سهم 300 میلیارد دلاری صنایع دستی از تولید نا‌خالص

صنایع دستی صرف نظر از ابعاد اقتصادی و منافع مادی، آئینه تمام‌نمای ذوق و فرهنگ ایرانیان است و با ترکیب و کنار هم نشاندن هنر، فرهنگ و صنعت و همت و اراده هنرمندان چیره دست ایرانی اشیایی تولید می‌شود که ذهن هر بیننده‌ای را در هر جای دنیا که باشد نا‌خواسته به یاد فرهنگ ایران زمین می‌اندازد.

صنایع دستی، محوری برای «اقتصاد مقاومتی»
صنایع دستی ایران عمری به قدمت عمر بشر دارد و از قریب به هفت هزار سال پیش پرچم هنر نیاکان ما را به عنوان سند هویت ملی به رخ جهانیان کشیده است، اما متاسفانه کشورمان با وجود داشتن پیشینه‌ قوی در صنایع دستی جایگاه اصیل خود را آن گونه که شایسته و بایسته است در سطح جهانی نیافته و این در حالی است که صنایع دستی در جهان به منبع عظیم اقتصادی تبدیل شده ولی در ایران به دلیل اینکه همواره این صنعت کوچک شمرده شده هر روز از ارزش و جایگاه واقعی خود فاصله می‌گیرد به گونه‌ای که صنعتگران کشورمان دستیابی به بازارهای داخلی و خارجی را به مثابه یک رویایی دور و دراز می‌بینند. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر بحث اقتصاد بدون اتکا به نفت و همچنین اقتصاد مقاومتی با تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری در زمره سیاست‌های کلی نظام قرار گرفته و در شرایطی که مسأله بیکاری و ایجاد اشتغال مولد همراه با افزایش تولید داخلی و توسعه صادرات غیرنفتی و فراهم نمودن زمینه مشارکت مردم در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی مهم ترین دغدغه مسئولان و رئوس برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور را تشکیل می‌دهد، توجه به صنایع دستی و اهمیت آن به دلیل ویژگی های منحصر به فرد این هنر صنعت بیش از پیش مشهود گردیده زیرا صنایع دستی علاوه بر جاذبه‌های هنری و فرهنگی و سهولت آموزش و فراگیری آن، از کمترین هزینه سرانه آموزش و ایجاد بیشترین فرصت شغلی در میان عرصه‌های مختلف فعالیت‌های صنعتی برخوردار است.

سهم 8 درصدی ایران از 300میلیارد دلار صادرات جهانی
امروز درآمد حاصل از صادرات جهانی صنایع دستی به رقمی قریب به 300 میلیارد دلار نزدیک شده است ولی سهم ایران در این بین با صادرات 300 میلیون دلاری تنها بالغ بر 8 درصد این بازار جهانی است. این در حالی است که کشورهایی مثل چین، هند، حتی پاکستان و ویتنام نیز در این راه از ایران پیشی گرفته اند. چین درآمد خود از صادرات صنایع دستی را به رقم 5 میلیارد و 500 میلیون دلار رسانده و در حال تبدیل شدن به بزرگترین کارتل فروش این صنایع است. کشور هند تنها در سال 2013 سه میلیارد و 300 میلیون دلار از طریق صادرات صنایع دستی به کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و استرالیا درآمد کسب کرده که این رقم نسبت به درآمد سال گذشته این کشور از فروش این هنرصنعت 600 میلیون دلار افزایش داشته است. حتی کشورهایی مثل پاکستان نیز در این زمینه از ایران جلو زده‌اند به نحوی که این کشور یک میلیارد و 500 میلیون دلار از راه فروش صنایع دستی بدست آورده و ویتنام نیز با 200 میلیون دلار فروش بیشتر از ایران، سهم درآمد خود از طریق فروش این صنایع را به 500 میلیون دلار ارتقاء داده است. این در حالی است که ایران زادگاه بیش از250 رشته هنر سنتی و صنایع دستی بوده و هست و از دیرباز نیز ایرانیان ید طولایی در ساخت و پرداخت صنایع دستی داشته اند و این بازار فروش سرسام‌آور باید به ایران اختصاص می‌یافت و نه به کشورهایی که در لیست تاریخچه صنایع دستی به مراتب در رتبه‌های پائین‌تری از ایران قرار گرفته اند.

سهم صنایع دستی بیشتر از خودروسازی و پتروشیمی
آنگونه که «غلامحسین حسینی نیا»معاون تعاون وزیر کار می گوید: سهم صنایع دستی در تولید ناخالص ملی بیشتر از خودروسازی و صنایع پتروشیمی است.
به گفته وی، ۱۷هزار و ۶۱۳ نفراشتغالزایی مستقیم و بیش از ۱۰۰ هزار نفر اشتغالزایی غیر مستقیم ثمره تعاونی‌های صنایع دستی است.
حسینی نیا، می افزاید: با استفاده از قابلیت‌ها و خصوصیات ویژه‌ این صنعت از جمله عدم‌نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه آن در مناطق روستایی بویژه در داخل منازل نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارند. در حال حاضر تعداد زیادی از روستاها، کشاورزان و خانواده‌هایشان با عضویت در تعاونی‌های صنایع دستی و تولید محصولاتی نظیر قالی، گلیم، رودوزی، پارچه‌های دست‌بافت، سفال، حصیر و … به درآمد جنبی قابل‌توجهی دست یافته‌اند و همین امر عامل مهمی در جلوگیری از مهاجرت آنان به شهرها بوده است.
حسینی نیا اظهار داشت: صنایع دستی به علت داشتن مزایایی نظیر کار طلب بودن، سادگی تکنیک ، عدم‌احتیاج به آموزش فنی وسیع و تاثیر فوق‌العاده آن در افزایش سطح اشتغال وعمدتاً بومی بودن مواد اولیه آن بیش از هر فعالیت اقتصادی دیگر زمینه مناسبی برای توسعه و پیشرفت تعاونی‌ها دارد؛ در مناطق روستایی و عشایری، صنایع‌دستی می‌تواند به‌عنوان دومین منبع درآمد و در پاره‌ای از مناطق کشور حتی به‌عنوان مهم‌ترین عامل کار و درآمد به حساب آید. سهم خودروسازی و صنایع پتروشیمی به رغم سرمایه گذاری‌های کلان در تولید ناخالص ملی به ترتیب 7/2 و2 درصد است، در حالی که سهم صنایع دستی در تولید ناخالص ملی 3 درصد است.
وی می افزاید: در سطح کشور یک هزار و 425 شرکت تعاونی با عضویت 15هزار و 143 نفر و اشتغالزایی17هزار و 613 نفر به صورت مستقیم و بیش از 100 هزار نفر غیر مستقیم در حال فعّالیت هستند و تعداد 24 اتحادیه استانی و یک اتحادیه سراسری در این صنعت مشغول خدمات‌رسانی به صنعتگران هستند.

صنایع دستی بهترین راه اشتغال‌زایی
اشتغال زایی یكی از مشكلات فراروی هر جامعه است و از آنجا كه بی كاری معضلات عظیم اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد، بنابراین توجه به رفع این مشكل در راس برنامه های اقتصادی دولت‌ها قراردارد. آنچه در این راستا مهم است اولویت بخشیدن برنامه های حمایتی دولت ها برای جهت دهی به آن دسته از فعالیت های اقتصادی و اجتماعی است كه نیل به این هدف را در كوتاهترین زمان و كمترین هزینه میسر سازد.
كارشناسان معتقدند برای اینكه در كشور ما اهداف اشتغال آفرینی در برنامه چهارم تا حد ممكن محقق شود و نرخ بیكاری به ۴/‌۸ درصد كاهش یابد، باید از ظرفیت های بالقوه تمامی بخش‌ها اعم از كشاورزی،صنعت، حمل و نقل،انرژی، تجارت خارجی ،گردشگری و نیز صنایع دستی برای كار آفرینی و اشتغال بهره گرفت.
طبق پیش بینی برنامه پنج ساله سوم ‌باید به طور میانگین در هر سال ۷۶۰هزار شغل و در مجموع ۳میلیون و ۸۰۰هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شود. در بررسی عملكرد دولت و دستگاه های اجرایی و طبق آمارهای منتشرشده از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی، میانگین اشتغال ایجادشده درچهارسال اول برنامه پنجساله سوم ۵۷۰هزار شغل بود كه درهر سال ۲۰۰هزار شغل كمتر از پیش بینی های برنامه اشتغال است. این در حالی است كه برخی كارشناسان معتقدند اگر هر سال نسبت به سال گذشته یك میلیون و یكصدهزار شغل بیشتر ایجاد نكنیم نرخ بیكاری بازهم افزایش می‌یابد. طبق اعلام رسمی وزارت كار نرخ رسمی بیكاری در برخی شهرهای كشور بیش از ۲۵درصد است كه تامل برانگیز است. ازسوی دیگر ایجاد هر شغل براساس گفته یكی از مدیران وزارت كار به طور متوسط بین ۳۰۰تا ۴۰۰میلیون ریال هزینه در بردارد. ایجاد اشتغال در مناطق مختلف نیز باید با توجه به مزیت‌ها و ظرفیت های موجود در هر منطقه صورت گیرد، بنابر این هزینه اشتغال زایی در هر ناحیه متفاوت خواهد بود.
توسعه و سرمایه گذاری روی صنایع دستی همواره به عنوان یكی از راه های ارزان و مناسب برای اشتغال زایی مطرح است. بخصوص اینكه وجود3میلیون بی‌كار در روستاهای كشور زمینه مهاجرت به شهرهای بزرگ و روی آوردن به مشاغل كاذب و تبعات بعدی آن را بدنبال دارد. طبق آمار های منتشر شده درسال های اخیر بطور میانگین سالیانه ۱۰۰هزار روستایی به مناطق شهری مهاجرت كرده اند.
184/