طراحی روشی جدید برای شناسایی سریع ویروس در دام‌های آلوده

موبنا – دکتر سیده ‌الهام رضا توفیقی عضو هیأت‌ علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، با اشاره به اجرای این پروژه در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرزاد قاسمی‌منجزی با عنوان “شناسایی ویروس اسهال گاوی با استفاده از روش واکنش زنجیره‌ای هیبریدیزاسیون (HCR) و نانوذرات طلا”، در خصوص اهمیت نتایج این پژوهش در صنعت دام‌پروری اظهار کرد: ویروس Bovine Viral Diarrhea”” (اسهال ویروسی گاو) یکی از مهم‌ترین عوامل ایجادکننده بیماری در نشخوارکنندگان و واردکننده ضررهای هنگفت به صنعت دامداری در سراسر جهان است. با توجه به این‌ که بهترین راه کنترل این بیماری خروج دام درگیر از گله است، طراحی روش تشخیصی مناسب برای آن بسیار حائز اهمیت است.

وی توضیح داد: دام آلوده به این ویروس ممکن است که علائم بالینی چندانی نداشته باشد اما می‌تواند ویروس را به دام‌های دیگر منتقل کند و در دام‌های باردار سقط‌ جنین ایجاد کند به همین دلیل اگر این ویروس به‌ سرعت شناسایی شود می‌توان از خسارات آتی آن جلوگیری کرد.

این عضو هیأت‌ علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که غالب روش‌های موجود برای شناسایی این ویروس بسیار وقت‌گیر و یا گران‌قیمت هستند، تصریح کرد: روش طراحی‌ شده در این پروژه بسیار سریع نتیجه می‌دهد و حساسیت بالایی نیز برای شناسایی ویروس دارد.

توفیقی با بیان این‌ که استفاده از روش HCR”” به همراه نانوذرات طلا برای شناسایی ویروس، آن‌هم از نوع RNA دار، برای اولین‌بار در جهان انجام شده است، با اشاره به جزئیات این پژوهش گفت: در مرحلهٔ نخست یک جفت Probe اختصاصی برای شناسایی توالی اسیدنوکلئیک این ویروس طراحی شد. در صورت وجود RNA ویروس، این توالی ایجاد یک زنجیره را خواهد داد که پس از الکتروفورز، روی ژل به‌صورت یک نمودار نردبانی قابل شناسایی است.

وی تصریح کرد: همچنین در صورت استفاده از نانوذرات طلا، انجام این واکنش به‌دلیل وجود RNA ویروس، موجب تغییر رنگ نانوذرات خواهد شد؛ اما اگر RNA ویروس نباشد، چیزی وجود ندارد که توالی‌های طراحی ‌شده را به یکدیگر بچسباند و یک زنجیره ایجاد کند. در مرحلهٔ بعد تشکیل یا عدم تشکیل این زنجیره با استفاده از ژل یا نانوذرات طلا بررسی می‌شود.

استاد راهنمای این پروژه میکروبیولوژی، در خصوص میزان موفقیت این روش در شناسایی ویروس BVDv اظهار کرد: ابتدا برای آن‌که بررسی کنیم استفاده از روش HCR به این منظور جواب می‌دهد، آن را با 2 روش معمول دیگر شامل RT-PCR و RT-PCR Real time مقایسه کردیم که این روش بهتر از RT-PCR بود، اما نسبت به RT-PCR Real time حساسیت کمتری نشان داد؛ البته باید در نظر داشت که هزینه روش RT-PCR Real time بسیار بالا بوده و دستگاه آن نیز کمیاب است.

رضاتوفیقی با بیان این‌ که روش طراحی‌شده از نظر حساسیت و ویژگی می‌تواند بیش از 95 درصد نمونه‌های مثبت را شناسایی کند، خاطرنشان کرد: اگر این روش به‌صورت کیت طراحی شود، می‌تواند به بازار ارائه و هزینه‌ها را نسبت به روش‌های RT-PCR، RT-PCR Real time و ELISA test کاهش دهد؛ اما تاکنون به‌صورت آزمایشگاهی کار شده است. مشکلی که در طراحی کیت وجود دارد و در حال کار بر روی آن هستیم، ماندگاری پایین نانوذرات طلا است که اکنون با همکاری گروه شیمی به دنبال پیدا کردن راهکاری برای این مسأله هستیم.

عضو هیأت‌ علمی دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین با اشاره به دیگر برتری‌های این روش، خاطرنشان کرد: در روش واکنش زنجیره‌ای هیبریدیزاسیون از هیچ آنزیمی استفاده نمی‌شود اما در RT-PCR و یا RT-PCR Real time ابتدا باید RNA با استفاده از آنزیم به DNA تبدیل شود.

رضا توفیقی با بیان این‌ که می‌توان از این روش با انجام برخی تغییرات برای شناسایی سایر ویروس‌ها نیز استفاده کرد، گفت: البته برای این کار باید Probeهای اختصاصی برای ویروس‌های مدنظر طراحی شود. در حال حاضر در حال انجام پروژه‌هایی با استفاده از نانوذرات طلا برای تشخیص و شناسایی ویروس‌ها و باکتری‌ها به روش‌های مختلف هستیم که بتوان بهترین روش پایدار را که هم حساسیت و ویژگی بالایی داشته باشد و هم با صرف هزینه پایین عوامل بیماری‌زا را شناسایی کند، طراحی کنیم و بتوانیم به‌صورت کیت نیز ارائه دهیم.

وی با بیان این‌که این پروژه حاصل پایان‌نامه شهرزاد قاسمی‌ منجزی با عنوان “شناسایی ویروس اسهال گاو با استفاده از روش واکنش زنجیره‌ای هیبریدیزاسیون (HCR) و نانوذرات طلا” است، عنوان کرد: از نتایج این پروژه تاکنون یک مقاله ISI با عنوان”Enzyme-free amplification and detection of bovine viral diarrhea virus RNA using hybridization chain reaction and gold nanoparticles” در ژورنال Applied Microbiology & Biotechnology با متوسط ضریب تأثیر پنج ساله 4، منتشر شده است.

 منبع: ایسنا