهند، خوب بررسی می‌کردند که مردم را با مشکلات لاینحل در سایت ثبت‌نام کارت سوخت یا دفاتر پلیس +10 گرفتار نکنند!
