اين عموها مستوجب اين برخوردها نبودند
وحيده كريمي: اقوام ايراني هزاران سال در كنار هم در آرامش زندگي كردهاند وهرگز زبان يا قوميت و.. دليل برتري گروهي بر گروه ديگر نبوده و اين امر در قانون اساسي كشور نيز به رسميت شناخته شده است. ماجراي برنامه كودك فيتيله را مطمئنا همگي شنيدهايد، يك طنز سخيف و زشت كه نه مناسب برنامه …
وحيده كريمي: اقوام ايراني هزاران سال در كنار هم در آرامش زندگي كردهاند وهرگز زبان يا قوميت و.. دليل برتري گروهي بر گروه ديگر نبوده و اين امر در قانون اساسي كشور نيز به رسميت شناخته شده است. ماجراي برنامه كودك فيتيله را مطمئنا همگي شنيدهايد، يك طنز سخيف و زشت كه نه مناسب برنامه كودك كه حتي در شأن انعكاس در هيچ رسانه اي نبود اما پخش شد و واكنش هاي منفي به مراتب شديد تر و بزرگ تر از آنچه در برنامه ديده شد، رخ داد. نبايد فراموش كرد كه واكنش برخي مسئولان و بهره برداري هاي سياسي ازاین اتفاق در سال منتهي به انتخابات نيز به روند واكنشها سرعت بخشيد و كار به اعتراضات خياباني و به هم خوردن امنيت در مناطق ترك نشين در كشور کشید. ابراز ناراحتي يا اعتراض به يك رفتار زشت و غير اخلاقي حق طبيعي افراد است و پيگيري و برخورد با متخلفان هم وظيفه دستگاه قضا تا اگر جرمي رخ داده با متخلفان متناسب با جرمشان برخورد شود. اما نبايد از نظر دور داشت كه واكنشهاي احساسي هميشه نتيجهاي عكس به دنبال دارند و گاهي به نتايجي وخيم منتهي ميشوند.این اتفاق با همه تلخيای كه به همراه داشت اما قابلیت تبدیل شدن به یک بحران را نداشت و مطمئنا با يك تذکر و اخطارجدی به پايان ميرسيد اما زمانی که پیرموذن، نماینده مجلس در واكنش به اين موضوع اعتراض کرد، جرقه اعتراضات گسترده زده شد. پيرموذن، در اينستاگرام خود نوشت: «بدینوسیله توهین آشکار رسانه ملی اقتدارگران خودحق پندار خودپسند در برنامه دیروز فیتیله به ترک زبانهای مکرم را محکوم میکنم و بهعنوان نماینده آذری زبان کشور بزرگ ایران اسلامی اشعار میدارم تا تحقیق و تفحص از صداوسیما و ارجاع پرونده به قوه قضائیه باهمکاری دوستان این توهین علنی نابخردان را پیگیری خواهم کرد.» پس از او هم حساسیتها آغاز شد و بلافاصله برخی دیگر از نمایندگان آذری زبان،مقامات اجرايي استان و سایتهای خبری محلی با پوشش گسترده و اعتراضی به این اتفاق پرداختند و ماجرا بیشتر بیخ پیدا کرد.
واكنش منطقي به اشتباهات
گويي مسئولان بدون توجه به عواقب چنين اظهارنظرهايي فقط به دنبال پيوستن به جمع بودند و از طرفي در اظهارنظرهاي آتشين خود نيم نگاهي هم به انتخابات پيش روي مجلس داشته اند. اگر قرار به اعتراض است روش هاي مدني اعتراض، هرج و مرج و توهين به ساير قوميت و زبان ها نيست و بايد با روشي منطقي نسبت به تخلفات يا اشتباهات واكنش نشان داد. قرار نيست براي يك اشتباه امنيت ملي به خطر بيفتد.
مسئوليت با مديران صدا و سيما ست
عبدا…خاتمي فر به عنوان يك وكيل ترك زبان در گفت و گو با «قانون» در پاسخ به اين سوال كه در مورد وقايع رخ داده مجريان برنامه مقصر هستند يا مسئوليت با صداوسيماست، گفت: در تجزيه و تحليل وقايع رخ داده بايد يك قياس ساده انجام دهيم ميان قوانين حاكم بر مطبوعات و صدا و سيما. در مطبوعات طبق قانون در صورت بروز تخلف مسئوليت با مدير مسئول و همچنين صاحبامتياز رسانههاست.مرجع رسيدگي هم دادگستري و با حضور هيات منصفه است.حال حتي اگر نويسنده مطلب نظر شخصي خود را آنهم كاملا خلاف واقع نوشته باشد اين مدير مسئول است كه بايد در مقام پاسخگويي قرار گيرد. وي افزود: هدف قانونگذار هم اين بوده كه اختلاف نظر و بي نظمي در رسيدگي به تخلفات ايجاد نشود.خاتمي فر با اشاره به برنامه فيتيله گفت: در اين رابطه دو روش بازخواست وجود دارد. اول روش اداري است كه بايد براساس شوراي سياست گذاري و نظارت بر عملكرد صداو سيما و سياست هاي كلي صداو سيما بازخواست انجام شود.در صدا و سيما،روال كاري از قبل مشخص و قانونگذاري و مطمئنا به صورت بخشنامه هاي متعدد هم ابلاغ شده است و ساخت و پخش يك برنامه از فيلترهاي لازم عبور كرده و مجوزهاي ضروري را براي پخش شدن دريافت مي كند. بنابراين مديران اين رسانه بايد پاسخگوي اشتباه رخ داده باشند نه مجريان آن.
روش دوم برخورد قضايي است اما همه به خوبي اذعان داريم سوء نيتي در رابطه با طنز اجرا شده وجود ندارد و حداكثرمي توان آنرا در چارچوب يك خطاي حرفه اي و نه بيشتر ديد. بنابراين همچنان معتقدم مديران صداوسيما بايد پاسخگو باشند و نه مجريان اين برنامه بسيار محبوب كه طي ساليان فعاليت،هرگز رفتار سويي در جهت توهين به اقوام و گويشها از آنها ديده نشده است. خاتمي فر در پايان تاكيد كرد: اين برنامه در چارچوب طنز تهيه و پخش شده است از هموطنان آذري و ساير اقوام انتظار مي رود در همين چارچوب اين گونه برنامه ها را مورد نقد قرار دهند.همه گويش ها در كشور زيبا و دلنشين هستند و احدي نميتواند در جهت توهين و تحقير اقوام گامي بردارد يا حتي به كنايه باعث آزار اين عزيزان شود.
قانون اساسي تنوع فرهنگی و قومی
را بهرسمیت شناخته
حسين احمدي نياز، وكيل دادگستري نيز در گفتوگو با «قانون» با اشاره به ماجراي برنامه فيتيله گفت: ایران کشوری است با اقوام،فرهنگ و زبانها و آداب و رسوم متنوع و مختلف که سالیان سال در کنار هم، زیست مشترک داشتهاند و عملا وحدت در عین کثرت داشتهاند. اين حقوقدان تاكيد كرد: فصل سوم قانون اساسی از اصل 19 لغایت 42 تحت عنوان فصل حقوق ملت، تنوع فرهنگی و قومی ایران را بهرسمیت شناخته و همگان را وفق اصل نوزدهم از هر قوم و گروهی، زبان و نژادی و….یکسان و برابر شناخته است. هر گونه تبعیض وفق اصل سوم را مردود دانسته است. براين اساس هتک حرمت و توهین به هر نحو و به هر روش و طریقی به هر یک از اقوام ایرانی یا به زبان و فرهنگ آنان ممنوع بوده و قابلیت پیگیری دارد و هیچ تردیدی در این زمینه وجود ندارد.
وي در ادامه خاطر نشان كرد: نبايد از نظر دور داشت كه در نظام حقوقی ایران هر جرمی باید از سه عنصر برخوردار باشد؛
الف)- عنصر مادی. ب)- عنصر معنوی .
ج)- عنصر قانونی.تحقق هر بزهی منوط و موکول به محقق شدن این سه رکن است. احمدي نياز با اشاره به محبوبيت برنامه فیتیله متذكر شد: فيتيله برنامه محبوب کودکان و خانوادههای ایرانی در چندین سال گذشته بوده و فعالیت مناسب آنان در عرصه هنر و فعالیت گروهی برای کودکان از آنان،مجموعهای فعال در عرصه کنشگری اجتماعی ساخته است به نحوی که این سه نفر در حمایت از کودکان سرطانی،کودکان کار و…قدمهای مثبتی برداشتهاند.
دو نفر ازفيتيلهايها آذری و ترک زبان هستند
اين وكيل دادگستري درادامه افزود: یک برنامه دیداری در سیما نیازمند فراهم شدن مقدماتی است،کارگردان،تهیه کننده،نویسنده ، ویراستار و… بخشی از عوامل یک برنامه اند که باید مورد تایید مسئولان و مدیران آن مجموعه قرار گیرد. در مجموعه وسیع برنامه فیتیلهای ها در چندین سال گذشته هیچ مورد مشابهی حسب آنچه اخیرا اتفاق افتاد صورت نگرفته است. وي با بيان اين مطلب كه سه نفر کاراکتر و بازیگر برنامه فیتیلهایها خود بخشی از اقوام ایرانی به شمار میروند، گفت: دو نفر از آنان آذری و ترک زبان محسوب و یکی دیگر از آنان از قوم شریف لر به حساب می آیند. در جریان حادثه رخ داده در برنامه اخیر فیتیله جمعه تعطیله،موضوعی اتفاق افتاد که به زعم بسیاری توهین به قوم شریف آذری و زبان شیرین ترکی بود.این امر موجب واکنش وسیع مردم مناطق آذری ایران زمین شد.بلافاصله ریاست محترم سازمان صدا وسیما اقدام به برخورد جدی با دست اندرکاران و مدیران این برنامه كرد و رسما نیز پوزش خواست. احمدينياز افزود: ریاست محترم صدا و سیما مسئولانه برخورد كرد و موضوع بايد مختومه تلقی می شد اما اعتراضها ادامه داشت به نحوی که جمعی دیگر از هموطنان شریف ایرانی، تداوم اعتراضها را مصداق نژادپرستی تلقی کردند.
فقدان عنصر معنوی ارتکاب جرم
وي ادامه داد: در جریان این حادثه بیشترین هجمه متاسفانه علیه سه بازیگر فیتیلهای بود. ممنوع التصویر شدن آنان به همراه محرومیت و… بخشی از از این هجمه بود.این در حالی است که حسب اصول مسلم فقهی و حقوقی و بررسی امر،مستفاد میشود که هیچ گونه قصد و سوءنیتی در این حادثه وجود نداشته است. لذا به لحاظ فقدان عنصر معنوی ارتکاب جرم، هیچ گونه اتهامی متوجه آنان نيست.
ممنوع التصویری نیازمند حکم دادگاه است
اين وكيل دادگستري خاطر نشان كرد: ممنوع التصویری و محرومیت از بازیگری نیازمند حکم محکمه است و این امر خود نوعی مجازات تلقی می شودکه در قالب مجازاتهای تتمیمی یا تکمیلی قرار می گیرد بنابراین قبل از رسیدگی به اتهامات آنان صدور چنین تصمیمی منطبق با قانون نمیتواند باشد. اصل 167 قانون اساسی و کلیات قانون مجازات اسلامی و اصل قانونی بودن جرم و مجازاتها کاملا تاکید بر قانونگرایی و رعایت اصول حقوقی و اسلوب قانونی در رسیدگی به اتهامات و مجازاتها دارند. وي در ادامه تاكيد كرد: کاراکترهای فیتیلهای،بازیگران
دوست داشتنی کودکان این سرزمین به شمار میروند که بخشی از سرمایه اجتماعی ایران زمین را به نحو عالی می توانند به کودکان ما بیاموزند و جامعه ما نیازمند بازگشت آنان و شادی کودکان است.
عذرخواهی فیتیلهایها
پس از اینکه کمی در سایتها بر سر این موضوع بحث راه افتاد بلافاصله عوامل تولید برنامه متوجه سوءتفاهمی که این آیتم برای آذری زبانها ایجاد کرده بود، شدند و علیرضا آقایی و محمد مسلمی در دو پیام مجزا عذرخواهی ای را از سوی سازندگان برنامه منتشر کردند. مسلمی در یادداشت خود که مخاطبش همه مردم ایران بود با اشاره به تلخ بودن اوضاع برای اعضای فیتیله نوشت: «گفتیم مانند همیشه با شما حرف بزنیم با شما که بیست و چهارسال هم صحبت و همدل بودیم. دلهای ما آنقدر بهم نزدیک بود که شما بیست و چهارسال ما را در جمع خود پذیرفتید. همیشه از دوستی و اتحاد گفتیم. محبت بیچشمداشت شعارمان بود و لبخند را روی لبان کودکانتان نشاندیم.همیشه از ترک و لر و گیلکی در نمایشهایمان نماینده داشتیم از آن رو که ایران را با همه قومیتهایش زیبا میدانیم. مگر میشود و میتوانیم به توهین و تحقیر فکر کنیم؟ مگر میتوانیم به آزار هممیهنانمان بیندیشیم. بهعنوان کارگردان «فیتیله» افتخار کرده و میکنم که فرزند ایران و آذربایجانم. مگر میشود که عموهایی که بیست و چهارسال با شما زندگی کردهاند در مقام توهین به ملت غیور آذربایجان نمایشی را اجرا کنند. ما خدمتگزار شماییم. امید ما شمایید. نمیگوییم در این چندسال اشتباه نکردهایم اما میدانید و میدانیم که گل بیعیب فقط خداست».
استفاده از زبانهای محلی در مطبوعات و رسانههای گروهی
اين حادثه مي تواند درس مهمي را نيز به دنبال داشته باشد آنهم تلاش براي زنده نگه داشتن زبان، آداب و فرهنگ قوميت هاي مختلف در سراسر كشور است امري كه اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نيز برآن تاكيد داشته است. در اين اصل آمده است كه زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است. اگر بخش اول این اصل به طور کامل اجرا ميشد شايد بسياري از مشكلات فعلي وجود نداشت ويك اشتباه باعث جريحه دار شدن احساسات بسياري از هموطنانمان نمي شد ولی موضوع تدریس زبانهای محلی و قومی، مغفول مانده است یا بسیار محدود به آن پرداخته می شود. این در حالی است که مردم آذربایجان،به معنای واقعی کلمه و بی هیچ شعار و تعارفی، متعهد به قانون اساسی، تمامیت ارضی و همبستگی ملی هستند و موضوعاتی نظیر پان ترکیسم، در بین عموم مردم واقعاً جایگاهی ندارد.
براي يك اشتباه، حكم به اشد مجازات ندهيم
براساس اين گزارش، لشكركشيهاي خياباني نه تنها راه حلي دموكراتيك براي بيان اعتراض و ناراحتيها نيست بلكه رفتاري غير منطقي است كه نتيجه اي جز آشوب و به خطر افتادن امنيت و از هم گسيختن اتحاد ملي در كشور ندارد. برنامه فيتيله 15 سال در حال پخش بود و هرگز چنين اتفاقي طي اين 15 سال رخ نداده است. اگر سازندگان فيتيله قصد توهين يا تحقير قوم يا زبان خاصي را در برنامه هاي خود داشتند طي اين 15 سال بايد بارها شاهد رفتارهاي نژاد پرستانه آنها بوده باشيم اما هرگز چنين رفتارهايي رخ نداده ومطمئنا بعد اين حادثه هرگز تكرار نخواهد شد. براي يك اشتباه هم نمي شود دادگاهي خياباني برگزار و حكم به اشد مجازات داد. در حالي كه دستگاه قضا تنها مرجع صالح رسيدگي به شكايات است و لاغير. فراموش نكنيم در منطقه اي در آرامش زندگي ميكنيم كه غرق ناآرامي، جنگ و خونريزي است و صحبتها و واكنشهاي مسئولان و مردم نبايد به هرج و مرج در منطقه دامن بزند.
فيتيله قرباني بد اخلاقي صداوسيما
اگر در حقيقت بخواهيم به ريشه يابي چنين اقدامات توهينآميزي بپردازيم ريشه همه اين رفتارها به خط مشي صداوسيما بر ميگردد. صدا و سيما سالهاست كه حرمت و حريم خصوصي افراد، گروهها و انديشه ها را پاس نميدارد.به بيشتر منازعات جناحي ورود ميكند و از طريق ابزارها و امكانات صوتي و تصويري خود به حراج آبروي ديگران مي پردازد، مجرم اصلي چنين وقايعي نه چند مجري و هنر پيشه بيگناه، بلكه مديران و نگرش سياسي حاكم بر صدا و سيما است.
179/