يک نقشه ديگر عليه نقش جهان!

مترو اصفهان پرحاشيه‌ترين پروژه‌ شهري در دو دهه اخير اين شهر بوده است. كار بدان‌جا رسيده كه پس از گذشت 14 سال از شروع اين پروژه هنوز متروي اصفهان به ایستگاه پاياني نرسیده و وسیله‌ای که در همه جای دنیا برای رفع مشکل‌های ترافیکی به‌کار برده می‌شود، در این شهر خود به یک معضل ترافیکی تبدیل شده است.

مسئله مترو اکنون چون کابوسی بر جان نصف جهان افتاده و نمی‌خواهد تمام شود. کار به جایی رسیده که مردم می‌گویند «مترو نمی‌خواهیم،فقط جمع کنید این بساط را که آسایش را از ما گرفته است.» اینکه چرا و چگونه کار متروي اصفهان به این نابسامانی کشید  را باید از زبان مسئولان شهری و استانی این شهر شنید.

درسال ۱۳۷۹ بودجه احداث خطوط قطار شهري اصفهان توسط مجلس شوراي اسلامي تصويب شد و در جلسه سي و پنجم شوراي‌عالي ترافيك شهرهاي كشور مورخ تیر ماه ۱۳۸۰ احداث خط ۱ قطار شهري اصفهان به تصويب رسيد. همچنین در سال ۱۳۸۰ طراحي تفصيلي خط ۱ (خط شمال – جنوب) اين قطار شهري به طول ۵/ ۱۲ كيلومترشروع به کار کرد و این نهضت نزدیک به 14 سال است که ادامه دارد.

اما از آن‌جایی که حفر تونل‌های مترو با تخریب‌ها و آسیب‌های زیادی همراه است، از همان ابتدای کار، نگرانی‌ها پیرامون آسیب رساندن عملیات حفاری به بناهای قدیمی همچون سی و سه پل،عالی قاپو،میدان نقش جهان و به‌طور کلی آثاری که در این مسیر بود،ایجاد شد. در همین راستا سیف‌ا… امینیان مدیر میراث فرهنگی اصفهان در سال 1380 مخالفت خود را با عبور خط مترو از چهار باغ عباسی اعلام کرد که این اعتراض‌ها فایده نداشت و این خط هم‌اکنون از خیابان چهارباغ عباسی گذر می‌کند.

این اعتراض‌ها و کشمکش‌ها ادامه داشت تا فروردین ماه سال 88 که شرکت پیمانکار متروي اصفهان اعلام کرد که دستگاه‌های حفاری با موفقیت از زیر زاینده‌رود عبور کرده است. اما در تاریخ نهم شهریور ماه همان سال خبر آمد که در محاسبات 35 تا 40 متر اشتباه صورت گرفته و همین کار باعث تخریب پایه‌های پل زیر زمین شده است و این خبر دو روز بعد تایید شد.

اما رسول زرگرپور،استاندار اصفهان،درباره اینکه چرا کار مترو جلو نمی‌رود در اظهار نظر جالبی عنوان می‌کند که این امر سه عامل اساسی دارد. وی نخستین عامل را عدم هماهنگی متقابل بین شهرداری و میراث فرهنگی می‌داند و دستاورد نبود این هماهنگي متقابل را تنها عقب افتادن پروژه مترو عنوان می‌کند. زرگر پور دومین عامل را نبود مدیریت قوی و کارآمد در رأس پروژه مترو اعلام می‌کند و روند عملیات را فرسایشی می‌خواند.

وی در ادامه،عامل سوم را منابع مالی می‌داند و معتقد است که این منابع مالی باید از طریق فاینانس،شهرداری و دولت تامین شود. وی همچنین درباره خط دو متروي اصفهان می‌گوید که این خط هم قطعا دارای حواشی میراثی است،اما سعی داریم مانند خط یک در تنگناهای میراثی قرار نگیرد و برای همین قبل از اجرا تمامی توافقات را انجام می‌دهیم. زرگرپور همچنين از بهره‌برداری کامل خط يك متروي اصفهان در سال ۹۶ خبر داد.

در آخرین خبری که از متروي اصفهان چند روز پیش منتشر شد مدیرعامل قطار شهری اصفهان گفت: متروي اصفهان تا به امروز بالغ بر 1300 میلیارد تومان هزینه برده است و تا اتمام پروژه به 700 میلیارد تومان اعتبار دیگر احتیاج خواهد داشت. شعرباف در مورد نگرانی‌های مردم درخصوص میراث فرهنگی اصفهان گفت: مترو می‌سازیم برای حمل و نقل نه تخریب آثار باستانی؛بحث میراث فرهنگی برای مردم اصفهان مهم‌ترین دغدغه است و اصفهان را با هنر و آثارش می‌شناسند نه مترو آن.

هرجا به آثار تاریخی رسیده‌ایم یا مسیر را تغییر داده‌ایم و یا راهکارهایی درخصوص آسیب نرسیدن به آثار باستانی را در دستور کار قرار داده‌ایم که تا به حال نیم میلیارد تومان از بودجه تخصیص داده شده  را در تحقیق شهری و حفظ این میراث ارزشمند  به کار برده‌ایم. او اتمام پروژه خط 1 قطار شهری را سال 96 دانست و افزود: بیش از 90 درصد پروژه خط 1 متروي اصفهان انجام شده است و  نمی‌توان زمان معینی را برای افتتاح فاز 1این پروژه بیان كرد ولی این پروژه به صورت کامل در سال 96 به بهره‌برداری می‌رسد.

همچنين عبور مترو از زیر میدان نقش جهان به تصویب اداره میراث فرهنگی استان رسیده است و مترو برای سهولت حمل و نقل ساخته مي‌شود و اگر بنا باشد مسیر آن تغییر کند، توجیهی برای ساخت آن وجود ندارد، چرا که مسیرهای دیگر از جمله عبدالرزاق و یا دور زدن میدان نقش جهان به مراتب مشکلات اساسی‌تر در حوزه میراث تاریخی خواهد داشت.روی خط 2مترو میلیاردها هزینه صورت گرفته و 5 سال مطالعه کارشناسی انجام شده است.

اين در حالي است كه علي‌‌رغم اطمينان خاطري كه مدير قطار شهري اصفهان به دوستداران ميراث فرهنگي  از عدم آسيب متروی اصفهان به ميراث اين شهر داده است در ماه‌های اخیر موضوعي كه موجب نگراني کارشناسان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی اصفهان شده،  آغاز مراحل ساخت خط 2 متروی اصفهان است.این خط که قرار است شرق اصفهان را به غرب این کلانشهر وصل کند، از زیر بخش بزرگی از بافت تاریخی شهر گذر خواهد کرد.

براساس مصوبه شورای عالی ترافیک کشور، خط شرقی ـ غربی متروی اصفهان از خمینی شهر آغاز می‌شود و با عبور از خیابان اشرفی اصفهانی به میدان امام حسین(ع) به‌عنوان ایستگاه مشترک خط‌های اول و دوم می‌رسد.این خط با عبور از ایستگاه میدان امام حسین(ع) وارد خیابان سپه می‌شود و با عبور از زیر قسمت شمال میدان نقش جهان وارد خیابان حافظ می‌شود و در نهایت به زینبیه می‌رسد.

عمده نگرانی علاقه‌مندان میراث فرهنگی و کارشناسان درباره ساخت خط 2 مترو، عبور این غول آهنی از زیر میدان نقش جهان به‌عنوان یکی از آثار ثبت شده اصفهان در فهرست آثار تاریخی جهانی است.آنها می‌گویند ارتعاشات دستگاه حفاری و واگن‌های مترو پس از بهره‌برداری، می‌تواند به میدان 400 ساله اصفهان ـ که در دوران صفویه ساخته شده ـ آسیب‌های زیادی وارد کند اما در چنین شرایطی، مدیرعامل شرکت قطار شهری اصفهان و حومه اعتقاد دارد که طرح‌هاي توجیهی و راهکارهای جلوگیری از ایجاد لرزه به سازمان میراث فرهنگی ارائه شده و با عبور مترو از زیر میدان نقش جهان، مشکلی متوجه این اثر منحصر به فرد تاریخی نخواهد شد.