افزایش ماندگاری گوجه فرنگی با مهندسی ژنتیک
پونه پورامینی، کارشناس ارشد گیاهان دارویی
موبنا -با افزایش صد برابری سطح زیر کشت محصولات مهندسی ژنتیک در بیستمین سال تولید و تجاری‌سازی این محصولات در دنیا که حاصل سال‌ها مطالعه و آزمایش در خصوص سلامت و ایمنی محصولات تراریخته است. سازمان بهداشت جهانی، سازمان تجارت جهانی و کشاورزی ملل متحد و سازمان ایمنی غذایی اتحادیه اروپا براساس سال‌ها مطالعات جامع و پژوهش‌های علمی، سلامت محصولات تراریخته را بارها تایید کرده‌اند.
تلفیق اصلاح نباتات سنتی و فناوری مهندسی ژنتیک منجر به بهبود صفات و عملکرد محصولات و تولید محصولات سالم بی‌نیاز از مصرف سموم شیمیایی در دنیا شده است. اصلاحگران و زیست‌شناسان با کمک فناوری مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید کرده‌اند که علاوه بر داشتن کیفیت و کمیت بالا، مقاوم دربرابر آفات و علف‌کش، مقاوم در برابر خشکی و شوری و حاوی ارزش غذایی و ویتامین بیشتر و ماندگاری بالا هستند. یکی از صفاتی که امروزه بسیار مهم و قابل توجه است ماندگاری و حفظ کیفیت محصولات زراعی و باغی است.
در مطالعه‌ای که با حمایت شرکت تولید بذر Syngenta و موسسه تحقیقاتی BBSRC در پروژه ژنوم گیاه گوجه فرنگی انجام شده است، ژن‌های دخیل در فرایند نرم شدن گوجه فرنگی شناسایی شدند. افزایش ماندگاری گوجه فرنگی‌های برداشت شده و جلوگیری از نرم شدن آنها بدون تحت تاثیر قرار دادن مزه، رنگ و مواد مغذی این میوه‌ها مسئله‌ای است که تلاش‌ها برای حل آن دو دهه سابقه دارد. در مطالعه اخیر ژن آنزیم پکتات لیاز شناسایی شده که با خاموش کردن آن می‌توان گوجه فرنگی‌هایی تولید کرد که دیرتر نرم شوند، بدون این که در خواص دیگر آنها تغییری به وجود آید. گونه وحشی گوجه فرنگی با نام علمی Solanum pennellii با روش‌های کلاسیک اصلاح و به این منظور استفاده شده است. این گیاه مقادیر کمتری از پکتات لیاز را بیان می‌کند.
در تحقیقی دیگر، با توجه به اینکه گوجه فرنگی معمولا زمان زیادی در یخچال می‌ماند و طبق برآوردها، ۲۰ درصد گوجه فرنگی در این شرایط می‌گندد و از بین می‌رود، محققان وزارت کشاورزی آمریکا با همکاری دانشگاه پوردو با انجام یک تحقیق، ضمن افزودن بر مدت ماندگاری آن، باعث بهبود طعم و خواص غذایی آن شدند. اوتار ماتو زیست شناس گیاهی این مرکز به همراه اوتار هاندا استاد علوم باغبانی دانشگاه پوردو توجه خود را معطوف به طبقه‌ای از ترکیبات آلی نیتروژنه موسوم به پلی آمینها کردند که در رشد، گلدهی، تکامل میوه، رسیدن و دیگر مراحل رشد گیاه نقش مهمی ایفا می‌کنند. پلی آمینها همچنین در تولید لیکوپن و دیگر مواد مغذی که خطر سرطان را کاهش می‌دهند، دخالت دارند. محققان ژن مخمر تولیدکننده پلی آمین را وارد گیاه گوجه فرنگی کردند و باعث افزایش اسپرمیدین پلی آمین شدند که به باور آنها رسیدن میوه را سامان می‌دهد. نتایج تحقیقاتشان نشان داد، وارد کردن این ژن نه تنها میزان اسپرمیدین و رشد رویشی را افزایش داد، بلکه ماندگاری گوجه فرنگی را پس از برداشت نیز طولانی کرد. چروکیده شدن گوجه فرنگی سه هفته به تاخیر افتاد و روند لک شدن نیز کند شد. این نوع گوجه فرنگی‌ها، لیکوپن بیشتری هم دارند.
براساس جدیدترین گزارش منتشر شده توسط آکادمی علوم، مهندسی و پزشکی آمریکا در سال ۲۰۱۶ (که حاصل ۹۰۰ مطالعه در بیش از سه دهه است)، تولید و مصرف محصولات مهندسی ژنتیک، هیچ‌گونه اثرات منفی سرطان‌زا و آسیب‌رسان برای انسان یا محیط‌زیست در بر نداشته است. درواقع، زیست‌شناسان از سال ۱۹۸۰ با استفاده از فناوری نوین مهندسی ژنتیک محصولاتی تولید و وارد عرصه مصرف کردند که دارای صفات برتر از جمله ماندگاری بالا و ارزش غذایی و ویتامین بیشتر برای مصرف‌کننده و مقاومت در برابر سموم شیمیایی، آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها برای حفظ محیط‌زیست هستند. با توجه به رشد جمعیت، آینده بدون استفاده از فناوری‌های نو و محصولات مهندسی ژنتیک ممکن نیست.
منبع:مهر
