برجام با نفت چه خواهد کرد؟

با اجرای برجام، نیازمند راهبردی مهم در مسیر توسعه هستیم و در این راه وزارت نفت در جذب سرمایه گذاری ها پیشتاز بوده است، هرچند عده ای سعی می کنند بر دامنه انتظارات بیفزایند  اما تلاش‌ها در این مسیر ادامه دارد.
در این شرایط موضوع کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی به عنوان چالش بزرگی پیش روی تیم اقتصادی دولت به شمار می رود. مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارش خود، به بررسی اثر لغو تحریم های ایران بر بازار جهانی نفت در سال 2016 پرداخته است. این گزارش نشان می دهد که ایران همزمان با لغو تحریم های غرب به سرعت خواهد توانست از ۴۰ میلیون بشکه ذخایر شناور نفتی خود بهره گیرد که نیمی از این میزان شامل نفت خام و بخش اعظم آن میعانات گازی است و بیشتر از میادین ساحلی گاز طبیعی تولید می شود. گرچه می توان آن را از نفت خام نیز تولید کرد، اما این رویه همچنان در تحریم غرب بوده و فروش آن نیز ممنوع شده است که این امر میعانات و حاشیه های پالایشی را به ویژه در آسیا حتی در صورت عرضه مناسب این محصول تحت تأثیر قرار داده است.
در شرایط رفع تحریم ها، ایران روزانه ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه بر تولید نفت خود می افزاید تا به ظرفیت تولید خود در سال ۲۰۱۱ در سطح6/3 میلیون بشکه در روز برسد. این در حالی است که احیای برخی میادین نفتی و افزایش قابل توجه تولید آن به مدت زمان زیادتری نیاز دارد.
افزایش سطح تولید نفت ایران در حالی صورت گرفته که عرضه جهانی به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته و سایر اعضای اوپک و رقبای روسی سهم زیادی از بازار به ویژه بازار آسیا را از آن خود کرده اند. ایران به سرعت به دنبال بازیابی سهم اولیه خود در بازار مخصوصا در اروپاست.
میزان سهم فروش نفت ایران به اروپا در دوره پیش از تحریم روزانه ۷۰۰ هزار بشکه بود. شرکت های بین المللی نفت به ویژه شرکت های اروپایی به زودی نفت ایران را در بخش بالادستی خود وارد خواهند کرد. بنابراین افزایش صادرات نفت ایران به مازادهای مورد انتظار عرضه در سال آینده خواهد افزود و فشارهای قیمتی زیادی را به همراه خواهد داشت؛ مگر این که اوپک از سطح تولید خود بکاهد یا از محل دیگری هزینه های ناشی از این افزایش مازاد را کاهش دهد. البته پیش بینی ورود پر رنگ و بیشتر نفت ایران به بازارهای جهانی در ماه های اخیر تا حدی به کاهش قیمت آن کمک خواهد کرد. بنا به پیشنهاد تحلیلگران، در صورتی که ایران در نیمه دوم سال ۲۰۱۶ به ظرفیت عرضه خود در بازار جهانی بیفزاید و همین طور نیز سایر اعضای اوپک سطح عرضه خود را کاهش دهند و عرضه کل اوپک به ۳۰ میلیون بشکه در روز برسد، در این صورت تراز عرضه و تقاضا برقرار شده و انتظار می رود که در قیمت کنونی نفت افزایش اتفاق افتد و سطح آن به سطحی معقول و منطقی برسد.
ایران در بلندمدت دارای ذخایر زیادی برای افزایش تولید نفت خواهد بود. با وجود این، سطح تولید نفت ایران در شرایط پساتحریم فقط به سطح تولید در سال ۲۰۰۸ معادل ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، چون تا پایان دهه جاری به خاطر هزینه بر بودن و ضرورت جذب سرمایه گذاری خارجی و فناوری های جدید، امکان افزایش ظرفیت تولید وجود ندارد. در نتیجه ایران برای بالا بردن سطح سرمایه گذاری ها به منظور افزایش ظرفیت تولید و جذب فناوری های جدید شرکت های بین المللی، لازم است مشوق هایی برای سرمایه گذاری ایجاد کند.
گفته می شود در قراردادهای جدید نفتی IPC این امر در نظر گرفته شده است. حتی با اجرای برجام، شرکت های آمریکایی حق مشارکت تجاری و نفتی با ایران را ندارند، بنابراین تحریم های آمریکا در این بخش باز هم پا برجا باقی می ماند و در نهایت شرکت های نفتی غیرآمریکایی این فرصت را از آمریکا خواهند رُبود.
رکورد صادرات نفت ایران
با توجه به نزدیک شدن به لغو تحریم‌ها و آماده شدن خریداران نفت ایران برای لغو محدودیت صادرات ایران انتظار می‌رود میزان فروش نفت ایران در ماه ژانویه به بالاترین میزان خود در 9 ماه گذشته برسد. ایران در مسیر صادرات روزانه10/1 میلیون بشکه نفت خام در ماه جاری است. این آمار شامل صادرات میعانات نفتی است. راستی‌آزمایی آژانس راه را برای آزادسازی میلیاردها دلار دارایی بلوکه شده ایران و پایان دادن به محدودیت صادرات نفتی ایران باز خواهد کرد. ایران، هند و شرکای قدیمی خود در اتحادیه اروپا را برای افزایش صادرات هدف قرار داده است.  ایران قصد دارد 495 هزار بشکه نفت خام به مقصد چین، بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، بارگیری کند. این بیشترین میزان از ماه آگوست سال قبل است.
ایران روزانه 168 هزار بشکه برای پالایشگاه‌های هند، 166 هزار بشکه به مقصد ژاپن که بیشترین میزان از ماه فوریه است، در ماه ژانویه در نظر گرفته است. میزان خرید توکیو از ایران در ماه دسامبر 132 هزار بشکه در روز بود.
ایران 161 هزار بشکه هم برای کره جنوبی در نظر گرفته که نسبت به ماه دسامبر تغییری نکرده است. همچنین تانکرهای ایرانی 65 هزار بشکه به تاویان خواهند برد که از ماه سپتامبر اولین محموله برای این کشور محسوب می‌شود.
ایران 106 هزار بشکه هم برای ترکیه بارگیری خواهد کرد که نسبت به دسامبر بی تغییر مانده است. ایران در ماه ژانویه بیش از 60 هزار بشکه نفت بیشتر در انبارهای ساحلی خود ذخیره کرده است.این آمارها شامل میعانات نفتی و نفت فوق سبک که از محصولات صادراتی ایران است نمی‌شود.
179/