شبکه ملی اطلاعات، موجودی که دیده نمی‌شود

بربه گزارش خبرنگار فناوری اطلاعات خبرگزاری فارس، از ابتدای دولت یازدهم، وزارت ارتباطات رویه جدیدی را در اجرای یکی از وظایف برنامه پنجم در پیش گرفته است.
طبق قانون برنامه پنجم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات به عنوان یک تکلیف به وزارت ارتباطات محول شده است و وزارت ارتباطات به سکانداری محمود واعظی از مسیر جدیدی اجرای این تکلیف را پیگیری می‌کند. همچنان که نصرالله جهانگرد معاون وزیر ارتباطات که متولی اجرای شبکه ملی اطلاعات در تازه ترین اظهارنظر خود، گفته است: شبکه ملی اطلاعات یعنی همان چیزی که هم‌اکنون در کشور موجود است، در نتیجه همه دسترسی‌ها از طریق شبکه ملی اطلاعات است.
وی افزود: این شبکه در سراسر ایران راه اندازی شده و مراحل تکاملی را طی می کند. در این راستا، موضوع پایداری شبکه، ظرفیت، کیفیت، سرعت و امنیت عواملی است که باید تکامل یابد که در قالب سه برنامه شش ماهه طراحی شده و به زودی پیاده سازی می شوند.
اظهارنظر درباره وجود شبکه ملی اطلاعات در کشور در حالی صورت می گیرد که حجت‌الاسلام حمید شهریاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی بلافاصله پس از این اعلام، تاکید کرد که شبکه ملی اطلاعات هنوز راه‌اندازی نشده و معنی شبکه ملی اطلاعات راه‌اندازی شبکه‌ای در بستر اینترنت نیست.
وی افزود: وزارت ارتباطات گزارشی از عملکرد خود در شبکه ملی اطلاعات در یکی از کمیسیون‌های شورای عالی فضای مجازی مطرح کرده، اما توصیف‌های متفاوتی از شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و در مجموع در حال حاضر شبکه ملی اطلاعات در کشور کامل نیست.
این اظهارنظر جهانگرد تازگی ندارد. وی پیش از این نیز با ارائه استدلال درباره وجود شبکه ملی اطلاعات گفته بود: اینکه می‌توانیم خدمتی را اینترنتی دریافت و هزینه آن را پرداخت کنیم نشان از وجود شبکه ملی در کشور دارد که ظرفیت‌های این شبکه باید افزایش یابد.
اما در آن زمان نیز این اظهار نظر واکنش‌هایی داشت. از جمله اینکه محمدحسن انتظاری دبیر وقت شورای عالی فضای مجازی با انتقاد از نظر وزارت ارتباطات که اعلام می‌کند شبکه ملی اطلاعات توسعه شبکه فعلی در حال کشور است، گفت: شبکه ملی اطلاعات دارای 6 ویژگی «کاملا داخلی»، «مستقل از اینترنت»، «دارای قابلیت تحرک»، «دارای قابلیت رمزنگاری»، «ارتباطات بین مراکز حیاتی کشور» و «پهن باند و شامل مراکز داده و میزبانی داخلی» است.
وی گفت: پهن باند باید در شبکه ملی اطلاعات ارائه شود نه اینکه روی اینترنت جهانی عرضه شود. شبکه فعلی بین اینترنت و ارتباط داخلی تفاوتی قائل نیست. کمااینکه احراز هویت کاربران فقط در شبکه‌ ملی اطلاعات معنی دارند نه در شبکه خارجی؛‌ اگر در شبکه اینترنت جهانی احراز هویت کنیم که هویت کاربران مان را به خارجی‌ها شناسانده‌ایم.
از سوی دیگر از زمان آغاز به کار دولت یازهم بر سر ارائه برنامه اجرایی شبکه ملی اطلاعات به شورای عالی فضای مجازی اختلاف نظر وجود داشت. شورای عالی فضای مجازی تاکید داشت که وزارت ارتباطات باید برنامه اجرایی شبکه ملی اطلاعات را به شورا ارائه دهد تا مشخص شود پس از چه مدت این شبکه راه‌اندازی خواهد شد. آنها تاکید داشتند علاوه بر بودجه‌هایی که در صورت اشتباه بودن مسیر هدر می‌رود، مساله مهم‌تر از دست دادن زمان و از دست رفتن فرصت توسعه کشور است.
از این رو پس از دو سال انتقاد از بی‌توجهی مکرر وزارت ارتباطات نسبت به لزوم گزارش‌دهی به مرکز ملی فضای مجازی، وزارت ارتباطات گزارشی از عملکرد خود در شبکه ملی اطلاعات را در کمیسیون‌ تنظیم مقررات شورای عالی فضای مجازی ارائه داده است.
اگرچه اطلاعی از جزئیات این گزارش در دسترس نیست اما شهریاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی درباره آن گفته: علیرغم ارائه این گزارش، توصیف‌های متفاوتی از شبکه ملی اطلاعات وجود دارد و در مجموع در حال حاضر شبکه ملی اطلاعات در کشور کامل نیست.
علاوه بر ابهامات این موضوع برای شورای عالی فضای مجازی، پاسخ‌های وزارت ارتباطات به پرسش‌های اصحاب رسانه نیز درباره مراحل پیشرفت شبکه ملی اطلاعات، همواره با ابهاماتی روبه‌رو بوده است. اگرچه مصوبه شورای عالی فضای مجازی 6 ویژگی شبکه ملی اطلاعات را تعریف کرده اما نحوه اجرای شبکه می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود که درباره این بخش هیچ‌گاه اطلاع‌رسانی صورت نگرفته است. از این رو هیچ‌گاه اطلاعات شفافی نیز در اختیار رسانه‌ها قرار داده نشده است. اگر وزارت ارتباطات معتقد است شبکه ملی اطلاعات در کشور وجود دارد و در حال کار است، تعریفی از آنچه راه‌اندازی کرده‌اند به زبان ساده در اختیار مردم و رسانه قرار دارند تا ملاکی برای قضاوت درباره عملکردشان در دسترس باشد و از زیر بار انتقادها رهایی یابند.
گزارش از: فاطمه سامعی