فضیلت احترام به ديگران
بعضي از افراد به هيچ كس اعتماد ندارند و به همه بدبين و بدگمانند، عدهاي هم كاملا بر عكس اين دستهاند. كدام يك از اين دو نگرش صحيح است؟ جواب اين است كه نه خوش گماني مطلق، درست است و نه بد گماني مطلق، بلكه شيوه درست آن است كه در رفتار خود با مردم …
بعضي از افراد به هيچ كس اعتماد ندارند و به همه بدبين و بدگمانند، عدهاي هم كاملا بر عكس اين دستهاند. كدام يك از اين دو نگرش صحيح است؟ جواب اين است كه نه خوش گماني مطلق، درست است و نه بد گماني مطلق، بلكه شيوه درست آن است كه در رفتار خود با مردم به آنان احترام بگذاريم.
براي همكاري با هر انساني پيش از هر چيز بايد به او احترام بگذاريم. هيچ انساني حاضر نميشود براي دست يافتن به چيزي از حيثيت و احترام خود مايه بگذارد حتي كودكان براي خود احترام و كرامت قائلند و انتظار دارند كه مردم با آنان با اين ديد رفتار كنند. براي به دست آوردن دل مردم بايد از اعتقاد به بزرگي و برتري خود بر ديگران چشم بپوشيم و خود را يكي از آنان و هم‌رديف ايشان بدانيم. مردم طبعا كسي را كه به آنان اعتماد به نفس بدهد دوست دارند و از كسي كه اين اعتماد را از آنها سلب كند متنفرند.
بنابراين، آن دوستي كه بر اساس احترام متقابل استوار نباشد دوستي پايان‌پذير و ازهمان آغاز محكوم به شكست است. از امور قطعي كه در خور شك و ترديد نيست آن است كه اگر انسان به ديگران احترام بگذارد و ديگران نسبت به وي احترام خواهند گذاشت و اگر به آنها اهانت كند مورد اهانت آنان قرار خواهد گرفت. از اين رو از پيامبر خدا (ص) و ائمه اهل بيت (ع) رواياتي در لزوم بزرگداشت دوست، اكرام و احترام او وارد شده است تا از اين راه روابط آنها تحكيم و دلها تصفيه و بر دوستي و برادري آنها افزوده شود. پيامبر خدا (ص) ميفرمايد: هركس برادر مومنش را احترام كند خداوند را احترام كرده و چه گمان داريد درباره كسي كه خدا را احترام كرده خداوند با او چه كاري خواهد كرد.
مردم با كسي كه به آنان احترام بگذارند و نسبت به ايشان ابزار توجه و قدرداني كند انس و الفت ميگيرند، زيرا هر انساني هراندازه هم مقام و موقعيت داشته باشد بازهم خود را دوست دارد و لذا در جست‌وجوي كسي است كه از او قدرداني كند و نسبت به وي اعتماد و اطمينان نشان دهد. بسياري از مردم با استفاده از روش احترام نهادن به طرف مقابل به نتايج مثبتي رسيدهاند و هر انساني ميتواند اين موضوع را تجربه كند.
ممكن است بپرسيد كه چگونه به مردم احترام‌گذاريم؟ و چگونه نشان دهيم كه به آنان توجه و اهتمام داريم؟ در جواب بايد گفت هر انساني داراي خصلت يا رفتار و يا بعدي شايسته ستايش و تمجيد است. وظيفه شما اين است كه اين جنبه‌هاي خوب را بيابيد و او را به سبب داشتن آنها تمجيد كنيد. در زمينه رفتار انساني يك اصل مهم براي جلب مردم وجود دارد و آن اين است كه هميشه كاري كن تا اشخاص ديگر به اهميت خود پي ببرند و خود را در نظر تو مهم احساس كنند. دستيابي به اين اصل مهم هنگامي ميسر است كه به سطح سخن پيامبر خدا (ص) ارتقا يابيم كه فرمود: آنچه براي خود دوست داري براي برادرت نيز دوست بدار و دست بر سر هركه ميخواهي بگذار و براي او همان را بخواه كه براي خود ميخواهي. بهترين مردم كسي است كه به ديگران بدون كمترين چشمداشتي احترام‌گذارد؛ درست مانند پيامبران كه به مردم بي‌آنكه توقع پاداشي داشته باشند به آنان بذل و بخشش ميكردند.
شعار همه پيامبران اين بوده است: بگو هيچ پاداشي از شما نميخواهم (سوره انعام ايه ۹۰). به كسي كه چنين كند به او عشق ميورزيد و اين نهايت نيكي در حق اوست. حديث شريفي ميفرمايد: به هر كه ميخواهي خوبي كن، در اين صورت بر او فرمانروا خواهي شد. امام صادق (ع) نيز ميفرمايد: مومن با هر كه روبه رو شود ميگويد او بهتر و با تقواتر از من است، و ميافزايد: هرگاه با بهتر از خود مواجه شود در برابرش فروتني ميكند و هرگاه با بدتر و پايينتر از خود برخورد كند با خود ميگويد شايد در ظاهر بد و در باطن خوب است.
اگر چنين كند سرور مردم روزگار خويش ميگردد. بعضي از مردم نه تنها به ديگران احترام نميگذارند، بلكه آنها را تحقير نيز ميكنند در صورتي كه اسلام تحقير مردم و اهانت به آنان را حرام كرده و در حديثي آمده كسي كه دين خود را سبك شمارد همان است كه برادرانش را تحقير ميكند. نتيجه آنكه براي به دست آوردن دوستان زياد بايد بياموزيم كه چگونه خواه در مسائل بزرگ و پراهميت يا در امور كوچك و كم اهميت به مردم احترام بگذاريم.
بنابراين ميتوان نتيجه گرفت كه نخستين گام براي جلب مردم به خود و افزودن شمار دوستان احترام نهادن به همگان است. دومين گام فروتني و دوري از تكبر است. چه بسيار انسانهايي كه تكبر پيشه كردند و با تفاخر و غرور بر زمين گام برداشتند چنانكه گويي زمين را خواهند شكافت يا سر بركوه‌ها خواهند ساييد اما دست روزگار آنان را واژگون و نابود كرد با چنين وضعي تكبر چه معنا دارد؟
179/
