ورود ویزا و مسترکارت از دالان صرافی‌ها

«مسترکارت و ویزاکارت به ایران می‌آیند» این جمله خبری مهیج برای بسیاری از ایرانیانی است که سال‌ها است قصد اتصال به شبکه مالی بین‌المللی را دارند و می‌خواهند با کارت شخصی خود از مراکز بین‌المللی خرید کنند و پول را به آسانی جا‌به‌جا کنند؛ حالا چند وقتی است که با لغو تحریم شبکه بانکی ایران این خبر بارها بازنشر شده که کارت‌های اعتباری بین‌المللی را می‌توان در همین ایران اخذ کرد. در هیچ‌کدام از دفعات بازنشر این خبر هم نکته جدیدی به خبر اضافه نشده است و رسانه‌های منتشر‌کننده فقط امید می‌دهند که به‌زودی این کارت‌ها را می‌توان اخذ کرد و اشاره نشده که این خبر از سمت چه مرجعی یا به اتکای کدام استنادات منتشر شده است. اما همین خبر هم هیجان زیادی بین مردم وفعالان اقتصادی (به‌خصوص تجار) برانگیخته است؛ حالا همه به دنبال این هستند که بدانند تاریخ ورود یا شروع به کار این شرکت‌ها در ایران چه زمانی است؟
هر چند که فعالیت این کارت‌ها پیش از تحریم توسط برخی بانک‌های ایرانی و شرکت‌های مالی انجام می‌شد و برخی از ایرانی‌ها توانستند این کارت‌ها را داشته باشند، اما حالا با شرایط تازه برخی شرکت‌ها مدعی ارایه این کارت‌ها شده‌اند که باید صحت ادعای آنها را بررسی کرد تا مشخص شود که به صورت رسمی چه در پیش است و کدام ادعاها واقعی است؟
نکته ناگفته در این بحث اینجاست که فعالیت مسترکارت یا ویزاکارت در ایران از جهت زیرساخت‌ها و وصل شدن سیستم بانکی داخل به سیستم‌های بین‌المللی با مشکل مواجه است. این مشکل تا جایی جدی است که ولی‌الله سیف در همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت به‌طور رسمی اعلام کرد: ما از بانکداری روز دنیا حداقل ١٠‌سال عقب‌تر و در زمینه کارت‌های بانکی حدود ٢٠ سال از بانکداری بین‌الملل عقب هستیم.
اما چه این مشکل جدی باشد و چه نباشد، با توجه به شرایط اقتصادی ایران و اجرای برجام چاره‌ای جز تعامل با دنیا و ارتباطات بانکی با دنیا نداریم و باید با سیستم‌های بانکی دنیا هماهنگ شویم.
کارت‌هایی که نبودند؛ کارت‌هایی که می‌آیند
ورود ابزارها و سیستم‌های خارج از ایران با توجه به این‌که باید با سیستم بانکداری اسلامی تطبیق داده شود، همیشه با کمی تأخیر است و در برخی موارد هم به کلی منع می‌شود؛ مانند سیستم مالی فارکس که حتی پس از ورود به ایران و فعالیت‌هایی که برای آن شده بود، منع شد و سیستم آن بازارهای مالی برچیده شد. اما موضوع ورود مسترکارت و ویزاکارت به کشور کمی متفاوت است؛ یکی آن‌که برای نخستین‌بار است که از طریق رسانه‌ها مطرح می‌شود دیگر آن‌که سیستم مسترکارت مانند سیستم‌های مالی پیچیده نیست و استفاده همگانی هم دارد و ورود آن می‌تواند تغییر و تحول‌های زیادی را به دنبال داشته باشد. گرچه استفاده از مسترکارت و ویزاکارت تا پیش از تحریم‌ها از طریق بانک‌ها و موسسات امکان داشت، اما با تشدید تحریم‌ها و کاهش مبادلات بانکی استفاده از خدمات این کارت‌ها امکان نداشت. بنابراین در عمل این کارت و خدمات آن از طریق بانک‌ها ارایه نمی‌شد و خدماتی که در این زمینه وجود داشت از طریق مجاری رسمی و بانکی انجام‌پذیر نبود.
اما در حال حاضر با وجود این‌که تمامی امور بانکی هنوز به‌طور کامل به حالت عادی بازنگشته و مبادلات بانکی تا حدودی با تأخیر هم همراه است، در چند روز اخیر از اخبار مربوط به ورود این کارت‌ها آن هم به‌طور مستقیم و حضور آنها در ایران صحبت می‌شود. این در حالی است که پیش از این و در زمانی که تحریمی وجود نداشت و این خدمات ارایه می‌شد مسترکارت و ویزاکارت به‌طور مستقیم در بازار ایران حضور نداشتند و خدمات مالی آنها از طریق واسطه بانکی به بانکی ایرانی ارایه می‌‌شد. اما چه شده که حالا این موسسات قصد حضور در ایران را دارند یا اخباری مبنی بر حضور آنها منتشر می‌شود، جای بحث دارد.
هنوز صحبتی نشده است
موضوع خدمات مالی از طریق ویزا‌کارت و مستر با توجه به این‌که بانکداری کشور با بانکداری دنیا متصل نیست، بیشتر مورد توجه چند قشر خاص است. این خدمات مورد توجه تجار و بازرگانانی است که برای خرید به خارج از ایران سفر می‌کنند. از دیگر اقشار می‌توان به دانشجویان و اساتید اشاره کرد که این خدمات را برای مقالات و پژوهش‌های خارجی استفاده می‌کنند و دسته دیگر هم برای کسانی است که به خارج از ایران زیاد مسافرت می‌کنند.
درحال حاضر هم برخی از شرکت‌ها هستند که این خدمات را ارایه می‌دهند و هزینه‌های آن هم چندان معقول نیست؛ اما به‌ هر حال خدمات مورد نیاز را به شما ارایه می‌دهند؛ اما تا چه حد این کار قابل قبول یا قانونی است، موضوعی است که ناصر حکیمی، مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات بانک مرکزی آن را توضیح می‌دهد. او در پاسخ به «شهروند» در مورد فعالیت ویزاکارت و مستر در ایران گفت:  این موسسات برای فعالیت در ایران هیچ مجوزی ندارد و تا این لحظه هم هیچ صحبتی مبنی بر ورود این موسسه‌ها نشده است.
وی با تأکید بر این‌که هنوز رخدادی رسمی در این حوزه ثبت نشده است، ادامه داد: خیر؛ ورود این کارت‌ها به ایران هم تأیید نمی‌شود.
هیچ مجوزی وجود ندارد
حکیمی انتشار اخباری مبنی بر ورود مسترکارت و ویزاکارت به ایران را بیشتر ساخته و پرداخته افرادی می‌داند که شرکت‌های خدمات مالی دارند. او دراین‌باره توضیح داد: در حال حاضر هیچ شرکتی از طرف بانک مرکزی مجوزی برای صدور کارت ارزی یا همکاری با موسسه‌های مسترکارت و ویزاکارت را ندارد. ما همکاری کردن یا گرفتن خدمات از این موسسه‌ها را تأیید نمی‌کنیم.
مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات بانک مرکزی با اشاره به این‌که تخلف یا اشتباهات این موسسه‌ها قابل پیگیری نیست، گفت:  ما توصیه می‌کنیم که برای گرفتن خدمات ارزی یا خدمات مشابه از کانال‌های رسمی و بانکی استفاده شود.
وی تأکید کرد: چون این شرکت‌هایی که ادعا می‌کنند این خدمات را ارایه می‌دهند بیشتر واسطه‌های دست چندم از این موسسه‌ها هستند که ارتباط مستقیم ندارند؛ بنابراین گرفتن خدمات از این شرکت‌ها ریسک بالایی دارد و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
او اضافه می‌کند: باز هم تأکید می‌کنم ما هیچ‌کدام از این موسسه‌ها یا شرکت‌های داخلی که خدمات مسترکارت و ویزاکارت ارایه می‌دهند را تأیید نمی‌کنیم.
صرافی‌ها به دنبال خدمات کارت‌های
اعتباری جهانی
حکیمی موضوع مهم دیگری را نیز توضیح می‌دهد که بانک‌ها در حال حاضر این خدمات را ارایه نمی‌دهند اما به جای آن صرافی‌ها به دنبال این کار هستند. او توضیح می‌دهد:  از آنجا که صرافی‌ها حتی در دوران تحریم هم توانستند مبادلات ارزی را حفظ کنند، در حال حاضر هم مشغول رایزنی و صحبت با بانک مرکزی هستند که بتوانند خدمات جدید مالی را به مشتریان ارایه دهند.
او ادامه داد:  البته این رایزنی‌ها با بخش نظارت بانک مرکزی در حال انجام شدن است و به احتمال زیاد به نتیجه هم می‌رسد. اما از آنجا که بخش مربوط به اجازه دادن به صرافی‌ها همان بخش نظارت بانک مرکزی است هنوز تاریخ یا موعد دقیقی برای اعلام رسمی ارایه خدمات ارزی مشخص نیست. تا زمانی که دغدغه‌های بخش نظارت در این مورد برطرف نشود، راه‌اندازی نخواهد شد.
در نهایت با توضیح این مقام مسئول، به نظر می‌رسد که هیچ‌کدام از فعالیت‌های خدمات مالی که شبیه به کارت‌های اعتباری یا کارت‌های پیش‌‌پراخت مسترکارت و ویزاکارت هستند مجوز فعالیت در ایران ندارند.
اما باتوجه به این‌که، ممکن است نیاز به چنین خدماتی برای اقشاری لازم باشد، تا زمانی که مجوز برای چنین فعالیت‌هایی به موسسه‌ها یا بانک‌ها یا صرافی‌ها داده نشده است، ریسک بالایی را متوجه استفاده‌کنندگان از این خدمات می‌کند؛ هرچند که خبرهایی در مورد این کارت‌ها منتشر شده، بیشتر توضیح در مورد این کارت‌ها است تا رخدادی تازه و خاص.

179/