بزرگان نفت جهان در ایران چه‌می‌کنند؟

موبنا – رشد تولید و صادرات نفت از زمان رسمی برداشته شدن تحریم‌ها را هم آمارهای داخلی از وضعیت میادین نفتی و هم آمارهای سازمان‌های بین‌المللی از حرکت رو به رشد تولید نفت در ایران تایید می‌کند.

ایران توانسته طی ماه‌های گذشته کم کم جایگاه خود را بین کشورهای بزرگ صادرکننده نفت بازیابد و تولید نفتش را به مرز 4 میلیون بشکه در روز برساند و بار دیگر در جایگاه سوم بزرگترین تولیدکنندگان نفت در اوپک بازگردد، البته به گفته وزیر نفت این روند تا بازگشت ایران به سطح تولید و صادرات نفت در پیش از اعمال تحریم‌ها ادامه پیدا می‌کند.

قدم اول برای بازگشت ایران به بازارهای نفتی با برداشته شدن تحریم‌ها در حال انجام است و بخش زیادی از آن نیز به سرعت صورت گرفته است اما گام بعدی بازگشت شرکت‌های نفتی معتبر بین‌المللی به صنعت نفت ایران است که سال ها تحریم آن را از دریافت فناوری‌های جدید در این حوزه محروم کرده است.

از زمان لغو تحریم ها هیات‌های تجاری و اقتصادی زیادی از کشورهای آسیایی و اروپایی به ایران آمدند تا فرصت‌های جدید سرمایه گذاری را بررسی کنند. در بین این هیات‌های تجاری شرکتهای بزرگ نفتی که پیش از تحریم در ایران حضور داشتند نیز بازگشتند تا بار دیگر کارهای نیمه تمام خود را به دست بگیرند.

توتال، اولین مشتری اروپایی نفت ایران

توتال فرانسه اولین شرکت نفتی اروپایی است که نخستن گام را برای اثبات حل مشکلات تحریمی در برجام برداشت و اولین محموله نفت صادراتی به اروپا از سوی ایران را دریافت کرد، این خرید براساس توافقی برای خرید روزانه 160 هزار بشکه نفت ایران بود که طی اولین سفر پساتحریمی رییس جمهور و هیات همراه او به اروپا نهایی شد.

اما آغاز دوباره خرید نفت از ایران تنها برنامه بزرگترین شرکت نفتی فرانسه برای دور جدید همکاری‌ها بین دو کشور نیست، توتال که دفتر خود را در تهران در زمان تحریم تعطیل نکرده بود، از همان ابتدا اعلام کرد که خرید نفت در کنار بررسی پتانسیل‌های ورود به صنعت از برنامه‌های این شرکت است.

مدتی بعد از آن و پس از معرفی قراردادهای تازه نفتی ایران در کنفرانس تهران، توتال اولین زمینه ورود خود به صنعت نفت را پیدا کرد، میدانی که پیش از تحریم‌ها نیز در دست این شرکت بزرگ نفتی بوده است و حالا در پساتحریم می‌خواهد کار توسعه آن را از سر گیرد.

توتال توانست با ایران قرارداد محرمانگی برای دریافت اطلاعاتی در مورد میدان نفتی آزادگان امضا کند تا در زمان برگزاری مناقصات برنامه‌ای برای توسعه این میدان ارائه داده و کار نیمه تمام خود را به دست گیرد.

علاوه بر ورود به میادین نفتی برای توسعه تولید فرآورده نیز از دیگر برنامه‌های این غول فرانسوی در ایران است، توتال پس از اعلام آمادگی برای حضور در آزادگان اعلام کرد که می‌خواهد در صنعت پتروشیمی ایران نیز ورد پیدا کند و با شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای ساخت یک مجتمع پتروشیمی در ایران تفاهمنامه همکاری امضا کرد.

قرار شد این مجتمع شامل یک واحد کراکر بخار (Steam-Cracker) در منطقه ساحلی با مقیاس جهانی و برپایه ترکیبی از خوراک اتان، نفتا، ال پی جی و دیگر خوراکهای مایع موجود به علاوه واحدهای پایین دستی باشد.

ایران ال.ان.جی موضوع دیگری است که توتال برای آن نقشه‌هایی دارد، این شرکت می‌خواهد پروژه نیمه تمام تولید گاز مایع برای صادرات به کشورهای دورتر را در ایران احیا کند و البته در این مسیر رقبای خارجی دیگری نیز دارد.

در نهایت انتقال تکنولوژی از دیگر برنامه های توتال برای ایران است تا جای پای خود را در پروژه‌های آتی محکم‌تر کند، این شرکت با پژوهشگاه صنعت نفت، برای همکاری در حوزه‌های پژوهشی و خدمات فناورانه توافق کردند.

پرداخت بدهی اولین گام شل برای بازگشت

می‌توان گفت تا کنون نخستین قدم شرکت هلندی-انگلیسی رویال داچ شل برای پذیرش شرایط تازه ایران با لغو تحریم‌های بین‌المللی همان پرداخت بدهی های نفتی‌اش بوده است. این شرکت که طی سال های گذشته بدهی‌هایی را بابت خرید نفت خام از ایران و عدم پرداخت بهای آن به علت تحریم‌های بانکی به ایران داشت و در پی افزایش حجم بدهی‌ها نیز ایران فروش نفت خود را به این شرکت متوقف کرد، درحال احیای شرایط پیش از تحریم در ایران است.

یک میلیارد و 770 میلیون یورو مجموعه بدهی های این غول نفتی به ایران بود که در فروردین ماه امسال با باز شدن حساب‌هایی به این منظور پرداخت شد، اما خرید دوباره نفت از ایران هنوز از سرگرفته نشده و در مرحله مذاکرات است.

شل به غیر از این هنوز هیچ خبر تازه‌ای از آمادگی برای ورود به IPC و شرکت در مناقصات نفتی نداده و در مورد پروژه‌های احتمالی خود در میادین نفتی ایران هیچگونه اطلاعاتی نداده‌است، اگرچه پیش از تحریم‌ها کارنیمه‌تمامی را در میادین نوروز و سروش داشته است.

درتازه ترین تحولات درباره این شرکت، مدیر عامل شرکت پتروپارس می‌گوید با شل مذاکراتی را به منظور مطالعه برای سرمایه گذاری در پروژه‌های نفتی در قالب قراردادهای جدید نفتی آغاز کرده که در مرحله فنی مباحثات قرار دارد.

نقشه‌های اِنی برای صنعت نفت یران

غول نفتی ایتالیا آخرین شرکت اروپایی بود که در دوران تحریم‌ها ایران را ترک کرد و البته این ارتباط هرگز به طور کامل قطع نشد، انی نیز ازجمله شرکت‌هایی است که در پساتحریم برای از سرگیری خرید نفت از ایران با حجم بیش از 150 هزار بشکه اعلام آمادگی کرده که به دلیل مشکلات حمل و بیمه، صادرات نفت ایران کندتر از میزان مورد هدف بوده است.

مدیر عامل انی البته پیش از امضای برجام اما با افزایش امیدها نسبت به موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات هسته‌ای برای مذاکره درباره فرصت‌های جدید همکاری در ایران عازم تهران شد و پس از برداشته شدن تحریم‌ها نیز نماینده این شرکت هیات ایتالیایی را در سفر به تهران همراهی کرد تا زمینه‌های همکاری نفتی با ایران را بررسی کند.

انی که پیش از تحریم‌ها در پروژه های توسعه فازهای 4 و 5 پارس جنوبی و میادین نفتی دارخوین ایران فعالیت می‌کرد، به گفته وزیر نفت در مدل جدید قراردادی برای مشارکت در توسعه یکی از میدانهای ایران ابراز علاقه کرده است.

رییس شرکت نفتی اِنی ایتالیا معتقد است دست کم 150 میلیارد دلار در زیرساخت‌های خود احتیاج دارد تا به یک تولید‌کننده بزرگ تبدیل شود و می‌گوید در زمینه‌های همکاری در مناطق فراساحل دریای خزر، پروژه های ازدیاد برداشت نفت (EOR) و افزایش ضریب بازیافت و حضور در میادین قدیمی نفتی مباحثاتی با ایران انجام داده است.

توسعه همکاری های دوجانبه در سنایع حفاری از جمله موضوعاتی است که انی برای ورد به آن در دوره جدید نفتی ایران تفاهم‌نامه امضا کرده است.

دفتر BP در ایران آغاز به‌کمار می‌کند؟

سابقه حضور بریتیش پترولیوم در ایران به اولین استخراج نفت باز می‌گردد، زمانی که شرکتی که آن روزها با نام شرکت نفت ایران و انگلیس به ایران پا گذاشت در سال 1908 برای اولین بار در در ایران نفت استخراج کرد.

حالا بریتیش پترولیوم ازجمله مصمم ترین غولهای نفتی برای ورود دوباره به صنعت نفت ایران به شمار می رود که البته هنوز بدهی 2.8 میلیارد دلاری خود را تسویه نکرده است، این شرکت پس از شل به عنوان دومین مشتری خرید نفت از ایران مذاکراتش را با ایران آغاز کرد.

مدیرعامل این شرکت پرسابقه نفتی در ایران، می‌گوید عجله‌ای برای ورود به موضوع قراردادهای جدید نفتی ندارد و برای حضور در پروژه های نفتی ایران عجله نخواهد داشت و احتیاط خواهد کرد. اما فرصت همکاری در پساتحریم با ایران را از دست نخواهد داد.

مهمترین اقدام بریتیش پترولیوم برای فصل تازه همکاری با ایران گشایش دفتری در تهران است و قرار است پس از آن اقدام به سرمایه گذاری در پروژه های نفت و گاز ایران کند.

OMV و رویای بازگشت به چشمه خوش

مدیر ارشد شرکت او.ام.وی اتریش می‌گوید این شرکت هیچگاه ایران را ترک نکرده، شرکتی که کار خود را با گشایش دفتر خود در تهران برای آغاز خدمات اکتشافی بلوک مهر در سال ٢٠٠١ آغاز کرد.

اگرچه تحریم‌ها این شرکت اتریشی را مجبور کرد در سال 2008 پروژه‌های خود را در ایران تعطیل کند، اما دفتر آن بسته نشد و سعی شد از طریق این دفتر همکاری های مطالعاتی بین دو کشور ادامه پیدا کند.

حالا او.ام.وی در شرایط جدید علاقه‌مند به تولید و توسعه نفت و گاز، توسعه میادین تازه ( greenfield) و میادین قدیمی (brownfield) با همکاری شریک خود، شرکت ملی نفت ایران است.

چشمه خوش اصلی‌ترین برنامه این شرکت نفتی بزرگ اتریشی است، OMV اعلام کرده است که این شرکت به منظور افزایش دامنه همکاری‌های خود با ایران، مذاکراتی با شرکت ملی نفت ایران برای توسعه مجدد میدان چشمه خوش، میدانی که کار آن را نیمه تمام رها کرده بود، انجام داده است.

در عین حال همکاری‌ها در زمینه مطالعاتی نیز ادامه دارد به طوریکه OMV قرارداد اجرای پروژه مطالعات مشترک تحت عنوان «مطالعه توان هیدروکربوری تله های مرتبط با گنبدهای نمکی در نواحی شرق زاگرس و خلیج فارس» را با مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران امضا کرد.

لوک اویل و قراردادهای تکذیب‌شده برای اناران

روسیه رقیب ایران در بازار نفت به شمار می‌رود و بنابر این اگرچه ایران به برخی شرکتهای زیرمجموعه لوک اویل نفت می‌فروشد، موضع فروش نفت به این شرکت به میزان فروش نفت به سایر غول‌های نفتی اروپای مطرح نیست، اما ورود دوباره این رقبا به میادین ایران به منظور توسعه موضوع مهم همکاری‌های مجدد ایران لوک اویل است.

پیش از امضای برجام لوک اویل در کنار گازپروم مذاکرات را برای همکاری های نفتی و گازی در ایران آغاز کرد والبته موضوع انعقاد قرارداد را نیز زودتر از سایر رقبای خود مطرح کرد.

لوک اویل در روزهای ابتدایی سال گذشته قفل دفترش را در تهران باز کرد تا به محض برداشته شدن تحریم‌ها فعالیت خود را در پروژه‌های نفتی ایران آغاز کند و پیش از همه نیز به میدانی که در سال 2003 فعالیت اکتشافی خود را در آن شروع کرد اما تحریم ها باعث شد کارش را نیمه رها کند ابراز علاقه کرد.

لوک اویل روس در ابتدا اعلام کرد که علاقه مند است ار دیگر به میدان نفتی اناران بازگردد تا فعالیت نیمه کاره خود را تمام کند، اما چند ماه بعد خبر از امضای قراردادی برای توسعه دو میدان نفتی جنوب غربی ایران مطرح شد.

اگرچه خبر قرارداد شش میلیون دلاری لوک اویل با شرکت ملی نفت ایران به سرعت تکذیب شد اما در اخبار مرتبط با این موضوع بحث فعالیت این شرکت روسی در میادین چنگوله و آذر یعنی دو میدانی که در سال‌های گذشته همین شرکت کار توسعه آن را بر عهده داشت، به میان آمد.

به غیر ازوسعه میادین نفت گازپروم و لوک اویل در بخش ذخیره و حمل و نقل انرژی نیز علاقه دارند درایران حضور داشته باشند.

در نهایت بسیاری از برنامه‌های غول های نفتی دنیا که بسیاری از آن‌ها سابقه‌ای طولانی در ایران داشته و رد پای خود را در میادین مهم نفتی به جا گذاشته‌اند، فعلا در حد تفاهم و مذاکرات باقی مانده و شاید مهمترین برنامه اجرایی شده تا کنون همان امضای قراردادهای فروش نفت باشد.

با تمام این‌ها قدم‌های روبه جلو از سوی این شرکت‌ها در مسیر حضور دوباره در صنعت نفت ایران نیز کم نبوده است ولی به نظر می‌رسد بیش از همه چیز برای آغاز فصل تازه ای در صنعت نفت ایران باید منتظر نخستین مناقصات نفتی بود تا سرنوشت طرح‌های نیمه‌کاره نفتی ایران و این شرکای دیرینه را روشن کند.

 منبع: ایسنا