وقتی بابا در خانه نیست…

راضیه قربانی: این مسئله به عقیده کارشناسان زمینه ساز مشکلات فردی و اجتماعی بسیاری برای فرزندان و به نوعی تغییردهنده سبک زندگی به شکلی نامطلوب است، و به نظر می رسد که در میان والدین در حال حاضر سهم پدران در ایجاد این خلاء بیشتر از مادران است.
امروزه متأسفانه عدم حضور پدر در خانواده به دلایلی از جمله مشغله های کاری فراوان برای کسب درآمد بیشتر و فراهم کردن زندگی بهتر، به یک مسئله عادی در اجتماع تبدیل شده است.
اثرات حضور پدر در خانواده بسیار زیاد است و برای پی بردن به اهمیت آن کافی است بدانیم که تصور کودک از پدر چیست.
به گفته کارشناسان، کودک پدر را مسئول خانه، عامل ایجاد نظم و امنیت، عامل اجرای قانون و انضباط و سر و سامان دهنده امور زندگی می داند.
پدر روح وجودی خانواده و چراغ منزل است. حضور پدر در خانواده عامل رشد و دلیلی برای چرخیدن امور خانواده براساس نظم و قاعده است. در سایه حضور او هر کس می داند چه کند و به انجام وظیفه خود می پردازد. هیچ کس حق تخطی از مرز و تجاوز از حدود را ندارد و همه باید در مرز قواعد خانه سیر کنند.
پدر برای کودک همدم، همبازی، رفیق و با او مأنوس است. کودک حضور او را برای خود مغتنم می داند و در کنارش احساس غرور و سرافرازی دارد. با سخنان او می خندد، می آموزد و از طرز برخورد او با دیگران راه و روش زندگی را فرا می گیرد. حضور پدر سبب ایجاد شخصیت سالم در کودک می شود و ناسازگاری و رفتارهای ضداجتماعی او را از میان می برد.
بسیاری از متخصصان جرم شناسی، حضور پدر را در خانواده بهترین عامل پیشگیری از انحرافات می دانند و تأکید می کنند برای جلوگیری از انحرافات نوجوانان ضروری است که پدران را از خیابان ها و مراکز عمومی جمع کرده و به سوی خانه ها روانه کنیم.
تنها مادر مسئول ادب کردن کودک نیست
برخی گزارش ها حاکی از این است که دختران کمتر از پسران تحت تاثیر فقدان پدر قرار می گیرند و برخی دیگر نیز حاکی از آن هستند که دختران در این شرایط در زمینه روابط با جنس مخالف و رشد اجتماعی آسیب می بینند.
ابراهیم فراهانی، رئیس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی در این خصوص بیان کرد: متأسفانه بر شمار زیادی از والدین سنتی این نگرش حاکم است که تربیت فرزند به عهده مادر بوده و تنها او مسئول ادب کردن فرزند است.
این کارشناس ارشد علوم تربیتی و مشاوره گفت: این مهم شاید ناشی از کمرنگ بودن نقش پدر در نخستین روزهای تولد کودک باشد که البته امروزه این نظر قابل پذیرش نیست و نمی توان از نقش بسیار مؤثر پدر در رشد و تکامل شخصیت کودک چشم پوشید.
وی افزود: در بررسی میان کودکانی که گروهی از آنها به علت ابتلا به دشواری های رفتاری همچون رفتار پرخاشگرانه شدید و گروه دیگر به سبب ابتلا به دشواری های شخصیتی همچون کم رویی، احساس حقارت و … به کلینیک مراجعه کرده بودند، معلوم شد پدران گروه اول، ضعیف و بی اثر و پدران گروه دوم دیکتاتورمنش و نسبت به فرزندانشان بی توجه بوده اند.
اهمیت حضور پدر در خانه برای پسران
مدرس گروه مشاوره دانشگاه فرهنگیان اراک تصریح کرد: حضور پدر در خانه مخصوصاً درباره پسران اهمیت خاصی دارد. کودکانی که پدرانشان غالباً در خانه نیستند، در مقایسه با کودکانی که پدرانشان در خانه هستند، کمتر صفت مردانه دارند و روابط دوستانه شان بسیار نامناسب است.
فراهانی تأکید کرد: مسئله مهم دیگر آن است که این قبیل پسران از همانندسازی با همجنس محروم می شوند، زیرا معمولاً کودکان می خواهند رفتارشان را به شکل رفتار همجنس خود درآورند.
رئیس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی ادامه داد: وقتی حضور نداشتن یکی از والدین چنین پیامدهایی به دنبال دارد، نتایج عدم حضور هر دوی آنها به طور قطع قابل تأمل خواهد بود.
وی اضافه کرد: پدرانی که گرفتار هستند و ساعت های متمادی را صرف شغل خود می کنند، کمتر به مشارکت در فعالیت های پدری گرایش دارند.
فراهانی گفت: تحقیقات نشان داده است پدران خانواده های دارای یک نان آور، بیش از مادران به بازی با نوزاد گرایش داشته اند؛ اما در خانواده های دارای دو نان آور میزان انجام بازی های اجتماعی مادران بیشتر از پدران بوده است.
این کارشناس ارشد علوم تربیتی افزود: از آنجا که این مشاهدات، عصرها پس از این که والدین از سر کار بازمی گشتند، انجام شده است، پژوهشگران معتقدند مادر به خاطر دوری از خانه در طول روز، از بازی های افزوده برای برقراری تماس دوباره با نوزادش استفاده می کند.
وی اظها کرد: همچنین تحقیقات نشان داده است کودکان خانواده های سنتی دارای دو نان آور در مقایسه با کودکان خانواده هایی که در آنها کار والدین و نقش خانوادگی منصفانه توزیع شده بود، مثل خانواده های سنتی دارای یک نان آور و مساوات طلب دارای دو نان آور، نگران تر و افسرده تر بودند و طبق گزارش خودشان، همتایانشان آنان را کمتر میان خود می پذیرفتند و در کار و تحصیل در مدرسه، توانایی و شایستگی لازم را نداشتند.
آسیب های ناشی از کار گریبان گیر همه است
کیانوش امینی معاون امور پیشگیری بهزیستی استان مرکزی نیز در اینباره گفت: براساس یافته های علمی اشتغال هم برای خانم و هم برای آقا به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که ممکن است آسیب زا باشد یا رضایت از شغل ایجاد کند.
امینی می گوید: آسیب های ناشی از کار می تواند گریبان هر کسی را بگیرد و در زن یا مرد بودن سرپرست خانوار تفاوتی ایجاد نمی کند. بخشی از مشکلات می تواند فردی و بخش دیگر اجتماعی باشد که در هر صورت به مدیریت فرد بستگی دارد.
وی بر اهمیت رضایت شغلی و تربیت فرزندان در کنار کسب درآمد اشاره و عنوان کرد: از این لحاظ میزان درآمد در درجه دوم اهمیت قرار دارد، همچنین محیط کاری از لحاظ پراسترس بودن یا کم استرس بودن بر رضایت شغلی تأثیر بسزایی دارد چراکه مشاغل از این لحاظ در دسته های مختلفی قرار می گیرند.
این کارشناس با اشاره به اهمیت مدیریت خانه، اشتغال و تربیت فرزندان در کنار یکدیگر، اظهار کرد: مانند هر کار دیگری مدیریت در خانواده نیز حائز اهمیت است، چراکه ممکن است والدین هر دو در بیرون از خانه شاغل باشند و با مدیریت خوب کیفیت زندگی را افزایش دهند و در عین حال که موجب رضایت خودشان هستند، برای اطرافیان نیز مثمرثمر باشند.
امینی تأکید کرد: اگر مدیریت صحیح در خانه حاکم باشد تفاوتی نمی کند که زن سرپرست خانواده باشد یا مرد، یا هر دو. در هر صورت باید زمانی برای سپری کردن در کنار خانواده و فرزندان در نظر گرفته شود.
وی افزود: باید دید پدر و مادر در چه ساعتی در خانه حضور ندارند و وقتی که هستند کیفیت روابط چگونه است و آیا زمانی که هر دو در خانه هستند ارتباط مؤثری با فرزندان دارند یا خیر.

179/