سه محور آموزش‌های دریانوردی کدامند؟
رشته‌های عرشه، موتور و سالن (آشپزی) در دانشگاه‌های آموزش عالی و دانشگاه آزاد و همچنین موسسات آموزشی کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش، دانشگاه صنعت نفت و دانشگاه امام خمینی (دانشگاه نیروی دریایی) و مرکز کیش‌رو آبی آموزش داده می‌شود.
موبنا – پس از دانشکده دریانوردی چابهار که از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی یکه تاز آموزش رسمی دریانوردی در ایران بود، به‌تدریج و با رونق گرفتن رشته دریانوردی، کار آموزش این رشته به بخش خصوصی کشیده شد.
امروز تعداد زیادی از جوانانی که شغل پرماجرای دریانوردی کاپیتان و مهندس کشتی شدن را در سر می‌پرورانند، همانند آنها که در سودای هوانوردی و خلبان شدن هستند، میتوانند با ثبت‌نام در این مراکز و بدون گذر از مراحل سخت کنکور دانشگاه‌ها، شغلی را بر پهنه دریاها برای خود دست وپا کنند. هرچند آموزش دریانوردی نیز همچون سایر فعالیتهای بخش خصوصی در دوران تحریم دچار رکودی مقطعی شده بود اما امروز که کشور در حال گذر از این دوران است، پیش‌بینی می‌شود رونق بیشتری به حال و هوای آموزش در این رشته دمیده شود.
در این فرایند گذار به دوران جدید مشکلات و موانعی در راه است که در گفت‌وگو با کاپیتان محمدرضا طالع سلیمانی آن را می‌خوانید. کاپیتان سلیمانی یکی از بزرگترین اهداف مجموعه خود را ارائه راهکاری جدید و ایجاد تغییر عمده در روش سنتی مدیریت ناوگان تجاری عنوان کرده است.
چه رشته‌هایی از دریانوردی آموزش داده می‌شود؟
رشته‌های عرشه، موتور و سالن (آشپزی) در دانشگاه‌های آموزش عالی و دانشگاه آزاد و همچنین موسسات آموزشی کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش، دانشگاه صنعت نفت و دانشگاه امام خمینی ( دانشگاه نیروی دریایی) و مرکز کیش‌رو آبی آموزش داده می‌شود.
آیا کسانی که در این رشته‌ها مدرک فارغ التحصیلی می‌گیرند، بلافاصله جذب بازار کار می‌شوند؟
اشخاصی که در مجموعه ما آموزش می‌بینند را می‌توانیم به ۳ دسته تقسیم کنیم. گروه اول، کسانی که با توجه به پیگیری‌‌هایی که انجام داده اند، شرایط کاری برایشان فراهم است و برای ورود به بازار کار صرفا به گذراندن دوره‌ها و دریافت گواهینامه‌ها نیاز دارند. گروه دوم، کسانی هستند که از طریق جراید یا دوستان و آشنایان با چنین موسساتی آشنا شده‌اند و پس از گذراندن دوره‌ها و کسب گواهینامه‌ها جویای کار هستند. گروه سوم هم اشخاصی‌اند که در حال حاضر شاغلند، اما برای ارتقای شغلی و ادامه هرچه بهتر فعالیت هایشان نیاز به تمدید گواهینامه‌های خود داشته و برای گذراندن دوره‌ها جذب موسسه ما می‌شوند. گروه اول و سوم تکلیفشان مشخص است و به هر ترتیب به اشتغال می‌رسند. گروه دوم هم که در میان آنها حتی افرادی دیده می‌شوند که مدارک عالیه نظیر لیسانس، فوق لیسانس و دکترا و … دارند و یا در گذشته سابقه کارهای متفاوتی (غیر دریانوردی) را داشته و فعال بوده اند.
با مراجعه داوطلبان به مرکز ما، در مرحله اول به آنها مشاوره داده می‌شود. زیرا از افراد تازه واردی که به دلیل عدم آشنایی لازم با فعالیتهای دریانوردی شناخت کافی از مشاغل دریایی ندارند و جذب و اشتغال در این مشاغل ۸۰ درصد به خود این عزیزان بستگی دارد (تعهدپذیری، انضباط فردی، پیگیری مستمر و ….) و ما تنها ۲۰ درصد تاثیرگذاری داریم که آن هم شامل اطلاع رسانی صحیح برای پیدا کردن راه و مسیر درست است.
از این گروه معمولا چند درصد وارد بازار کار می‌شوند؟
از این گروه چیزی در حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد جذب بازار کار می‌شوند. البته ما مرکز آموزشی هستیم و طبیعتا نباید درگیر این موضوع باشیم، ما وظیفه داریم دوره‌ها را به نحو احسن اجرا کنیم و کارآموز پس از گذراندن آن ها، خود به دنبال موقعیت‌های شغلی بگردد، اما مسئولیت‌پذیری ما بیش از آن چیزی است که در موسسات دولتی دیده می‌شود. ما می‌توانستیم با ارائه آگهی‌های مختلف افراد زیادی را جذب مجموعه خود کنیم، اما با توجه به شرایط تحریم و مشکلاتی که وجود داشت سعی کردیم افرادی را جذب کنیم که شرایط کار برای آنها در آن شرایط مهیا باشد.
به طور مثال، الان فردی می‌آید و قصد دارد در دوره ملوانی شرکت کند و ما می‌بینیم اگر این فرد در دوره آشپزی شرکت کند، امکان جذب فوری وی وجود دارد. او را راهنمایی می‌کنیم و اگر فرد به این موضوع علاقه داشت، صرف این که در شرایط فعلی به دنبال اشتغال است، می‌تواند در این دوره‌ها حضور پیدا کند و فورا جذب بازار کار شود. دوره‌های ملوانی را هم برای اشخاصی در نظر می‌گیریم که از قبل برنامه کاری مشخصی دارند و صرفا نیاز به گذراندن دوره‌ها و کسب گواهینامه دارند. به این ترتیب، آمار جذب از موسسه ما آماری درخور توجه است.
همین مساله موجب شده است برخی موسسات دولتی و حتی غیردولتی فکر کنند که ما رانت یا ارتباطاتی داریم که موجب استخدام فوری دانشجویان فارغ‌التحصیل‌مان می‌شود! اما واقعیت این است که ما در کنار موسسه آموزشی یک شرکت تامین نیرو داریم که وظیفه آن رصد دانشجویان و شناسایی موقعیت‌های کاری است تا پس از گذراندن دوره‌ها و کسب گواهینامه، دانشجویان را به بازار کار هدایت کنیم. از این رو، میزان خروجی که به بازار کار هدایت شده‌اند در سطحی مناسب است. این موضوع را هم باید در نظر گرفت که چنین آماری مربوط به دوران تحریم بوده است.
برچیده شدن تحریم‌ها تا چه حد در شرایط کاری شما تاثیرگذار بوده است؟
اولین تاثیر منفی ناشی از تحریم‌ها را شرکت‌های حمل‌ونقلی دیدند. به طور مثال در زمان تحریم‌ها برخورد شرکت‌های خارجی نشان‌دهنده این بود که چه بلایی در انتظار ماست. امروز هم با وجود این که برجام به ثمر نشسته، هنوز فاصله زیادی با حل و فصل شدن تمام مشکلات گذشته داریم، اما همین فضای مثبت فکری فعلی و همین که به ایمیل‌ها و نامه نگاری‌های ما پاسخ سربالا داده نمی شود، نشان از تغییر اوضاع در مقایسه با گذشته است. اگر شرایط امروز به شرایطی ایده آل تبدیل شود، به جای ثبت نام هزار نیرو، چهار هزار نیرو ثبت نام می‌کنیم تا هم بازار داخلی تامین شود و هم امکان صادرات نیرو داشته باشیم.
درصد زیادی از ارزآوری کشورهایی چون فیلیپین، هند، اوکراین و… به خاطر دریانوردانشان است. این افراد همپای پول نفت ما برای کشورشان ارزآوری می‌کنند. ما با در اختیار داشتن جوانان خوش‌آتیه، خوش‌فکر و تحصیل‌کرده می‌توانیم شرایط متفاوتی را رقم بزنیم. اروپایی‌ها به دلیل اینکه دریانوردی را یکی از شغل‌های سخت و پرخطر می‌دانند عمدتا روی کشتی‌ها فعالیت نمی کنند و معمولا از دریانوردان کشورهای آسیایی و کشورهایی که نیرو صادر می‌کنند، بهره می‌گیرند. به طور مثال، آنها ماهیت نیروهای اوکراینی را می‌دانند که تقریبا ۴۰ تا ۵۰ درصد از آنها نیروهایی مناسب کار هستند یا فیلیپینی‌ها که در جریان کار، مشکلات مربوط به خود را دارند و همچنین هندی‌ها چالش‌های مربوط به خود را دارند و … .
اما خوشبختانه نیروهای ایرانی، نیروهای بسیار خوشنامی هستند و از توان، پتانسیل و مسئولیت پذیری بالایی برخوردارند. به همین دلیل، اگر شرایط برقرار باشد مطمئنیم می‌توانیم سهم خوبی از بازار جهانی را برای دریانوردان ایرانی کسب کنیم.
مشکلی که قبلا برای معادل سازی مدارک فارغ‌التحصیل‌های موسسات دریانوردی بود و به آنها مدرک معادل دانشگاهی داده نمی‌شد، هنوز هم وجود دارد؟ برای حل این مشکل چه تعاملی با آموزش عالی داشته اید؟
این مساله هنوز وجود دارد. در این زمینه رایزنی‌‌هایی صورت گرفته و توافقاتی انجام شده است که هنوز به مرحله اجرا درنیامده است. زمانی که شرایط برای اجرای بحث معادل سازی مدارک مهیا بود، برخی از مدیران در بعضی شرکت‌ها عقیده داشتند اگر تمام فرماندهان، افسران و مهندسان‌شان مدرک هایشان را معادل سازی کنند، توقعاتشان و حتی میزان دریافتی‌هایشان با تغییراتی روبه‌رو خواهد شد! در صورتی که این طرز فکر کاملا غیرواقع‌بینانه و غیرمنطقی بود و اگر این مبحث در زمان خود به نتیجه نرسید، امیدواریم این موضوع مورد بازبینی قرار گیرد و در روند آن تسریع صورت پذیرد..
یکی از مشکلات فارغ‌التحصیلان مساله تسلط بر زبان انگلیسی است. شما در موسسه خودتان برای حل این مشکل چه راهی اندیشیده‌اید؟ آموزش در موسسه شما معمولا به چه زبانی انجام می‌شود؟
پایه آموزش‌های ما انگلیسی است، زیرا به هر ترتیب دانشجویان بر روی کشتی مشغول به کار می‌شوند و باید قادر باشند تا با زبان انگلیسی با دیگران ارتباط برقرار کنند. ما برای این موضوع تدابیری اندیشیده‌ایم و خوشبختانه نتایج بسیار خوبی نیز گرفته ایم. از این نظر ما یکی از موسسات پیشرو در کشور هستیم.
آیا به وضعیت ایده‌آلی که مدنظرتان بوده است رسیده‌اید یا خیر؟
ما به دلیل این که ۶ سال در شرایط بحرانی تحریم به سر می‌بردیم واقعا فقط توانستیم خودمان را با رعایت تمامی استانداردها روی پا نگاه داریم تا به یک امیدواری و نقطه ای که بتوانیم به جبران شرایط گذشته بپردازیم، برسیم. در شرایطی شاهد این موضوع بودیم که کار نهادهای بسیاری در اثر تحریم‌ها مختل شده است، همین که بتوانیم استانداردهای خود را حفظ کنیم، نشان از دید مثبت ما دارد. در آن دوران، ما هرسال به این امید کار می‌کردیم که در سال آینده شرایط بهتری داشته باشیم. حال اگر شرایط بهتر یا بدتر می‌بود، ما به این روند کار ادامه می‌دادیم.
سطح علمی فارغ التحصیلان موسسات در مقایسه با فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته دریانوردی در چه حدی است؟ مدارک موسسات ایرانی تا چه حد از سوی سازمان‌های بین المللی مثل IMO مورد تایید است؟
ما به دلیل این که جزو ۵ کشور برتر دنیا از نظر آموزش دریانوردی هستیم، در رده بندی‌های IMO دارای جایگاه علمی بسیار مناسبی هستیم. سطح علمی در موسسات آموزشی مانند موسسه ما، کشتیرانی و شرکت ملی نفتکش در مقایسه با فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بالاتر است. یکی از دلایل آن این است که دانشگاه‌های دریانوردی در تهران واقع نیستند، در حالی که اکثر اساتید در تهران ساکن هستند. از این رو، دسترسی مراکز فعال در تهران به اساتید بسیار بیشتر از مراکز واقع در دیگر استان‌هاست و از طرفی تمرکز آموزش‌های ما روی دروس کاملا تخصصی بوده، در صورتی که در مراکز علمی دانشگاهی دروس پایه و عمومی هم بخشی از دوره است.
ساختار بومی دانشجویان به چه شکلی است؟
۳۰ درصد از دانشجویان ما را از تهران و ۷۰ درصد دیگر از دیگر شهر‌ها می‌باشند. به جز تهران، این تقسیم بندی به شکلی است که نمی‌توان گفت از کدام شهر کشور بیشترین کارآموز و دانشجو را داریم.
چقدر از سوی سازمان‌های دولتی حمایت می‌شوید؟ آیا کشتیرانی یا سازمان بنادر و یا شرکت نفتکش به شما کمکی می‌کنند؟
در حدی که انتظار آن می‌رود، حمایتی وجود ندارد و گاه اتفاقاتی هم وجود دارد که عرصه را برای فعالیت تنگ می‌کند اما نباید از همراهی‌های دلسوزانه گروهی از دلسوزان کشور که در مصادر ذیربط باعث دلگرمی فعالان این حوزه هستند چشم پوشی کرد.
منبع: روزنامه دنیای خودرو
