دیابت چه بلایی سر پاها می آورد؟

– یک فرد معمولی در روز هشت هزار تا ده هزار قدم برمی دارد که این مقدار در مجموع حدود 185074 کیلومتر در طول یک زندگی می شود که بیش از چهار برابر محیط کره زمین است.

– زنان چهار برابر مردان به مشکلات پای دیابتی مبتلا می شوند. پوشیدن کفش های پاشنه بلند یکی از علل این موضوع است.
دید کلی درباره ی مراقبت از پای دیابتی

ابتلا به دیابت سبب بروز عوارض گوناگونی در بدن می شود. بالا بودن مقدار قند در خون به مدت طولانی سبب بروز عوارضی در اعصاب، کلیه ها، چشم و رگ های خونی می گردد. دیابت سبب کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت ها می شود.

اگر دیابت به خوبی کنترل نشود، تخریب ارگان ها و اختلال در سیستم ایمنی افزایش می یابد. از جمله عوارض جدی دیابت، مشکلات پای دیابتی است. مشکلات شایع مرتبط با پا در افراد مبتلا به دیابت خیلی سریع به مشکلات حاد و جدی تبدیل می شود.
هنگامی که دیابت به خوبی کنترل نشود، می تواند سبب سخت شدن سرخرگ ها یا آترواسکلروز شود. هنگامی که جریان خون در بافت مجروح ضعیف باشد، بهبود زخم به سختی صورت می گیرد

تخریب سیستم عصبی در فرد مبتلا به دیابت ممکن است سبب بی حسی پاها گردد. این تخریب می تواند ترشح طبیعی عرق و چربی که سبب لطافت و نرمی پوست می شوند را مختل کند. این عوامل دست در دست یکدیگر می توانند منجر به ایجاد فشار غیر طبیعی روی پوست، استخوان ها و مفاصل پا به هنگام راه رفتن گردند و این موضوع می تواند سبب ایجاد ترک و حتی زخم بر روی پوست شود.

تخریب عروق خونی و اختلال در فعالیت سیستم ایمنی به علت دیابت موجب بروز اختلال در بهبود زخم ها می گردد. ایجاد عفونت باکتریایی در پوست ، بافت پیوندی، ماهیچه ها و استخوان ها به دلیل اختلالات ذکر شده، تقویت می شود. این عفونت ها می تواند به قانقاریا بیانجامند. به دلیل کاهش جریان خون، آنتی بیوتیک ها نمی توانند به راحتی به محل عفونت برسند. غالبا تنها درمان پای قانقاریا شده، قطع آن عضو است . چنانچه عفونت وارد جریان خون شود، می تواند زندگی فرد را تهدید کند.

افراد مبتلا به دیابت باید از چگونگی پیشگیری از مشکلات پا آگاهی کامل داشته باشند تا برای تشخیص سریع مشکلات و درمان به موقع آن اقدام نمایند. اگر چه امروزه در روش های درمان پای دیابتی پیشرفت های زیادی حاصل شده است، اما پیشگیری یعنی کنترل صحیح قند خون می تواند بهترین راه جلوگیری از عوارض دیابت باشد.

افراد مبتلا به دیابت باید در مورد چگونگی معاینات پا و تشخیص علایم اولیه ی مشکلات پای دیابتی آموزش داده شوند.

بیماران باید در مورد مراقبت های پا در خانه و نحوه ی تشخیص و زمان مراجعه به پزشک آموزش ببینند. همچنین باید از موارد اورژانسی مراجعه به پزشک در مورد مشکلات حاد پا آگاهی یابند.
عوامل ایجاد پای دیابتی

چند عامل مختلف می تواند سبب افزایش خطر ابتلا به مشکلات پای دیابتی و بروز عفونت در پاها شود:

– پوشش پا : کفش های نامناسب علت اصلی بروز مشکلات پای دیابتی می باشند.
چنانچه نقاط قرمز یا دردناک ، تاول، پینه، میخچه یا نقاطی که دائماً درد داشته باشند، در هنگام پوشیدن کفش ایجاد شود، باید در اسرع وقت کفش خود را تعویض نمایید.
چنانچه بیماران به اختلالاتی نظیر صافی پا ، پینه ی پا و یا انگشتان چکشی مبتلا باشند، باید از کفش های ویژه یا کفی های طبی خاص برای رفع این مشکل استفاده نمایند.

– تخریب عصب : افرادی که مدت طولانی به دیابت مبتلا می باشند، یا کنترل ضعیفی بر مقدار قند خون خود دارند، بیشتر در معرض تخریب اعصاب پا هستند. اصطلاح پزشکی این وضعیت نوروپاتی محیطی است.
به دلیل تخریب عصب ، بیمار قادر به درک حس طبیعی در پاها نمی باشد. همچنین ممکن است قادر به حس وضعیت پاها و انگشتان خود در هنگام راه رفتن و حفظ تعادل نباشد. هنگامی که وضعیت اعصاب پا طبیعی باشد، فرد می تواند پاهای خود را حس کند و چنانچه کفش به پا فشار آورد یا در هنگام راه رفتن پای فرد پیچ بخورد، آن را احساس کند.
فرد مبتلا به دیابت قادر به حس جراحت های کوچک نظیر بریدگی ، خراش یا تاول در پا یا علایم غیرطبیعی نظیر پینه ، میخچه یا پیچ خوردگی پا نمی باشد.
در افراد سالم تشخیص وجود سنگریزه در کفش به راحت است، اما افراد مبتلا به دیابت قادر به درک وجود سنگریزه یا برجستگی در کفش خود نیستند ، به همین علت ساییدگی اجسام خارجی موجود در کفش می تواند به راحتی منجر به ایجاد زخم در پا شود.

– گردش ضعیف خون: هنگامی که دیابت به خوبی کنترل نشود، می تواند سبب سخت شدن سرخرگ ها یا آترواسکلروز شود. هنگامی که جریان خون در بافت مجروح ضعیف باشد، بهبود زخم به سختی صورت می گیرد.

– ترومای پا : هر گونه آسیب یا ضربه ای به پا می تواند سبب افزایش خطرات جدی در پای افراد دیابتی شود.

– عفونت ها : عارضه ی پای ورزشکار، نوعی عفونت قارچی بر روی پوست یا ناخن های پا است که می تواند  به عفونت های باکتریایی جدی تبدیل شود و باید سریعا درمان گردد.
ناخن هایی که در پوست رشد می کنند، می توانند سبب بروز مشکلاتی در پا شوند، به همین علت باید سریعا توسط یک متخصص مسائل پا تحت بررسی قرار گیرند.

– سیگار: کشیدن سیگار یا هر نوعی از تنباکو می تواند موجب تخریب رگ های خونی کوچک در پاها شود. این تخریب می تواند از فرآیند بهبود زخم جلوگیری کند و عامل اصلی ایجاد عفونت و قطع پا و تاخیر در بهبود زخم می باشد.
علایم پای دیابتی

درد دائمی می تواند علامتی از رگ به رگ شدن، گرفتگی ، کوفتگی ، خستگی مفرط پاها، نامناسب بودن کفش و وجود عفونت باشد.

قرمزی می تواند علامت عفونت (بخصوص اگر اطراف زخم باشد)، نشانه ی ساییدگی کفش یا دوخت جوراب بر روی پا باشد.

تورم پاها می تواند علامتی از التهاب یا عفونت، نامناسب بودن کفش یا ضعف گردش خون در سیاهرگ ها باشد. سایر علایم ضعف گردش خون عبارتند از :

– درد در پاها و کفل که به هنگام راه رفتن افزایش می یابد، اما با استراحت از بین می رود.
– عدم رشد مو بر روی قسمت های پایینی پاها
– ایجاد پوست سخت و براق بر روی پاها

گرمی موضعی می تواند علامت وجود عفونت یا التهاب و گاهی به دلیل وجود زخمی باشد که بهبود نیافته و یا به کندی بهبود می یابد.

هر گونه بریدگی یا شکافی بر روی پوست باید جدی تلقی شود و می تواند نتیجه ی پوشش نامناسب ، جراحت یا عفونت باشد. پینه و میخچه می تواند علامتی از ترومای مزمن پا باشد.

قارچ ناخن های پا، عارضه ی پای ورزشکار و رشد ناخن های پا در پوست می تواند به عفونت های باکتریایی جدی تر تبدیل شود.

خروج چرک از زخم معمولا یک علامت واضح از عفونت است. خروج دائمی خون می تواند معمولا علامت جدی از وجود مشکل در پا باشد.

لنگیدن یا مشکل در راه رفتن می تواند علامتی از مشکلات مفاصل، عفونت های جدی یا نامناسب بودن کفش ها باشد.

تب یا لرز همراه با وجود زخم بر روی پا می تواند علامت عفونت خطرناک باشد.

قرمزی پوست در ناحیه ای  دورتر از زخم، علامت تشدید و گسترش عفونت است.

بی حسی جدید در پاها یا بی حسی طولانی مدت پاها می تواند علامتی از تخریب عصب به دلیل دیابت باشد که خطر ابتلا به مشکلات پای دیابتی را افزایش دهد.

179/