پشت پرده حضور فولکس واگن در ایران

کت و شلوارهای مشکی پوشیده‌اند، پیراهن سفید به تن دارند و کلاهی سیاه نیز بر سر گذاشته‌اند. سرهایشان پایین است و چهره‌هایشان دیده نمی‌شود، 6 مرد سیاه‌پوش هر کدام گوشه‌ای از خودرویی زرد رنگ را گرفته‌ و آن را بالا نگه داشته‌اند. روی سقف خودرو دسته گلی با گل‌های سفید و نواری به شکل پرچم آلمان قرار دارد، مردان سیاه پوش در حال تشییع تابوتی خودرو شکل هستند که آرم  «VW» روی آن خودنمایی می‌کند. تصویری که هفته گذشته مجله اشپیلبرگ آلمان با تیتر «خودکشی» روی جلدش کار کرد، گویاترین روایت از اتفاقات اخیر برای بزرگ‌ترین خودروساز اروپا و جهان بود.

زمانی که آدولف هیتلر، از فردیناند پورشه خواسته بود خودرویی بسازد که تمام مردم آلمان توان خرید آن را داشته باشند، احتمالاً به تخیل نژاد‌پرستانه‌ا‌ش هم نمی‌رسید 85 سال بعد، آمریکایی‌ها فولکس واگن را که در زبان آلمانی به معنای «خودروی مردم» است، رسوا کنند. شرکت فولکس واگن در سال 1937 توسط جبهه کارگری آلمانی حزب نازی تأسیس شد. در آن زمان خودروها آن‌قدر لوکس و گران قیمت بودند که فردی از طبقه متوسط آلمان، به زحمت می‌توانست خودرو بخرد، اما کارخانه فولکس، بیشتر مردم آلمان را صاحب خودرو کرد.

مردم ایران نیز از محصولات این خودروساز بی‌نصیب نماندند، خودروهای کوچک با رنگ‌های مختلف که در ادبیات بچه‌ها به «ماشین قورباغه‌ای» معروف شده بود، در دهه 50 تا 70 در بیشتر خیابان‌های تهران دیده می‌شد. در دهه 90 نیز، اگرچه ایران از محصولات این خودروساز بزرگ جهانی سهم زیادی ندارد، اما هنوز فولکس یا به زبان عام مردم ایران «فولوکس‌»ها با رنگ‌های مختلف در شهرهای کشور دیده می‌شود، خودروهایی کلاسیک که با تزئین گل‌های رز، از پرطرفدارترین مدل‌های ماشین عروس در ایران هستند.

اما در آن‌سوی دنیا، فولکس واگن دیگر محبوب نیست. مدیر عامل آن استعفا داده و ارزش سهامش 40 درصد افت کرده است. مولر 62 ساله جای مارتین وینترکورن را گرفته و اعلام کرده است قوانین سخت‌گیرانه‌تری در بخش تولید به کار خواهد گرفت.

فولکس واگن چگونه رسوا شد؟

سازمان حفظ محیط زیست آمریکا(EPA) دو هفته پیش فاش کرد نرم افزاری که در مدل‌های دیزلی 2009 تا 2015 خودروهای فولکس واگن به‌کار رفته است، در زمان انجام تست‌های آلایندگی، موتورهای آن‌ها را دارای آلایندگی کم‌تر از سطح واقعی نشان می‌دهد. به گزارش این سازمان، فولکس واگن این نرم‌افزار را در 482 هزار دستگاه خودروی به فروش رفته در آمریکا نصب کرده است.

جزییات دقیق مربوط به نحوه‌ی ساز و کار این دستگاه نامعلوم است. سازمان EPA گفته است که موتورها نرم‌افزاری کامپیوتری داشتند که می‌توانستند با زیر نظر گرفتن سرعت، عملیات موتور، فشار هوا و حتی موقعیت فرمان رانندگی، شرایط آزمایشی را تشخیص دهند.

وقتی که خودروها تحت شرایط کنترل‌شده‌ی آزمایش کار می‌کردند، این دستگاه وسیله‌ی نقلیه را در نوعی حالت ایمنی قرار می‌داد که باعث می‌شد خودرو قدرت و عمل‌کرد خودرو پایین‌تر از حد نرمال بیاید. اما در جاده موتورها به حالت اولیه بازمی‌گشتند. نتیجه این می‌شد که این موتورها تا ۴۰ برابر بیشتر از حد مجاز گاز آلوده‌کننده‌ی نیتروژن اکسید تولید می‌کردند.

شرکت فولکس واگن نیز این مسئله را تأیید کرده است. مایکل هورن، رییس شعبه‌ی آمریکای فولکس واگن، گفته است:«ما کاملا خراب‌کاری کردیم» و مارتین وینترکورن از مدیران ارشد فولکس واگن اعلام کرده است:«ما اعتماد مشتریان و عموم مردم را از بین بردیم.»

فولکس واگن تنها در ایالات متحده تعداد ۵۰۰ هزار خودرو را پس گرفته و 6.5 بیلیون یورو هم خسارت مالی دیده است. به احتمال زیاد ضررهای مالی به اینجا ختم نمی‌شود. سازمان EPA این قدرت را دارد که یک شرکت را به ازای هر خودرویی که استانداردهای تعیین شده را نقض می‌کند، تا ۳۷۵۰۰ دلار جریمه کند.

بزرگترین سازنده خودروی جهان اعلام کرده است در سومین فصل سال، 7.3 میلیارد دلار برای حل کردن مشکل خودروهای درگیر این رسوایی اختصاص خواهد داد، اما میزان خسارت‌ها بسیار بیشتر از این بوده است؛ آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا شرکت فولکس واگن را برای تقلب در مورد آلودگی خودروهایش 18 میلیارد دلار جریمه کرده و تا کنون، قیمت سهام فولکس واگن در بازارهای جهانی دو بار 20 درصد کاهش یافته است. هفته گذشته، وقتی اعلام شد کشورهای اروپایی و آسیایی نیز میزان آلودگی خودروهای فولکس را در کشورهای خود بررسی خواهند کرد، دوباره سهام این شرکت سقوط کرد. میزان ارزش فولکس واگن از ابتدایی رسوایی تا کنون،40 میلیارد دلار کاهش یافته است.

رسوایی تقلب فولکس واگن، بزرگترین رسوایی تاریخ 78 ساله این شرکت به شمار می‌رود و آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان نیز گفته است مسئله باید با شفافیت کامل دنبال شود. هرچند او اخیراً نیز برای پوشاندن این رسوایی آلمانی، تلاش زیادی کرده است. مرکل اخیرا در اجلاسی بین‌المللی درباره اوکراین،‌ در فرانسه به سر می‌برده، در حاشیه این اجلاس به خبرنگاران گفته گفته است: «من باور دارم که محبوبیت اقتصاد آلمان و اعتماد به اقتصاد آلمان با این اتفاق تکان نخورده و ما برای مدتهای طولانی جای خیلی خوبی رای انجام کسب و کار بوده‌ایم.»

از سوی دیگر، دادستان‌های آمریکایی در ایالت‌هایی مثل نیویورک، از فولکس واگن شکایت کرده‌اند که این شرکت علاوه بر صدمه زدن به محیط زیست، تقلب کرده و قوانین ایالتی و فدرال را زیر پا گذاشته و باید طبق جرایم مربوط به تقلب و کلاهبرداری با آن برخورد شود.

رسوایی آمریکایی‌ها برای خودروساز آلمانی، تنها به کشور خودشان ختم نشد. سوئیس فروش خودروهای قدیمی فولکس واگن با سیستم انتشار کربن قدیمی را ممنوع کرد و در شرق آسیا نیز کره جنوبی، بازرسی و تحقیق بر روی محصولات این شرکت را آغاز کرد. بازار سرمایه قطر نیز به دلیل افت ارزش سهام فولکس واگن، با بحران مواجه شد. به گزارش پایگاه خبری سی‌ان‌ان، مردم آلمان از این اتفاقات خشمگینند و 600 هزار کارمند فولکس واگن‌ نیز نگران از دست دادن شغل‌شان هستند.

فولکس واگن به ایران می‌آید؟

این اتفاقات در حالی است که مردم ایران چند ماه است در انتظار ورود فورد، فولکس واگن، بنز و … ایران خودرو و سایپا را تحریم کرده و خودروی صفر نمی‌خرند. کارشناسان می‌گویند در پی این رسوایی، حضور فولکس واگن در ایران نیز فعلا اتفاق نخواهد افتاد. اما چند روز است خبری در خصوص حضور فولکس واگن در ایران در رسانه‌ها می‌چرخد. بررسی‌های صدای اقتصاد نشان می‌دهد ماجرا آن‌طور که در رسانه‌ها نقل شده، نیست.

در جریان حضور هیات تجاری ایالت نیدرز راکسن در تهران، وزیراقتصاد این ایالت طی تعارفاتی مرسوم از سرمایه گذاران ایرانی دعوت کرد تا بازدیدی از کارخانه فولکس واگن داشته باشند. وزیر این ایالت آلمانی، در هیئت مدیره فولکس واگن نیز عضویت دارد. ماجرا به همین سادگی بود، اما در رسانه‌ها به عنوان سرمایه‌گذاری دو طرفه فولکس واگن در  صنعت خودروسازی ایران و ایرانی‌ها در آن‌جا، برجسته‌سازی شد.

اگرچه انتظار مردم برای ورود شرکت‌های بزرگ خودروساز خارجی، داخلی‌ها را با بحران اساسی مواجه کرده، اما با وجود موج رسانه‌ای ایجاد شده به نظر می‌رسد فولکس واگن، در حد همان نوستالوژی ماشین‌های قدیمی باقی خواهد ماند و خیابان‌های کشور به جز ماشین‌ عروس‌های کلاسیک، فولکس دیگری نخواهند دید.

176/