دردسرهای انتشار بی‌ملاحظه مطالب ناموثق
دنیا، دنیای ارتباطات و تکنولوژی است. خبرها شبانه تایید و روزانه تکذیب می‌شوند. نه! ظاهرا خبر مورد نظر تایید شده است. فلان بازیگر یا هنرپیشه ساعاتی پیش فوت کرد. خبرها حاکی از آن است که نزدیکان وی خبر فوت وی را تایید کرده اند. در حالی که جسد فرد مورد نظر بر دوش خانواده‌اش قرار …
دنیا، دنیای ارتباطات و تکنولوژی است. خبرها شبانه تایید و روزانه تکذیب می‌شوند. نه! ظاهرا خبر مورد نظر تایید شده است. فلان بازیگر یا هنرپیشه ساعاتی پیش فوت کرد. خبرها حاکی از آن است که نزدیکان وی خبر فوت وی را تایید کرده اند. در حالی که جسد فرد مورد نظر بر دوش خانواده‌اش قرار دارد، ناگهان خبرگزاری‌های معتبر کشور خبر را تکذیب می‌کنند. آنقدر تکذیب و تایید می‌شود که خود فوتی باید زنده شود و خبر مرگش را تایید کند.
بازار، بازار داغی است. برای خبرگزاری فلان دولتی، یا فلان باشگاه یا فلان خبرگزاری خصوصی، هدف بالا بردن تعداد بازدیدها است. هنرپیشه، بازیکن فوتبال، مجری تلویزیون و حتی مقامات کشور در امان نیستند، همه را در سایت‌های خود می‌کشند و زنده می‌کنند. مجری توانمند کشور دیشب در فلان مهمانی دستگیر شد. حال دیشب نه مهمانی بوده و نه فلان مجری در آن محل حضور داشته است. همین خبر در ۲۴ ساعت حدود ۶ بار تکذیب و تایید می‌شود. شاید در دنیای اینستاگرام و تلگرام و … تولید و پخش این خبرها از عام برآید. اشکالی ندارد، چرا که خبرها موثق نیست و یک انسان عاقل و بالغ درصدد آن است تا منبعی موثق نیافته خبر را باور نکند یا حداقل به انتشار آن دست نزند. حال که این ناهنجاری کپی و بازنشر خبر(کپی و الحاق) نه تنها در شبکه‌های اجتماعی بلکه در خود خبرگزاری‌های معتبر کشور صورت می‌گیرد و تا تولید خبرهای غیر واقع در این سایت‌ها رسیده، چه واحد نظارتی مسئول اخبار نوشته شده در سایت‌های خبرگزاری خواهد بود؟ شاید همین گزارش نیز پس از چاپ، بارها تکذیب و تایید شود ولی «تو باور نکن!»
کذب یا واقعیت؟
ایران در سال ۱۳۷۰ اولین کشور در خاورمیانه بود که به شبکه اینترنت متصل شد.۲۴ سال پیش یک ایرانی از دانشگاه برکلی کالیفرنیا، اولین کامپیوتر را با نام «تهران» به شبکه اینترنت وصل کرد. در سال ۷۱ با تلاش مرکز تحقیقات فیزیک نظری، شبکه اینترنت در دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه گیلان راه اندازی شد تا در دنیا به تبادل اطلاعات بپردازد. به گزارش مهر در اردیبهشت ماه سال ۹۴، ایران در رتبه‌بندی سرعت دانلود پهن‌باند در جهان، در رتبه ۱۴۷ از میان ۲۰۰ کشور قرار دارد؛ ایران در این رتبه‌بندی پایین‌تر از عراق، بوتان، مراکش، جزایر ویرجینیا و بالاتر از ساحل‌عاج، نیجریه، کاستاریکا و لیبی قرارگرفته است. البته این حق به خواننده داده می‌شود که نداند کشور بوتان در کجای کره زمین قرار دارد و ذکر این موضوع حائز اهمیت است که خبر ارائه شده تاکنون تکذیب نشده است. با افزایش شبکه‌های اجتماعی سایت‌های خبرگزاری تا حدودی خطر را احساس کرده و در سال‌های اخیر دیده شده، خبرگزاری‌های معتبر کشور دست به تولید خبر زده اند. آیا با افزایش شبکه‌های اجتماعی عمر خود را کوتاه دیده‌اند؟
CTRL + C
۱۶ سال پیش یعنی تیرماه سال ۱۳۷۲ بود که ثبت نام تلفن همراه در کشور آغاز شد. در ابتدا خرید سیمکارت‌ها با استقبال مردم مواجه نشد تا جایی که ماه‌ها طول کشید خرید و فروش اولیه سیم کارت در کشور آغاز شود. از سال ۷۴ که مردم ورود تلفن همراه را به کشور باور کردند قیمت یک سیم کارت ارائه شده حتی به قیمت ۳ میلیون تومان رسید. در حال حاضر سیمکارت یکی از اپراتورهای کشور، یکی بخر دوتا ببر است، با قیمت حدود ۵۰۰۰ تومان. در ارتباط با سرعت اینترنت تلفن‌های همراه یا همان گوشی موبایل در کشور نیز آماری ارائه شده است که به گزارش مهر، در رتبه بندی سرعت دانلود اینترنت موبایل، ایران در جایگاه ۹۸ از میان ۱۱۴ کشور جهان و همچنین در رتبه‌بندی سرعت آپلود اینترنت موبایل در جهان، ایران در جایگاه ۹۶ از بین ۱۱۴ کشور جهان قرار دارد. سال هاست اپراتورهای موبایل خدمت ارائه اینترنتشان به نسل دوم اینترنت یا همان GPRS محدود می‌شده تا این که تابستان سال گذشته به تدریج ارائه خدمات ۳G در شهرهای مختلف کشور آغاز شد و در ماه‌های بعد به راه اندازی نسل ۴ اینترنت همراه انجامید. علی ربیعی، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در آخرین روز شهریور امسال در اظهارنظری گفت: هم‌اکنون از کودک ۴ ساله تا کهنسال با فضای مجازی مرتبط هستند و ساعات زیادی را در آن سیر می‌کنند. استفاده از اینترنت در گوشی همراه و استفاده از اپلیکیشن‌های صفحات اجتماعی در سال‌های اخیر از جهتی به سرعت بخشیدن به انتشار اخبار کمک شایانی کرده، در جنوب کشور اگر اتفاقی رخ دهد به دقیقه نخواهد کشید که در شمال کشور از آن خبر آگاه می‌شوند. در کنار این موضوع وقتی یک چیز خوب به دست نااهلش بیافتد چه اینترنت باشد چه چاقو، فرد خاطی کار خود را خواهد کرد؛ افزایش استفاده از صفحات اجتماعی مثل وایبر، تلگرام، فیسبوک، توییتر و اینستاگرام در کشور، به افزایش و انتقال اخبار ناموثق و دامن زدن به تمام امور خبری انجامیده است.
کوچ به دنیای دیگر!
اصغر مهاجری، استاد دانشگاه و جامعه شناس درباره ورود سبک جدیدی از زندگی با وجود فضای مجازی در گفت‌گو با خبرنگار اجتماعی روزنامه ابتکار می‌گوید: اختراع فضای مجازی اتفاق بزرگی بود که در جهان رخ داده، اختراع بزرگی که تمام دنیا از جمله کشورهای جهان سوم را بسیار با خود درگیر کرده است و در یک زندگی تفاوت ایجاد کرد. مهاجری به بیان اینکه شبکه اجتماعی یک وسیله ارتباطی و رسانه نبوده و بخشی از زندگی شده است می‌گوید: این پدیده را به عنوان یک سبک زندگی باید درنظر گرفت، هرچند تحلیلگران می‌گویند این یک وسیله اجتماعی است، مردم همیشه به آنجا سر می‌زنند و همیشه در آنجا زندگی می‌کنند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا مردم ما در استفاده از این تکنولوژی آگاهی لازم را دارند؟ پاسخ منفی است؛ با توجه به این که مردم ما آموزش استفاده از اینترنت را ندیدند، متاسفانه در حال تجربه پیامدهای منفی آن بوده و یکی از این موارد همین کپی و پیست کردن مطالب از شبکه‌ای اجتماعی به صفحه‌ای دیگر است. وی می‌افزاید: این سبک زندگی بر اساس نیازهای مردم ما خلق نشده و بر اساس شرایط و زندگی جامعه دیگران است و به جامعه آنها و برآورده کردن نیازهای آنها وفادارتر است. می‌توان افزود با توجه به این که ما تولید نکردیم جامعه دچار انحراف شده است.
مهاجری می‌گوید: شاهد کج رفتاری‌هایی با حضور این تکنولوژی در زندگی هستیم، مثلا مردم کشورمان اهل تولید و باز تولید نبوده و صرفا مصرف گرا هستند و همان شیوه زندگی و انحرافات مرسوم زندگی واقعی خود را به دنیای مجازی کشانده اند. مردم ما در زندگی آسیب‌های زیادی دیده‌اند و با ورود شبکه‌های مجازی، همراه با همان آسیب‌ها به دنیای مجازی کوچ کردند. همان شایعه‌های سنتی را وارد دنیای جدید کرده به طور مثال جوانانی که به استادیوم می‌روند همان رفتاری که در اجتماع دارند را تخلیه می‌کند، همین اتفاق در فضای مجازی نیز تکرار شده است.
مهاجری در پاسخ به این سوال که تولید خبر و فرآیند کپی و پیست کردن مطالب در خبرگزاری‌های کشور چطور است؟ می‌گوید: اگر شبکه‌های مجازی بر اساس نیازهای ما مطابقت داده شود، وقت بیشتری در آن گذرانده و حتی می‌تواند حفره‌های خالی زندگی امروز را پر کند. با توجه به این که خبرگزاری‌ها و خبرنگاران آنها از بطن جامعه می‌آیند، همان کمبود‌های مجازی و واقعی موجود را که در ذات فرهنگی کشور وجود دارد با خود دارند. مهاجری در پایان با اشاره به این که شیوه زندگی مجازی می‌تواند خوب باشد افزود: شیوه‌ی زندگی مجازی خوب است به شرطی که فرهنگ پذیری زندگی مجازی را داشته باشیم و اخلاق و رفتارهای انحرافی موجود در آن را اصلاح کنیم.
مثل بمب صدا می‌کند
شاید مروری بر گذشته‌ای نه چندان دور در همین وادی، خالی از لطف نباشد. خبری که مثل بمب منفجر شد: بنیامین بهادری به همراه همسر جدیدش در برنامه خندوانه حضور می‌یابد! خبری که سر و صدای بسیاری را به پا کرد تا جایی که بهادری، ناچار به تکذیب آن در هر مصاحبه و هر فضای مجازی شد و بهاره افشاری هم که به عنوان همسر نوظهور این خواننده معرفی شده بود، با کلی قسم و آیه عکسی از صفحه دوم شناسنامه خود را نشان داد. جالب است که سر و صدای این شایعه ها، جای خود را به خوبی در زندگی شخصی افراد باز می‌کند. خبرهایی که دامنگیر بسیاری از افراد شناس و ناشناس می‌شود. تب این شایعه ها، هرگز نیفتاده و نخواهد افتاد.
176/