ویروس زیکا و رابطه آن با بیماری گیلن باره

در سال ۲۰۱۳ نزدیک به ۳۲ هزار نفر در جزایر پلی‌نزی فرانسه مشکوک به ابتلا به ویروس زیکا بودند. دانشمندان با مطالعه‌ی بیماران مبتلا به گیلن باره به این نتیجه رسیدند که ۴۲ نفر از این بیماران در سال ۲۰۱۳ علائم ویروس زیکا را در خود داشته‌اند. به علاوه ۳۷ بیمار در فاصله‌ی شش روزه قبل از شروع علائم گیلن باره، علائم زیکا را در خود دیده بودند. این تحقیق رابطه‌‌ای قوی بین ویروس زیکا و سندروم گیلن باره را نشان می‌دهد.

سندروم یا نشانگان گیلن باره، Guillain-Barré، یک بیماری عصبی محیطی حاد است که باعث اختلالات شدید حرکتی در بیمار می‌شود. هر سال از هزار نفر یک نفر به این سندروم مبتلا می‌شود. اگرچه تحقیق مذکور برای اولین بار رابطه‌ی بین زیکا و گیلن باره را مورد آزمایش قرار داده، با این حال هنوز نمی‌توان در رابطه با تاثیر قطعی این دو بیماری بر هم اظهار نظر نهایی کرد.

تا پیش از این ارتباط ویروس زیکا و ناهنجاری‌های نوزاد به خصوص بیماری میکروسفالی تا حد زیادی به اثبات رسیده بود. طبق همین آمار نیز مقامات بهداشتی زنان باردار را در خط مقدم مبارزه با ویروس زیکا قرار داده بودند. با این حال ارتباط بین زیکا و گیلن باره نباید باعث تغییر رویکرد پزشکان نسبت به زیکا شود. در همین مورد یکی از پزشکان ارتش آمریکا می‌گوید:

 نباید در مورد زیکا طوری حرف زد که اگر شما مرد یا یک زن بالای ۵۵ سال هستید، انگار هیچ نگرانی خاصی در ابتلا به زیکا هم وجود ندارد. ما نمی‌توانیم این ویروس را به طور کامل مورد تحلیل قرار دهیم و عارضه‌های آن را اعلام کنیم.

ویروس زیکا به طور معمول از طریق نیش پشه به بدن میزبان منتقل می‌شود و تا به امروز واکسن خاصی برای مقابله با آن بدست نیامده است. درصد خیلی کمی از افراد مبتلا به این ویروس می‌میرند و تنها یک پنجم مبتلایان علائم این بیماری را نشان می‌دهند. در نتیجه به دلیل مرگ و میر پایین از سال ۱۹۴۷ تا به امروز پزشکان توجه زیادی به ویروس زیکا نکرده‌ بودند. با این حال در سال ۲۰۱۵ برزیل شیوع بالای ویروس زیکا را در بین شهروندان خود تجربه کرد که نتیجه‌ی آن تولد نوزادان با اندازه‌ی سر غیرعادی بود. همچنین به طور هم‌زمان دانشمندان افزایش بیماران مبتلا به سندروم گیلن باره را نیز مشاهده کردند. در حال حاضر دانشمندان روی عوارض ویروس زیکا و به خصوص احتمال ابتلا به گیلن باره تحقیقات خود را شروع کرده‌اند.

معمولا گیلن باره با یک عفونت ویروسی در بدن شروع می‌شود؛ تب دنگی یکی از عفونت‌های منجر به این بیماری محسوب می‌شود. در پژوهش جدید انجام شده تاثیر این فاکتور در گروه‌های مختلف آزمایش حذف شده است. دانشمندان بر اساس آمار‌های گرفته شده تخمین می‌زنند از هر هزار نفری که به ویروس زیکا مبتلا می‌شوند، گیلن باره در بدن ۲۴ نفر توسعه پیدا می‌کند.

با این حال دانشمندان در نقدی بر این پژوهش نوشته‌اند:

 تحقیق انجام شده رابطه‌‌ای بسیار قوی بین ویروس زیکا و سندروم گیلن باره نشان می‌دهد. البته در این تحقیق بین آنتی بادی‌های تب دنگی و آنتی بادی‌های ویروس زیکا مشابهت‌هایی وجود داشته که در تحقیق فرقی بین آن‌ها مشخص نیست. بنابراین این امکان وجود دارد که بعضی از موارد گیلن باره از تب دنگی حاصل شده باشد. پزشکان باید تحقیقات خود را در این زمینه ادامه دهند تا به یک تخمین قابل اعتماد برسند. پژو‌هش‌های دیگر می‌توانند عامل جغرافیایی را در پیدا کردن رابطه‌ بین ویروس و سندروم حذف کنند و این پژوهش را در مناطق دیگر دنبال کنند.

بعضی دیگر از دانشمندان رویکرد محافظه کارانه‌تری گرفته‌اند و در این مورد گفته‌اند:

برای فهمیدن رابطه‌ی بین ویروس و سندروم باید از آزمایشات روی حیوانات شروع کرد. اگر رابطه‌ی مستقیمی بین این دو عامل وجود داشته باشد پس باید با شیوع ویروس زیکا شاهد افزایش موارد مبتلا به گیلن باره و کاهش شیوع، شاهد کاهش موارد سندروم باشیم.

اگرچه درصد مبتلایان به سندروم گیلن باره در جامعه خیلی کم است و به ندرت اتفاق می‌افتد ولی عوارض آن برای خانواده‌ها و جامعه به شدت بالا است. نزدیک ۳۰ درصد از افرادی که گیلن باره در آن‌ها درمان می‌شود در بازه‌ی زمانی سه ساله نشانه‌های ضعف عضلانی در آن‌ها دوباره بروز می‌کنند.

با تمام این تفاسیر هنوز سطح هشدار برای زنان باردار و افرادی که قصد سفر به مناطقی نظیر برزیل را دارند همچنان بالا است. تحقیقات مشابه آنچه که ذکر شد می‌تواند توصیه‌ها به سفر را جدی‌تر نیز کند. این اتفاق مخصوصا برای کشور برزیل که میزبان المپیک است نگران کننده به نظر می‌رسد.

منبع:زومیت|نویسنده:علی قدس