هفتم ماه صفر، روزی که باید روز عزاداری شیعیان باشد

یکم، بررسی و برخورد تاریخی:

سیره علمای گذشته همگی دلالت بر عزای این روز داشته است و بازارها تعطیل می شدند و در بیوت مراجع اقامه عزا برای آن امام همام برگزار می شد و البته هنوز در عراق، بحرین، کویت و … این آداب به وسعت بسیار بالائی دیده می شود. مشهور است که در زمان صفویه چون تشیع مذهب رسمی شده بود، با مشورت علما برای اینکه اعلام عزا و تعطیل رسمی کنند، ارتحال پیامبر(ص)، امام حسن(ع) و امام رضا(ع) را در در آخر ماه صفر جمع کردند تا هم عزاداری شکوه‌مند‌تری برگزار شود و هم از تعدد تعطیلی جلوگیری شود و این‌ باعث شد که سایر شیعیان به خصوص شیعیان عراق مخالفت خود را با این تقویم اعلام کنند. همچنین مشهور است که تا پیش از سلطنت ناصر الدین شاه این مسئله جدی گرفته نمی شد تا اینکه به جهت تولد وی در ششم صفر و بنا به برگزاری جشن این شهادت را به 28 صفر که قول ضعیف تر بود منتقل و آن را تقویت کرد. موضوعی که از آن دوران به شکل وسیعی در ایران دنبال گردید. سیره علمی علماء و سنت عملی متشرعین موید این مسئله است. خصوصا این که در نجف اشرف و حوزه علمیه قم پس از ورود آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری«قدس سره»  به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامة عزا نمودند؛ و پس از ایشان تحفّظ این سنت سیره‌ بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی بوده است. همچنین آیات عظام صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، سیستانی، روحانی، مکارم شیرازی، فاضل لنکرانی، میرزا جواد تبریزی، بهجت به تبعیت از سنت علمای سلف خصوصاً حاج شیخ عبدالکریم حائری تأکید نموده و بر اقامه ی عزا در روز هفتم صفر پرداخته و اقدام به تعطیلی دروس خود کرده و می کنند.

دوم؛ روایات:

تنها به این تاریخ در روایات اشاره شده است و حتی آمده است که روز پنجشنبه بوده است که بررسی تطبیقی نیز آن را تائید می کند و از این حیث حائز اهمیت بالائی است.

سوم؛ قائلین:

بزرگانی از فقهاء همچون شهید اول، کفعمی، شیخ بهائی در توضیح المقاصد، علامه مجلسی در بحار الانوار، شیخ عبدالله بحرانی در عوالم العلوم، شیخ محمد حسن نجفی در جواهر الکلام، شیخ جعفر کاشف الغطاء در کشف الغطاء،  شیخ عباس قمی در انوار البهیّه و … به این تاریخ قائل بوده اند و روایت هائی با این مضمون را نقل کرده اند. که از این حیث بسیار قابل توجه و اعتنا می باشد.

چهارم؛ اسناد:

کتب و اسناد زیادی این موضوع را مورد مداقه قرار داده اند و به صراحت به این مسئله اذعان داشته و هیچ فرض دیگری را در کنار آن نپذیرفته اند. از آن جمله؛

کتاب «تثبیت الامامة» نوشته «سید قاسم بن ابراهیم الرسی» است. وی در سال 246 وفات یافته است. او خود از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام و از روات احادیث هم بوده است و بدون واسطه از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام روایت نقل می کرده است. در این کتاب آمده است: «الامام الحسن علیه السلام ابوه الامام امیرالمومنین علی علیه السلام، امه فاطمه الزهراء سلام الله علیها، ولادته: ولد فی المدینه لیلة النصف من شهر رمضان فی السنة الثالثة للهجره، القابه: التقی، الزکی، السبط، وفاته: توفی فی السابع من شهر صفر سنة خمسین من الهجرة»

کتاب شریف «دروس» که شهید اول متوفی به سال 786 می نویسند: «الامام، الزکی، ابومحمد الحسن بن علی سید شباب اهل الجنه ولد بالمدینه یوم الثلاثاء منتصف شهر رمضان سنة اثنتین من الهجرة … و قبض بها مسموما یوم الخمیس سابع صفر سنة تسع و اربعین من الهجرة»

کتاب شریف «مصباح» که محدث بزرگ مرحوم کفعمی در آن می نویسند: «ولد فی یوم  الثلاثاء  منتصف شهر رمضان سنة ثلاث من الهجرة و توفی یوم الخمیس سابع شهر صفر سنة خمسین من الهجرة»

کتاب «وصول الاخبار الی اصول الاخبار» که نویسنده آن مرحوم شیخ حسین معروف به والد شیخ بهایی متوفای سال 984 هجری است در کتاب میفرماید: «هو الامام الزکی ابومحمد سید شباب اهل الجنه ولد بالمدینه یوم الثلاثاء منتصف شهر رمضان سنة اثنتین من الهجرة مسموما فی المدینة یوم الخمیس سابع شهر صفر سنة تسع او ثمان و اربعین و قیل سنة خمسین من الهجره عن سبع و اربعین سنة

در حالیکه 28 صفر را باید در این کتب جستجو و بررسی کرد که می تواند جای ابهام و سوال فراوان باشد. شیخ مفید در کتاب «مسارّ الشیعة هستند در حالی که خود ایشان در کتاب «الارشاد» از ذکر روز خدداری کرده و تنها به ذکر ماه صفر اکتفا کرده است. شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام» تنها از کلام شیخ مفید در کتاب «الارشاد» تبعیّت کرده است و روز خاصی را معین نکرده است. که از آن جا که شیخ کلینی و شیخ مفید از شمار مشیخه او قرار داشته‌اند، عدم التزام و تعیین نکردن او به روز خاص در ماه صفر، می‌توان استفاده نمود که کلام شیوخ خود ـ کلینی و شیخ مفید ـ در بیست و هشتم و آخر ماه صفر را نپذیرفته است. البته لازم به ذکر است که این قول از سوی برخی مثل شیخ طبرسی و ابن شهرآشوب مازندرانی مورد تأیید قرار گرفته است، لکن پس از قرن ششم تا این زمان قائلی ندارد.

پنجم؛ نظر اعلامی برخی مراجع و آیات عظام:

آیت الله فاضل لنکرانی: … روز هفتم صفر را به اين عنوان اختصاص دهند که «مشهور» هم همين است.

آيت الله وحيد خراساني: … به آنچه فقيه محقق ، موسس حوزه علميه قدس سره فرموده اند، بايد عمل شود.

آیت الله شبیری زنجانی: … عزاداری روز هفتم ماه صفر به عنوان سوگواری سبط (علیه السلام) و تعطیل بازار که سنت شیعیان بوده از شعائر دینی است که باید محفوظ بماند.

176/