اير لاين‌هاي بدقول بايد خسارت بدهند

نفيسه صباغي
اما انگار اين ساعت‌ها پاياني ندارد و اين افراد با وجود اينكه هواپيما را به دليل سريع‌تر رسيدن به مقصد انتخاب كرده‌اند بايد ساعت‌هاي طولاني را بابت تاخير هواپيما تحمل ‌كنند. اين درحالي است كه در فرودگاه نه فضاي مناسبي براي استراحت آنها درنظر گرفته شده نه اينكه پذيرايي مناسبي از آنها مي‌شود و اين افراد بايد اين ساعت‌هاي طولاني را با نشستن بر صندلي‌هاي فرودگاه تحمل كنند.
تاخير هواپيماها اين روزها مشكلات بسياري را براي برخي از هموطنان ايجاد كرده است. اما عدم آگاهي مسافران از حقوق خود در رابطه با وظايف ايرلاين‌ها در اين زمينه  باعث شده با وجود تحمل تاخير هواپيماها خساراتي متوجه آنها شود. ولي اين مسافران به دليل عدم آگاهي از قوانين در اين راستا به دنبال احقاق حقوق خود نباشند. حال بايد ديد طبق قوانين، شركت‌هاي هواپيمايي چه وظايفي در قبال مسافران دارند؟ و اين شركت‌ها‌نبايدخسارات وارده به مسافر به دليل تاخير در پروازها را جبران كنند؟و مسافران در زمينه گرفتن حق خود بايد به كجا مراجعه كنند؟ در اين راستا محمدصالح نيكبخت حقوقدان و وكيل دادگستري با سعه‌صدر پاسخگوي سوالات ما بودند كه از نظرتان مي‌گذرد.
محمد صالح نيكبخت حقوقدان با اشاره به اينكه تاخير هوا پيماها مشكلات بسياري را براي بسياري از مسافران ايجاد كرده است، به «قانون» توضيح داد: مطابق قرارداد بين‌المللي ايكائو، شركت‌هاي هواپيمايي اعم از خصوصي يا دولتي ضامن پرداخت هرگونه خسارت ناشي از حمل‌ونقل هم در مواردي كه زيان جاني و بدني و هم در مواردي كه بر اثر تخلفات هواپيما، خسارات مادي و حقوقي به افراد وارد مي‌شود، هستند.
پرداخت هزينه‌‌ بليت هواپيما براي رسيدن سريع‌ به مقصد
اين حقوقدان ادامه داد: مسافران درحالي با وجود هزينه‌ بالاي بليت و در ضمن تشريفات تهيه بليت و رفتن به فرودگاه و.. هواپيما را به عنوان وسيله حمل‌ونقل انتخاب مي‌كنندكه هواپيما آن‌طوري كه از نام آن به ذهن متبادر مي‌شود كه آنان را به موقع به مقصد برساند.
نقص هواپيما بهانه ايرلاين‌ها
وي با بيان اينكه شركت‌هاي هواپيمايي هرگاه بليتي را براي شخصي صادر مي‌كنند لازم است به موقع اقدامات لازم براي بازرسي و بررسي نواقص احتمالي هواپيما را به عمل آورند و مقدمات پرواز را مهيا كنند، خاطرنشان كرد:  در كشور ما رايج شده ايرلاين‌ها به بهانه نقص هواپيما، مسافران را ساعت‌ها و گاهي بيش از 12 ساعت (نيمي از شبانه‌روز) در فرودگاه‌ها سرگردان مي‌كنند و متاسفانه اين موضوع رفته رفته تبديل به حالتي عادي شده‌است. بدون اينكه شركت‌هاي هواپيمايي ضامن خسارات وارده به مسافران از لحاظ اتلاف وقت و كسب وكار و.. شوند. به عنوان مثال ممكن است مسافر هواپيما بيماري باشد و براي مداوا راهي شهر ديگر شده باشد يا تاجري براي مناقصه‌ يا مزايده قصد سفر مي‌كند كه عدم حضور به موقع وي خسارات مالي فراواني را برايش ايجاد مي كند.
نيكبخت تصريح كرد: البته موضوع تنها محدود به اين موارد نيست به عنوان مثال بسياري از اساتيد دانشگاه‌ها اساتيد پروازي هستند (كه انتخاب وي حتما به دليل توان علمي بالايش) پس تاخير هواپيما نه تنها باعت تضييع وقت استاد مي‌شود بلكه ده‌ها دانشجو به اين جهت از تحصيل باز مي‌مانند و به علت عدم تنظيم مجدد كلاس براي دانشجويان توسط اين استاد، از اين لحاظ ضررو زيان فراواني براي دانشجو، استاد و دانشگاه يا موسسه آموزشي ايجاد مي‌شود.  پس بايد گفت اين يعني وضعيت، يعني تاخيرهاي پي‌در‌پي هواپيما در فرودگاه‌هاي مختلف اندك اندك به معضلي براي مسافران تبديل شده و با توجه به اينكه متاسفانه در كشور ما به ايجاد خطوط ريلي سريع‌السير ارزان قيمت توجه نشده است و بر هيچ كس پوشيده نيست كه بسياري از جاده‌هاي كشور به شدت غيراستاندارد، نامناسب و ناامن هستند پس در حال حاضر بهترين گزينه براي سفر، استفاده از شركت‌هاي هواپيمايي است.
عدم رعايت حقوق شهروندي
اين وكيل دادگستري با اشاره به اينكه بايد به تاخير هواپيماها معترض بود، ادامه داد: دولت نمي‌تواند بدين لحاظ به دليل اينكه شركت‌هاي هواپيمايي بزرگ، دولتي هستند مدعي رعايت حقوق شهروندي شود   و به اين مسئله كه به نوعي به حقوق شهروندي به صورت عام برمي‌گردد بي‌توجه باشد. سال‌ها حقوقدانان و فعالان مدني بر عدم رعايت فصل سوم قانون اساسي تحت عنوان حقوق ملت  تا كيد مي‌كنند و در اين زمينه اعتراض دارند ولي حقوق شهروندي تنها محدود به اين موارد نيست و پاسخگو نبودن شركت‌هاي هواپيمايي كشوري به خواسته‌هاي مسافران، موضوع را بيش از بيش عمومي‌تر كرده‌است.
اين حقوقدان با اشاره به اينكه بايد شركت‌هاي هواپيمايي و همچنين مسافران با حقوق خود آشنا شده و نيز حق مطالبه خسارات براي مسافران درنظرگرفته شود، خاطرنشان كرد: مطابق مقرراتي كه بر شركت‌هاي هواپيمايي سراسر دنيا حاكم است و شركت‌هاي هواپيمايي ايران هم بايد از آن تبعيت كنند بايد خساراتي كه در راستاي اتلاف وقت به مسافران وارد مي‌شود جبران شود كه ظاهرا  ايرلاين‌ها اين موضوع را رعايت نمي‌كنند.
پذيرايي از مسافران با كيك‌و آبميوه
نيكبخت با بيان اينكه شركت‌هاي هواپيمايي قبل از حركت، بايد نسبت به آماده سازي  هواپيماهاي خود اقدام و در صورت نقص هواپيما مراتب را پيش از ورود مسافر به فرودگاه به مسافران اعلام كنند، توضيح داد:  مسافران نبايد در فرودگاه‌ها سرگردان شوند. ناگفته نماند كه در فرودگاه‌ها برخوردهاي مناسبي هم با مسافران از لحاظ اختصاص فضاي مناسب براي استراحت آنها و پذيرايي مناسب صورت نمي‌گيرد. گاهي با تاخير بيش از حد مسافران براي دريافت كيك و آبميوه صنعتي بايد در صف‌هاي طولاني بايستند كه اين‌گونه برخوردها با مسافران نه در شأن ايرلاين‌ها و نه در شأن مسافران است. به اين جهت تمامي اين موارد بايد مورد توجه قرار گيرد.
وي ادامه داد: مطابق مسئوليت مدني مواقعي كه مسافران ضررو زياني متحمل مي‌شوند بايد خسارات وارده توسط ايرلاين‌ها جبران شود و محاكم نيز براين اساس به موضوع عادلانه توجه كنند و تنها به ظواهر قانون و لزوم اثبات تقصير اكتفا نكنند.
بازپرداخت خسارات وارده به مسافران
نيكبخت با اشاره به اينكه بنده به عنوان كسي كه بسيار با هواپيما مسافرت مي‌كنم و در بسياري از موارد بابت اين تاخيرها نتوانستم به جلسه وقت دادگاه برسم، خاطرنشان كرد: هرچند اكثر دادگاه‌ها اين مسئله را عذر تلقي مي‌كنند اما در برخي از موارد نيز همين موضوع براي وكلا و اصحاب دعوي مشكلاتي را ايجاد كرده است. مواردي اتفاق افتاده است؛ برخي از افراد عليه شركت‌هاي هواپيمايي شكايت كرده‌اند و برخي از دادگاه‌ها عكس‌العمل مثبتي نشان داده و شركت هواپيمايي را به بازپرداخت خسارات وارده به مسافر محكوم كرده‌اند، اما اين موارد هنوز به صورت رويه متعارف درنيامده است. مواردي هم اتفاق افتاده كه برخي از محاكم به موضوع بذل توجه نكرده و گفته‌اند كه مسافر بايد تقصير شركت را ثابت كند كه بايد گفت اين موضوع هم بسيار زمانبر  بوده و هم مستلزم صرف هزينه‌هاي دادرسي خواهد بود.
نيكبخت درخاتمه يادآور شد:در اين‌گونه موارد بسياري از مسافران از طرح دعوا در محاكم صرف‌نظر مي‌كنند و بدين جهت حكايت همچنان باقي است و مردم همچنان از اين تاخيرها ناراضي هستند و اين را به حساب سوءمديريت شركت‌هاي هواپيمايي و عدم توجه به حقوق شهروندي خويش تلقي مي‌كنند.