بوشهر ۲ در زمان کوتاهتری احداث می‌شود
موبنا – مهدی سنایی، در گفت‌وگو با روزنامه کامرسانت افزود: امیدوارم که به‌زودی شاهد آغاز احداث نیروگاه دوم بوشهر باشیم. متن این مصاحبه به این شرح است: پرسش: ایران نقش روسیه را در روند توسعه اقتصادی خود به مثابه سرمایه‌گذار، صادر کننده فن‌آوری و منابع مالی چگونه ارزیابی می‌کند؟ پاسخ: توافق‌نامه ترغیب و حمایت از …
موبنا – مهدی سنایی، در گفت‌وگو با روزنامه کامرسانت افزود: امیدوارم که به‌زودی شاهد آغاز احداث نیروگاه دوم بوشهر باشیم.
متن این مصاحبه به این شرح است:
پرسش: ایران نقش روسیه را در روند توسعه اقتصادی خود به مثابه سرمایه‌گذار، صادر کننده فن‌آوری و منابع مالی چگونه ارزیابی می‌کند؟
پاسخ: توافق‌نامه ترغیب و حمایت از سرمایه‌گذاری بین دو کشور در آخرین ماه‌های سال 2015 هنگام سفر آقای ایگور شوالوف، معاون نخست‌وزیر روسیه به تهران منعقد شد. این سند شرایط بهبود اوضاع کنونی سرمایه‌گذاری را فرآهم می‌آورد.
در سال 2015 هم‌چنین تدابیر قابل توجهی در راستای تحکیم همکاری در عرصه فن‌آوری اتخاذ شد. در سال گذشته کمیته عالی علوم و فن‌آوری دو کشور تشکیل شد، و این امر به ارتباطات علمی – فن‌آوری بین دولت‌های ما استحکام بیش‌تری بخشید. علاوه برآن، طبق نتایج برگزاری همایش بزرگ‌ترین و برترین دانشگاه‌های ایران و روسیه، انجمن دانشگاه‌های دو کشور تاسیس شد که این تشکل به میدانی جهت تحکیم ارتباطات علمی و هم‌چنین همکاری بین شرکت‌های دانش‌محور ایران و روسیه تبدیل شد.
ایران علاقه‌مند به حضور شرکت‌های روسیه در کشور خود است و امیدوار است که شرکت‌های صنعتی و تجاری روسیه از این فرصت بتوانند حداکثر استفاده را برده، رقبای اروپایی، چینی و آسیای شرقی را پشت سر بگذارند.
پرسش: آیا همکاری تنگاتنگ بین ایران و روسیه امتیازاتی را برای شرکت‌های روسیه قائل خواهد شد؟ آیا آنها می‌توانند به وضعیت شریکان راهبردی امید داشته باشند؟
پاسخ: مقامات مسئول ایران علاقه‌مند به حضور شرکت‌های روسیه در بازار ما هستند و ویژگی روابط روسیه – ایران برای تحقق این حضور کمک خواهد کرد. اما تنها تمایل رهبران دو کشور کافی نیست. در مرحله اول لازم است که شرکت‌های روسیه وقت را تلف نکنند و از فرصت استفاده کرده و برمبنای رقابت فعالیت‌شان را در بازار ایران آغاز کنند. در مرحله دوم، نهادهای بروکراسی دو کشور باید به اجرای توافق‌نامه‌ها و تحقق اراده رهبران کمک کنند. ما به‌طور جدی جهت رفع موانعی که در این زمینه وجود دارد فعالیت می‌کنیم.
در 10 سال اخیر روسیه تجارب زیادی در برخی از عرصه‌های صنعتی ایران نظیر احداث نیروگاه‌های اتمی و حرارتی، نوسازی راه‌آهن و بعضی از شاخه‌های صنایع معدن، کسب کرده است و می‌تواند از این امتیازات بهره ببرد. ارتباطات سیاسی ایران و روسیه در زمینه‌های مختلف دوجانبه، منطقه‌یی و بین‌المللی توسعه و تحکیم یافتند. بی تردید، این امر پایه و مبنای مساعدی جهت فعالیت سازمان‌های صنعتی، اقتصادی و مالی دو کشور به‌شمار می‌رود که می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و حضور خود را در کشورهای همدیگر توسعه دهند.
آشنایی کم با بازارهای یکدیگر و بعضی سوءتفاهم‌هایی که نشات گرفته از تفاوت درک از تجارت هستند، هر از گاهی به تاخیر در کار منجر می‌شوند. ضمنا بیش از دو دهه از زمانی که کشورهای ما تجربه همکاری جدیدی را کسب کردند گذشته است و در حال حاضر هریک از دو طرف از پرسنل و امکانات لازم جهت غلبه بر این مشکلات برخوردارند.
پرسش: تا آن‌جایی که ما می‌دانیم، در تمام طرح‌های بزرگ مورد بحث با شرکت‌های روسیه، طرف ایرانی اصرار بر اخذ وام از روسیه یا بانک‌های روسیه دارد. آیا این مطلب صحیح است که آنها ملزم به پوشش 90 درصد هزینه طرح‌ها هستند؟ در مورد چه مبالغی صحبت به میان می‌آید؟ آیا چنین رویکردی برای تمام سرمایه‌گذاران خارجی عمومیت دارد؟ آیا در مورد گزینه‌هایی که درآن نفت به مثابه تضمین وام عمل می‌کند، گفت‌وگوهایی انجام می‌گیرد؟
پاسخ: یکی از مشکل‌ترین مسائل در همکاری‌های اقتصادی دو کشور مساله تامین مالی طرح‌هاست. خوشبختانه در سال‌های اخیر بخشی از این مشکلات حل و فصل شدند و خط اعتباری به‌وجود آمد. طبق اظهارات مقامات رسمی روسیه، مبلغ این خط اعتباری برابر با 5 میلیارد دلار و قسط اول آن 2.2 میلیارد دلار است. توافق‌نامه‌های ایجاد خط اعتباری هنگام سفر آقای ولادیمیر پوتین به ایران به امضاء رسیدند و در نظر است که در راستای برقی کردن راه‌آهن گرمسار – اینچه برون و احداث چهار نیروگاه حرارتی در بندرعباس مورد استفاده قرار گیرد. با وجود خط اعتباری تحقق برخی از طرح‌های روسیه در ایران تسریع خواهند شد.
در جهان معاصر حضور هر کشور در بازار و صنایع دولت دیگر به میزان تامین مالی و انتقال فن‌آوری بستگی دارد. من امیدوارم که بانک اقتصاد خارجی هم‌چنین به وعده‌های خود در ارتباط با تامین مالی طرح‌ها در بخش خصوصی عمل کند. تامین مالی لازم است و اگر به توافق‌ها در زمینه تامین مالی عملی نشوند، بسیاری از طرح‌های صنعتی دو کشور تنها در صفحات کاغذ باقی خواهند ماند. در مجموع در دو کشور 40 طرح به ارزش 35 میلیارد دلار ارائه شده است و تحقق آنها نیاز به سرمایه‌گذاری‌های جدید اَست.
پرسش: آیا ایران بر انتقال یا بومی کردن فن‌آوری‌ها در طرح‌های مشترک با سرمایه گذاران خارجی اصرار خواهد ورزید؟
پاسخ: سرمایه‌گذاری خارجی یکی از موتورهای محرک اقتصاد جهانی است و سرمایه‌گذاران به شکل مستقل یا شراکت در تولید کالاها، استخراج مواد معدنی خام و دیگر مراحل فعالیت‌های اقتصادی در کشور میزبان شرکت می‌کنند. با این وجود فن‌آوری‌های پیشرفته و آخرین سیستم‌های مدیریتی به‌همراه سرمایه به‌واسطه سرمایه‌گذاران به‌منظور دریافت حداکثر سود به کشور میزبان وارد می‌شوند.
سرمایه‌های خارجی که در صورت کمبود منابع مالی جذب می‌شوند، یکی از عوامل محرک اصلی رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه محسوب می‌شوند. شرایط اقتصادی کنونی ایران هم‌چنین به جذب سرمایه خارجی نیاز دارد. دلیل این امر در درجه اول کفایت نکردن منابع داخلی است.
در قانون برنامه سوم توسعه کشور، ایجاد سالانه 765 هزار محل اشتغال مد نظر گرفته شده است که در پایان مدت زمان برنامه باید به کاهش میزان بیکاری در کشور منجر شود. اجرای این هدف مهم نیاز به رشد سرمایه‌گذاری شش درصدی دارد. این سرمایه‌گذاری باید سالانه برابر با 12 هزار میلیارد تومان یا 145 میلیارد دلار باشد. واضح است که دولت از چنین سرمایه‌ای برخوردار نیست. بخش‌های خصوصی داخلی به دلایل مختلف هم‌چنین قادر به انجام چنین کاری نیستند. به همین خاطر در شرایطی که منابع مالی داخلی قادر به اشباع برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی به‌طور کامل نیستند، استفاده از سرمایه خارجی که هم‌چنین در برنامه سوم توسعه کشور گنجانده شده، به یک ضرورت تبدیل می‌شود.
کشور شریک می‌تواند به‌واسطه دریافت نفت و گاز ایرانی برای تحقق طرح‌ها سرمایه‌گذاری کند. معضل اصلی در این است که هر دو کشور هم ایران و هم روسیه از صادرکنندگان نفت و گاز هستند. مشخص است که این معضل غیرقابل حل نیست. زمانی ایران و اتحاد شوروی (در اواخر سال‌های 1940 و اوایل 1950) به تبادل نفت و گاز می‌پرداختند و گاز ایران به شوروی صادر می‌شد.
متقابلا برای اتحاد جماهیر شوروی امکان حضور در صنایع ذوب آهن ایران و صنایع مرتبط با احداث نیروگاه‌های حرارتی به‌وجود آمد. من به‌عنوان کارشناس در زمینه مناسبات بین ایران و روسیه فکر می‌کنم که اکنون این موضوع می‌تواند در عرصه نفت و گاز به‌طور گسترده‌تری عملی شود. در سال 2014 بین کشورهای ما توافق‌نامه خوبی در زمینه نفت انعقاد شد اما متاسفانه تحقق پیدا نکرد.
دلیل دومی که جذب سرمایه‌های خارجی به ایران را ملزم می‌دارد، نیاز مبرم به واردات فن‌آوری‌های مدرن و سیستم‌های کنترل و مدیریت است. جذب سرمایه‌های خارجی طبیعتا شرایطی را جهت انتقال فن‌آوری‌های پیشرفته مدرن و سیستم‌های موثر کنترل و مدیریت به ایران فراهم می‌آورد. بی‌تردید، حضور فعال و موفق ایران در عرصه‌های تجاری و اقتصادی جهانی به ترکیب ساختارهای صنعتی و اقتصادی با فن‌آوری‌های مدرن و سیستم‌های کنترل و مدیریت جدید نیاز دارد. واضح است که این امر فرآیندی یک طرفه نیست.
در سال‌های اخیر ایران به پیشرفت قابل توجهی در زمینه فن‌آوری‌های مدرن دست یافته است و در این زمینه ایران و روسیه می‌توانند به تبادل تجارب و دستاوردهای یکدیگر بپردازند. طی دو سال اخیر هیات‌هایی که از روسیه به ایران آمدند، هم‌چنین علاقه‌مندی خود را نسبت به برخی از زمینه‌های فن‌آوری در کشور ما به‌ویژه در زمینه نانو فن‌آوری نشان دادند.
پرسش: توافق‌نامه استانداردی که سرمایه‌گذاری خارجیان را در صنایع نفت و گاز ایران تنظیم می‌کند، چه زمانی ارائه خواهد شد و چگونه خواهد بود؟ آیا در خصوص توافق‌نامه‌های تقسیم محصولات، توافق‌نامه‌های عملیاتی یا دیگر صحبتی به‌میان می‌آید؟
پاسخ: قانون حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران ” درخصوص ترغیب و حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خارجی” در سال 2002 تصویب شد. این قانون در تمام اقصی نقاط خاک جمهوری اسلامی ایران قابل اجراست و همه سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند سرمایه‌گذاری در کشور را تحقق بخشند و با این حال از تسهیلات و مزایای معینی برخوردار شوند.
طبق این قانون سرمایه‌گذاری خارجی در زمینه استخراج و انبار نفت و گاز تنها در چارچوب انعقاد توافق‌نامه امکان‌پذیر است، اما در بخش پالایش نفت و گاز به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اجازه داده می‌شود. سازمان سرمایه‌گذاری و ارائه کمک‌های اقتصادی – فنی ایران، یگانه نهاد دولتی مرکزی است که پاسخگوی پذیرش سرمایه‌های خارجی و حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی است. هم‌چنین این سازمان برای سرمایه‌های خارجی مجوز صادر می‌کند.
هم‌زمان با آن برهمان اساس، ایران و روسیه مذاکرات مفیدی را درخصوص موضوع انرژی انجام دادند. مذاکرات بین شرکت‌های بزرگ روسیه و طرف ایرانی امیدوار کننده هستند. آنها به جلو پیش می‌روند. امیدوارم که در آینده‌ای نزدیک ما شاهد نتایج خوبی در این زمینه بشویم.
پرسش: تاسیس بانک ایران – روسیه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
پاسخ: مذاکرات ادامه دارند، پیشرفت‌هایی حاصل شده‌اند، دستاوردهای معینی به منصه ظهور رسیده‌اند، اما این‌ها انتظارات را برآورده نمی‌کنند. از یک طرف، بین سیستم‌های بانکی دو کشور تفاوت‌هایی وجود دارد، بانک مرکزی روسیه فدراتیو مانند بانک مرکزی ایران نیست که تنها در زمینه نظارت و سیاست‌گذاری عمل می‌کند. از طرف دیگر، بانک‌های بزرگ روسیه چندی پیش و فقط پس از لغو تحریم‌ها با ایران شروع به‌کار کردند. انتظار داریم که بانک‌های بزرگ دو کشور به‌زودی همکاری‌های متقابل را آغاز کنند. من امیدوارم که بانک مرکزی دو کشور اقدامات موثری را در راستای تبدیل ارزهای ملی اتخاذ کنند. مشکل نقل و انتقالات و حواله های بانکی امروز نیز یکی از موانع اصلی توسعه و گسترش ارتباطات اقتصادی و تجاری بین دو کشور محسوب می‌شود.
پرسش: در بهار سال جاری موضوع بررسی مجدد هزینه قراداد احداث راه‌آهن و چهار نیروگاه حرارتی به‌وجود آمد. آیا شما می‌توانید توضیحات اضافه‌ای بفرمایید؟
پاسخ: در خصوص میزان هزینه توافق‌نامه‌ها هیچ‌گونه اختلاف نظری وجود ندارد. تنها اختلاف نظر در مورد میزان حضور تعدادی از پیمانکاران و شرکت‌کنندگان در زمینه طراحی و مسائل مشابه دیگر وجود داشت، اما آنها در خصوص تمام مسائل من جمله حتی میزان حضور طرفین در طرح‌های مختلف به توافق رسیدند. تصمیم گرفته شد که این سند در نهایت در چارچوب همایش استانداران به امضا برسد.
پرسش: آیا ایران گسترش طیف کشورهایی که در تولید انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز کار می‌کنند را بررسی می‌کند؟ آیا لغو تحریم‌ها بر روند کار برروی نیروگاه اتمی بوشهر – 2 تاثیرگذار است؟
پاسخ: تحریم‌ها مشکلات احداث نیروگاه اتمی بوشهر 1 را بیش‌تر کردند، این مشکلات یکی از عوامل به درازا کشیدن مدت احداث نیروگاه به‌حساب می‌آمدند. واضح است که لغو تحریم‌ها تاثیر مثبتی بر سرعت احداث نیروگاه بوشهر 2 خواهد گذاشت، به همین خاطر این نیروگاه در زمان کوتاهتری احداث خواهد شد. اکنون توافق بر سر مسائل فنی انجام می‌گیرد. امیدوارم که به‌زودی ما شاهد آغاز احداث نیروگاه دوم باشیم. علاوه برآن، ایران طرحی را برای همکاری مشترک در نیروگاه فوردو که اکنون در مرحله آماده‌سازی است در دست دارد.
پرسش: آیا ایران با روسیه همکاری‌های بندری را با احتساب جذب سرمایه‌گذاری‌های روسیه و با احتساب سرمایه‌گذاری‌ها در بنادر روسیه در دریای خزر توسعه خواهد داد؟
پاسخ: ایران علاقه‌مند به حضور روسیه در عرصه‌های سرمایه‌گذاری مختلف است. تصور کنید که این بنادر من‌جمله بنادر جنوبی در خلیج فارس، می‌توانند موضوع توجه و علاقه باشند. بدین ترتیب هند و ایران به توافق‌نامه بزرگی درخصوص بخشی از بندر چابهار دست یافتند. علاوه بر بنادر لجستیکی، احداث ناوگان حمل و نقل دریایی در دریای خزر و هم‌چنین راه‌آهن بین جمهوری آذربایجان و ایران می‌توانند جلب توجه کنند.
اکنون بیش از قبل، همه لزوم این که کریدور سبز شمال – جنوب به طرح واقعی تبدیل شد و در آینده‌ای نزدیک محقق شود را درک می‌کنند. الحاق راه‌آهن جمهوری آذربایجان به ایران، بهبود مسائل لجستیکی در بخش بین روسیه تا مرز ایران و از آن‌جا به سواحل خلیج فارس می‌تواند کمک بزرگی برای اقتصاد هر سه کشور و دیگر دولت‌ها باشد. چندی پیش در باکو وزیران امور خارجه ایران، روسیه و آذربایجان مذاکراتی را درخصوص این مساله انجام دادند.
بین ایران و روسیه صنعت توریسم در حال رشد و توسعه است. به موازات ایرفلوت، شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نیز در سال 2015 پرواز به روسیه را آغاز کردند. توریست‌های ایرانی از امکان دیدنی نه تنها مسکو و سن پترزبورگ بلکه سوچی بهره‌مند شدند. روسیه هم‌چنین علاقه بیش‌تری را به ایران به مثابه یک کشور توریستی نشان داد. به‌زودی پروازی بین تهران و آستراخان به راه خواهد افتاد. سازمان توریستی ایران فهرست هتل‌هایی که باید ساخته شوند را منتشر کرد و مناقصاتی را در شرایط سرمایه‌گذاری شخصی برگزار می‌کند. فکر می‌کنم که این امر مبنای خوبی برای حضور شرکت‌های روسیه در بازار ما بشود.
پرسش: در مجموع شما چشم‌اندازهای ارتباطات اقتصادی بین دو کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: اگر در گذشته ایران و روسیه از یک مزیت یعنی اراده رییسان دو دولت نسبت به توسعه و گسترش ارتباطات برخوردار بودند، اکنون بسیاری از موانعی که در گذشته وجود داشتند برداشته شده‌اند. در سال 2015 سند پایه‌ای اقتصادی به امضا رسید، کارهای زیادی در بخش کاهش تعرفه‌ها، موانع گمرکی، صدور گواهی و مجوز انجام گرفته است. به نظر من کشورهای ما باید بر بروکراسی قوی غلبه کنند و روند تحقق عملی توافق‌نامه‌های قبلی را تسریع بخشند. در تمام جهات من جمله انواع مختلف صنایع، خودروسازی و هواپیماسازی مسافربری همکاری‌های خوبی مشاهده می‌شوند. صادرات کالاهای ایرانی به روسیه فقط به اجناس سنتی محدود نمی‌شوند، بلکه شامل دارو، محصولات صنعتی، لبنیاتی و دریایی نیز می‌شوند. اگر سرمایه‌گذاران وارد طرح‌های زیربنایی شوند آنگاه ما شاهد تغییرات بزرگی در زمینه ارتباطات اقتصادی خواهیم بود.
من خوشبین هستم، مطمئنم که هرچند امکان دیدن نتایج این تغییرات در چند ماه آینده وجود ندارد، اما پس از چند سال بسیاری از آنها اثرات خود را در روابط بین کشورهای ما خواهند گذاشت.
منبع: ایسنا
