دانستنی‌هایی درباره سینوزیت

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – سینوس ها، فضاهایی خالی در استخوان های پشت صورت هستند. حفره بینی درست در پشت بینی قرار گرفته است. در هر دو سمت حفره بینی سینوس های بزرگ قرار دارند. یک ردیف از سینوس های کوچک نیز در پشت پل بینی قرار گرفته و دو سینوس بزرگ دیگر بالا و پشت بخش داخلی ابروها قرار دارند.

سینوزیت به التهاب سینوس ها گفته می شود. این شرایط ممکن است با عفونت های ویروسی یا باکتریایی مرتبط باشد، اما بروز آن به واسطه التهاب غیرعفونی (به عنوان مثال، آلرژی ها) نیز امکانپذیر است. سینوزیت می تواند حاد، کمتر از چهار هفته ادامه دارد، یا مزمن، ۸ تا ۱۲ هفته یا بیشتر ادامه دارد، باشد. سینوزیت حاد بسیار شایع است و هر ساله از هر ۱۰ نفر، ۱ نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.

افراد مبتلا به آسم، فیبروز سیستیک و آلرژی ها، آنهایی که در گذشته شکستگی بینی را تجربه کرده اند و افرادی که با یک پره بینی(دیواره جداکننده بین سوراخ بینی) بدشکل به دنیا آمده اند، احتمال بیشتری دارد به سینوزیت مبتلا شوند. افراد مبتلا به دیابت یا آنهایی که از سیستم ایمنی ضعیف برخوردار هستند نیز در معرض خطر بیشتری برای عوارض سینوزیت قرار دارند.

دلایل

سینوس ها مخاط تولید می کنند که به پاکسازی بینی و حس بویایی کمک می کند. مخاط با کمک هزاران موی ریز به نام مژک (Cilium) که همانند یک تسمه نقاله عمل می کنند، از سینوس ها خارج شده و وارد حفره بینی می شود. ذرات خارجی و ارگانیزم های وارد شده به سینوس ها در مخاط گرفتار شده و به بینی باز می گردند. برای رسیدن به بینی، مخاط باید از حفره های کوچکی در استخوان های اطراف سینوس ها عبور کند.

سینوزیت به طور معمول طی سرماخوردگی، آنفلوآنزا، یا برخی عفونت های ویروسی دیگر آغاز می شود. این شرایط موجب تورم غشا مخاطی بینی می شود. این می تواند به حفره ای که مخاط از طریق آن سینوس را ترک می کند، فشار آورد.

بیشتر موارد سینوزیت به واسطه عفونت های ویروسی شکل می گیرند. با این وجود، در موارد کمی، یک عفونت باکتریایی می تواند زمینه ساز سینوزیت باشد. زمانی که سینوس با مخاط پر و از اکسیژن تهی می شود، مکانی ایده آل برای رشد باکتری ها شکل می گیرد. باکتری ها اغلب پیش‌تر در بینی حضور داشته، اما به دلیل کنترل ساختارهای دفاعی طبیعی بدن موجب عفونت نشده اند.

اگر ساختارهای دفاعی بدن (به عنوان مثال، مژک ها، تخلیه سینوس یا سیستم ایمنی) به درستی کار نکنند، باکتری ها می توانند موجب عفونت شوند. در موارد نادر، سینوزیت می تواند به واسطه یک عفونت قارچی شکل بگیرد. افرادی که به عفونت های سینوس قارچی مبتلا می شوند به طور معمول با مشکلات پزشکی دیگر که بر توانایی مبارزه با عفونت اثر می گذارند (به عنوان مثال، اچ‌آی‌وی، فیبروز سیستیک) مبتلا هستند.

سایر چیزهایی که بینی را ملتهب می کنند نیز می توانند موجب سینوزیت شوند. به عنوان مثال، تب یونجه، و آلرژی های دیگر احتمال ابتلا به سینوزیت را افزایش می دهند.

علائم و عوارض

علائم اصلی سینوزیت شامل صورت درد یا احساس فشار در این قسمت، احتقان، ترشح از بینی یا ترشح پشت بینی و کاهش توانایی بویای می شوند. محل درد به این که کدام سینوس یا سینوس ها تحت تاثیر قرار گرفته اند، بستگی دارد. از علائم دیگر می توان به سردرد، بوی بد دهان، خستگی، و سرفه اشاره کرد.

عفونت سینوس های پایینی موجب دندان درد در آرواره بالایی و درد در ناحیه زیر چشم ها می شود، در شرایطی که عفونت در سینوس های بالایی موجب درد در ناحیه گیجگاه می شود. عفونت سینوس های کوچک بین چشم ها موجب احساس درد بین و پشت چشم ها می شود.

چرک زرد یا سبز رنگ ممکن است از بینی خارج شود، و امکان احساس بویی ناخوشایند وجود دارد. فرد مبتلا به سینوزیت به طور کلی احساس ناخوشی دارد و می تواند با تب خفیف مواجه باشد.

یک عفونت ویروسی با سینوزیت باکتریایی متفاوت است و به طور کلی در کمتر از ۷ روز بهبود می یابد. اگر علائم برای بیش از ۷ روز ادامه یابند، عفونت احتمالا ماهیت باکتریایی دارد.

سینوزیت حاد به طور معمول دو هفته ادامه دارد. در افراد کمی، عفونت می تواند برای مدت زمان طولانی‌تر ادامه یابد. افرادی که بیش از ۴ بار در سال به سینوزیت مبتلا می شوند، به عنوان افرادی که دارای سینوزیت حاد عودکننده هستند در نظر گرفته می شوند و باید به یک متخصص مراجعه کنند. زمانی که علائم بیش از ۱۲ هفته ادامه می یابند، این شرایط سینوزیت مزمن نامیده می شود.

از جمله عوارض جدی سینوزیت می توان به آبسه ها و مننژیت (عفونت غشاهای اطراف سیستم عصبی مرکزی) اشاره کرد.

در صورت مواجهه با علائم زیر در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید:

سردرد شدید

تغییر در وضعیت روانی

تغییر در بینایی

نشانه های عفونت شدیدتر (به عنوان مثال، تب بیش از ۳۹ درجه سلسیوس)

درمان و پیشگیری

از آنجایی که بیشتر موارد سینوزیت به واسطه یک ویروس شکل می گیرند، پزشک ممکن است تنها ضد احتقان های خوراکی (به عنوان مثال، فنیل افرین، سودوافدرین) یا موضعی (به عنوان مثال، اکسی‌متازولین، زایلومتازولین)، اسپری ها و شستشودهنده های بینی و داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کمک به تسکین علائم تجویز کند. اگر به بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری تیروئید، دیابت، آب سیاه، یا مشکلات پروستات مبتلا هستید، یا اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می دهید، پیش از دریافت دارو با پزشک خود صحبت کنید.

اسپری های بینی نباید بیش از ۳ تا ۵ روز پشت سر هم استفاده شوند زیرا می توانند موجب احتقان دوباره شوند. تنفس بخار و استفاده از رطوبت سازهای سرد نیز ممکن است کمک کنند. افزودن اکالیپتوس و ضد احتقان های مبتنی بر منتول به آب گرم نیز ممکن است به بهبود شرایط کمک کند. اگرچه ضد احتقان ها برای بزرگسالان بی خطر هستند، اما برای کودکان توصیه نمی شوند.

اگر این اقدامات موجب بهبود علائم طی یک هفته (برای بزرگسالان) یا ۱۰ تا ۱۴ روز (برای کودکان) نشدند، یا در صورت تشدید علائم، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. آنتی بیوتیک ها به طور معمول تجویز نمی شوند، زیرا سینوزیت حاد معمولا ماهیت ویروسی دارد. در صورت نیاز به آنتی بیوتیک، دارو به طور معمول برای ۱۰ تا ۱۴ روز تجویز می شود. اگر عفونت حالت مزمن پیدا کند (بیش از سه ماه ادامه یابد) درمان با آنتی بیوتیک ممکن است برای مدت زمان طولانی‌تر، به طور معمول تا سه هفته، ادامه یابد. مصرف آنتی بیوتیک بر اساس تجویز پزشک حتی پس از از بین رفتن علائم اهمیت دارد. در غیر این صورت، باکتری می تواند به شکلی مقاوم‌تر نسبت به آنتی بیوتیک باز گردد.

برای سینوزیت مزمن، پزشک ممکن است یک کورتیکواستروئید را با یا بدون آنتی بیوتیک تجویز کند. پزشک ممکن است شستشو دهنده سالین و ضد احتقان ها را برای تسکین علائم تجویز کند. اگر آلرژی ها دلیل سینوزیت مزمن باشند، آنتی هیستامین ها ممکن است تجویز شوند. برای افراد مبتلا به سینوزیت مزمن که به درمان واکنشی نشان نمی دهند، ممکن است عمل جراحی پیشنهاد شود.

روشی تضمینی برای پیشگیری از تمام دلایل سینوزیت وجود ندارد، اما شما می توانید میزان خطر عفونت های ویروسی را با شستشوی منظم و درست دست ها، پرهیز از سیگار، و کاهش مواجهه با مواردی که به آنها آلرژی دارید، کاهش دهید.

 منبع: عصرایران