شايعات چگونه به حقيقت مبدل مي‌شوند؟
موبنا – از انتشار ليست‌هاي دروغين انتخاباتي گرفته تا درج اسامي افراد در منصب‌هاي مختلف كه هنوز تصميمي براي آنها گرفته نشده بود.براي مثال در اين چند مدت خبر جانشيني آيت‌ا… طبسي و ارائه گزينه‌هاي مختلف به جاي وي و نيز بحث انتخاب دادستان كل كشور به صحنه رقابت شايعات مختلف تبديل شد.البته برخي از …
موبنا –
از انتشار ليست‌هاي دروغين انتخاباتي گرفته تا درج اسامي افراد در منصب‌هاي مختلف كه هنوز تصميمي براي آنها گرفته نشده بود.براي مثال در اين چند مدت خبر جانشيني آيت‌ا… طبسي و ارائه گزينه‌هاي مختلف به جاي وي و نيز بحث انتخاب دادستان كل كشور به صحنه رقابت شايعات مختلف تبديل شد.البته برخي از اين شايعات بعدها به حقيقت تبديل مي‌شوند و به نوعي با اهداف خاص در ميان افكار عمومي منتشر شده تا واكنش‌مردم را بسنجند و اگر مردم واكنشي كه آن جريان خاص پخش‌كننده شايعه مي‌خواهد نشان دهند، شايعه به حقيقت مبدل خواهدشد!
سوء نيت‌هاي شايعاتي
شایعه سازی منحصر به قوم، جامعه یا کشور خاصی نیست ودر هر نقطه از دنیا امکان بروز شایعه وجود دارد. در مواردی رشد شایعه عمدی نیست و با اهداف از پیش تعیین شده انجام نمی شود اما می‌تواندعواقبی برای جامعه داشته باشد و در مواردی شایعه با اهداف از پیش تعیین شده انجام می‌شود و شایعه پرداز به دنبال اهداف سیاسی، تبلیغاتی، برکناری رقبا، تشویش اذهان عمومی (که در بیشتر موارد این مورد هدف اکثر شایعه پراکنی ها در فضای مجازی است)ایجاد ناامنی در سطح جامعه و غيره منتشر مي‌شود.در رابطه با شايعات هدفدار مي‌توان به شايعه كنارگيري برخي از منتخبان انتخابات اخير اشاره كرد كه برخي با اهداف كمرنگ كردن انتخابات و تزلزل در راي مردم تلاش داشتن القا كنندكه قرار است بزرگاني كه شأن والايي در كشور دارند و مردم آنها ر انتخاب نكرده‌اندبا استفاده از اهرم‌هاي خاص وارد عرصه شوند كه اين ادعاي واهي با درايت طرفين پاسخ داده شد.
معضل‌بي‌اطلاعي مخاطب
البته از نقش مخاطبان نيز نمي‌توان چشم‌پوشي كرد.مخاطبان اخبار باید نسبت به آنچه در قالب خبر برای آنها در فضای مجازی منتشر می‌شود آگاهی کامل داشته باشند و این آگاهی زمانی محقق می‌شود که اخبار ابتدا از منابع موثق دریافت کنند تا بتوانند تفاوت اخبار و شایعات را تشخیص دهند، اما متاسفانه به علت نپرداختن رسانه ها به برخی موضوعات و اخبار و روشن نکردن مخاطبان نسبت به واقعیت این خلا فکری در مخاطبان بوجود می آید که نسبت به اتفاقات جامعه بی اطلاع هستند و در این زمان شایعات به شدت خودنمایی می‌کنند.براي مثال مي‌توان به انتشار عكس‌هايي از حسين‌فريدون در فضاي مجازي اشاره كرد كه جرياني مدعي شده‌بود در زمان رياست‌جمهوري حسن‌روحاني وي با هدف توهين به رئيس‌جمهور پاهاي خود را در زمان سخنراني روحاني و در مقابل حضار دراز كرده‌‌است! اين وضعيت جو منفي را ايجاد كرده بود ولي نه رسانه‌هاي نزديك به رياست‌جمهوري و نه مسئولان اطلاع‌رساني رياست‌جمهوري هيچ توضيح واضحي را در اين‌باره ارائه نكردند.
سواد رسانه‌اي و شايعات سياسي
در رشته ارتباطات از مبحثی به نام سواد رسانه ای صحبت می‌شود که بر فیلتر بودن افراد در مقابل انتشار و دریافت هر خبر تاکید فراوان می‌کند، پس انتخاب ماست که در مقابل انواع شایعات ودر برابر درستی و نادرستی آنها مانند یک جسم بی جان باشیم که برایمان به‌دست آوردن اخبار دقیق و درست جامعه مهم نباشد یا مانند یک سد و فیلتر قوی در مقابل هرآنچه در قالب خبر در اختیارمان قرار می‌دهند مقاومت كرده و با آگاهی کامل با آنها برخورد کنیم و نگذاریم سودجویان به اهداف خود از طریق ساده باوری ما برسند.نمونه بارز اين حركت را در زماني مي‌توان جست كه افرادي براي تضعيف روحيه رزمندگاني كه در جبهه‌ها بودند، مدعي مي‌شدند امام(س) رحلت فرمودند ولي مردم به زودي از منابع موثق صحت و سقم موضوع را اطلاع‌رساني كرده و آن را تكذيب مي‌كردند.بنابراين اگر تمامی مخاطبان اخبار و رویدادها در فضای مجازی که امروزه بخش عمده ای از انتشار اخبار پیش از اینکه از رسانه ها منتشر شود منتقل می‌کنند، آگاهی کامل داشته باشند، می‌توانند با پدیده شایعه مقابله كنند.
هشدار پايان سرمايه‌اجتماعي در فضاي مجازي
با وجود جايگاه تكنولوژي‌هاي نوين در كشورهاي مختلف از فضای مجازی در حال حاضر استفاده‌هاي منفی نيز مي‌شود و اگر جلوي روند رو به رشد شايعات و اخبار بي محتوا گرفته نشود، جوامع به سمت پوچي و بي‌اعتمادي رسانه‌اي پيش خواهد رفت و فضاي مجازي بدنه‌اجتماعي طرفدارخود را كه از طريق آن تغذيه‌اخبار مي‌شوند را از دست خواهد داد.
منبع:قانون| نویسنده: فروزان فريدوني
