مدل دولتی حمایت از سایت‌های ایرانی
تغییر شیوه تعرفه‌گذاری اینترنت فرصتی برای وزارت ارتباطات فراهم کرد تا بالاخره طرح تفکیک پهنای باند داخلی و خارجی را کلید بزند. به این منظور، وزارت مربوطه درصدد بود با ارائه بسته‌های تشویقی مانند کاهش قیمت اینترنت داخلی بتواند کاربران را به استفاده و حمایت از شبکه ملی و محتوای بومی سوق دهد.
موبنا – در همین راستا، لیست بلندبالایی از نام ۵۰۰سایت داخلی اعلام کرد که در صورت استفاده از این سایت‌ها، تعرفه اینترنت برای کاربران نیم‌بها محاسبه می‌شود. این طرح وزارت ارتباطات از همان ابتدا با انتقاداتی همراه شد چراکه اعلام اسامی این سایت‌ها برای آنها رانت ایجاد کرده و فضای رقابتی را برهم می‌زد. رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای اعلام بی‌طرفی دولت در تعیین این سایت‌ها در گروه تلگرامی روابط‌عمومی وزارت فاوا مطرح کرد: فهرست ۵۰۰سایت داخلی اعلام‌شده در واقع اجتماع همه سایت‌هایی بود که سرویس‌دهندگان اینترنت اعلام کرده بودند. در ابتدای اجرای تعرفه ترجیحی برای ترافیک داخلی این موضوع به اختیار سرویس‌دهندگان گذاشته شده بود و سازمان نیز اجتماع همه این سایت‌ها را به همه اعلام کرد و درنتیجه این فهرست ۵۰۰تایی را سازمان انتخاب نکرده بود.
با این حال، انتقادات ادامه داشت تا اینکه وزیر ارتباطات در حاشیه رویداد روز فناوری فضایی خبر داد مکانیزم ۵۰۰سایت از نظر ما منسوخ است و شرکت‌های اینترنتی موظفند تمام سایت‌هایی را که در داخل کشور میزبانی می‌شود به شکل نیم‌بها محاسبه کنند. به این ترتیب برنامه وزارت ارتباطات برای تعیین سایت‌های مشمول اینترنت نیم‌بها تغییر کرد و سامانه برای ثبت IP سایت‌های داخلی در پرتال سازمان فناوری اطلاعات ایران راه‌اندازی شد تا تمامی تولیدکنندگان محتوای داخلی که محصولات آنها در داخل کشور میزبانی می‌شود، در آن سامانه ثبت‌نام کرده و مشمول این تخفیف شوند. در این میان، به گفته معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات، ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت پرسرعت ثابت موظف هستند در مورد پهنای باند، سرعت و تعرفه ارائه خدمات به مشترکان، مصوبه ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات را به‌صورت دقیق اجرا کنند. همچنین مشترکان خدمات اینترنت پرسرعت ثابت درصورت بروز تخلف یا وجود مشکل در دریافت سرویس می‌توانند شکایت خود را در سامانه ۱۹۵ ثبت کرده و پاسخگویی به آن را پیگیری کنند.
براساس مصوبه ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مقرر شد تفکیک ترافیک اینترنت به عهده سایت‌های داخلی گذاشته شود. در این راستا، حسین فلاح جوشقانی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: ثبت IP در سامانه مذکور به منظور حمایت از شبکه داخلی و حمایت از محتوای بومی مطرح شده، به‌طوری‌که این تخفیف کاربران را تشویق کند از اینترنت داخلی استفاده کنند. برای مجموعه وزارت ارتباطات این امکان وجود نداشت که بتواند تمام سایت‌های داخلی را شناسایی کند و علاوه بر این IP برخی از این سایت‌ها مرتبا در حال تغییر است. به این ترتیب، ثبت IP سایت‌ها به صاحبان سایت یا محتوا واگذار شده تا در سیستم اطلاعاتش را ثبت کند و به این ترتیب مشمول تخفیف شود. اگر چنین اقدامی از سوی سایت انجام نگیرد، شناسایی سایت‌ها و اعمال تخفیف برای آنها امکان‌پذیر نیست. وی افزود: سایتی داخلی به حساب می‌آید و مشمول تخفیف می‌شود که داخل کشور هاست شده باشد یعنی سرور آن داخل ایران باشد. به این ترتیب، سایتی که خارج از کشور سایت شده و از طریق مسیرهای بین‌المللی وارد کشور می‌شود، سایت خارجی به حساب می‌آید هرچند محتوای آن فارسی باشد. سایت‌های داخلی که هاست آنها در خارج از کشور است، باید به داخل منتقل شود تا مشمول تخفیف شود.
اگرچه معاون وزیر ارتباطات معتقد است تفکیک پهنای باند به داخلی و خارجی تاثیری بر مصرف کاربر ندارد، در واقع کاهش قیمت اینترنت داخلی طرحی برای تشویق کاربر جهت استفاده و حمایت از اینترنت و محتوای داخلی است. این در حالی است که در شیوه جدید تعرفه‌گذاری این امکان برای کاربر وجود دارد، تمام حجم یا آستانه مصرفی را که خریداری کرده، صرف پهنای باند خارجی کرده و نخواهد از تخفیف استفاده کند. از طرفی، سایت‌های ثبت‌شده در سامانه مانند همان لیست ۵۰۰سایت مذکور از سایت‌های پربازدید بوده و این طرح اینترنت نیم‌بها می‌تواند در تشویق کاربران به استفاده از پهنای باند داخلی مؤثر باشد. با این حال، اجرای تفکیک پهنای باند به داخلی و خارجی و اعمال تخفیف برای ترافیک داخلی همزمان با تغییر شیوه تعرفه‌گذاری اینترنت دوباره این شائبه را در ذهن کاربران ایجاد کرده است که تعرفه‌های جدید منصفانه نیست و این در حالی بود که مدل قیمت‌گذاری ارائه‌کنندگان اینترنت و مصوبه مربوطه از سوی وزارت ارتباطات در ماه گذشته تغییراتی داشته است. با این حال، از آنجا که ثبت IP در سامانه به صاحبان سایت واگذار شده، به‌طور قطع سایت‌های داخلی که در خارج از کشور هاست شده‌اند، در لیست سایت‌های مشمول تخفیف قرار نمی‌گیرند و این مساله باعث می‌شود برنامه دولت برای حمایت از اینترنت و محتوای داخلی با استفاده از طرح‌های بسته‌های تشویق و نیم‌بها محقق نشود.
دامنه و سایت‌های ایرانی به روایت آمار
نگاهی به آمار منتشر شده از سایت webhosting نشان می‌دهد تعداد کل دامنه‌های ثبت شده در جهان تا ۱۲فوریه سال جاری ۱۶۳ میلیون و ۹۱۷ هزار و ۶۰۵ مورد است. بنابر آخرین آمار مربوط به ایران که در این سایت آمده کل دامنه‌های ثبت شده در ایران ۱۱۳هزار و ۴۳۹مورد بود که ایران را در رتبه ۴۰ قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، ایران تنها دارای ۱/ ۰درصد از دامنه‌های ثبت شده جهانی، یعنی حتی کمتر از یک درصد است. در این رده‌بندی آمریکا با ۱۰۴میلیون و ۴۶۱هزار و ۶۷۱ مورد، آلمان ۷میلیون و ۸۱۱ هزار و ۷۴ و چین ۴ میلیون و ۹۱هزار و ۷۹۴ در صدر جدول کشورهای با بیشترین دامنه قرار دارند. آمار سایت w۳techs حاکی از آن است که بیشترین دامنه با سهم ۶/ ۴۶درصدی به com. تعلق دارد و همچنین وب‌سایت‌ها با دامنه ایران (ir.)۱/ ۱درصد از کل وب‌سایت‌ها را تشکیل می‌دهد.
البته وب‌سایت‌های ایرانی با دامنه‌های دیگر مانند net. و org. و com. و در نظر گرفته نشده‌اند و در نتیجه درصد کل وب‌سایت‌های ایرانی از مقدار ۱/ ۱ درصد بیشتر است. آمار نقل شده از سایت alexa نشان می‌دهد که ۴/ ۸۴درصد وب سایت‌های مورد استفاده به زبان فارسی، ۴/ ۱۵درصد به زبان انگلیسی و ۲/ ۰ یعنی یک‌وب‌سایت به زبان روسی است. وب‌سایت‌های مختلف در کشورهای مختلف دارای محتواهایی با زبان‌های متنوع هستند. حتی بسیاری از این وب‌سایت‌ها ممکن است از ۲ یا چند زبان مختلف برای ارائه محتوای خود استفاده کنند. بعد از زبان انگلیسی، به ترتیب زبان‌های روسی، آلمانی، ژاپنی و اسپانیایی بیشترین استفاده را در وب‌سایت‌ها دارند. زبان فارسی در رتبه ۱۳ جهانی با سهم یک درصد قرار دارد. همچنین آمار منتشر شده از سایت domaintools درباره IP در ایران عدد ۱۲ میلیون و ۷۶۹ هزار و ۸۶۰ را نشان می‌دهد.
منبع: دنیای اقتصاد | سیمین عزیزمحمدی
